دین و زندگی تایباد
اللهم صل علی محمدوآل محمددین و زندگی تایباد
اللهم صل علی محمدوآل محمدآزمون مستمر دین وزندگی2 اردیبهشت 94
آزمون مستمر دین وزندگی2 اردیبهشت 94 دبیرستان نمونه دولتی امیر المومنین (ع)1- امام علی (ع) در نامه ی خود به مالک اشتر، در مورد برنامه ی مالیات، چه می فرماید؟ توضیح دهید.
2- آیا نماز خواندن در خانه ای که خمس آن داده نشده، جایز است؟
3- آیا اگر خمس مال پرداخت نشود، استفاده از آن جایز است؟
4- زکات طلا و نقره در چه صورتی واجب است؟
5- زکات یک ..............است و لازم است به نیّت زکات و با قصد..........انجام شود.
6- بانکداری در نظام اسلامی، راهی برای................است. آن چه اهمیت دارد این است که بانک
ها.....................................تعیین کنند تا افراد جامعه توانایی همکاری سازنده با بانک را داشته باشند.
7- زکات به چه اموالی تعلّق می گیرد؟
8-یکی از راههای برقراری عدالت،..........................میان دارندگان.................است. سودی که از این راه به صاحب سرمایه می رسد، نه تنها.............است بلکه اگر با نیّت الهی باشد،..............هم خواهد داشت
9- در بینش و تفکّر اسلامی ، منشأ اصلی کسب مال و درآمد...............است . منطق فطرت هم برای پدیدآورنده ی یک شیئ ...............را می پذیرد و او را ................می شناسد. به همین جهت مالک اصلی و حقیقی همه ی موجودات،............است.
10- قوم بنی اسرائیل ، هم در زمان..............وهم در عصر................، راه نافرمانی از خدا را در پیش گرفتند و چنان در ................شدند که مورد..........این پیامبران بزرگ واقع شدند .
11- در امر به معروف و نهی از منکر از طریق رسانه ها ، چه مسائلی باید رعایت شود ؟
12- از مراحل امر به معروف و نهی از منکر ، مرحله ی دوم را توضیح دهید .
13- شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر را بیان کنید .(2مورد)
14- آیا حجاب زنان ، موجب سلب آزادی و کاهش حضور آنان در جامعه می گردد ؟
15- محارم سببی زنان که به واسطه ی ازدواج محرم می شوند را نام ببرید .
16- محارم نسبی مردان که به سبب خویشاوندی نسبی محرم هستند را نام ببرید .
17- چرا عفاف در زنان ارزش بیشتری دارد ؟
18- روایت امام صادق (ع) را که در زیر آمده است ، تکمیل کنید :
19- لباس نازک و بدن نما نپوشید زیرا..................................
20- انسان عفیف ، چه خصوصیّتی دارد ؟
21- با توجّه به آیه ی : قُل اِنَّما حَرَّمَ رَبَّیَ الفََواحِشَ ما ظََهَرَ مِنها و ما بَطَنَ وَالاِثمَ و البَغیَ بِغَیرِالحقِّ)) ؛ عبارت زیررا کامل کنید :
آن چیزهای که خداوند بر مومنان حرام کرده است : عبارتند از : ...............و ............و ............
22- با توجّه به آیه ی :« یا بنی آدمَ قَد اَنزَلنا عَلَیکم لباساً یُواری سَوءاتِکم وَ ریشاً وَ لباسُ التَّقوی ذلکَ خَیرٌ.» ؛ به سؤالات زیر پاسخ دهید :
الف) خداوند پوشش رابرای دو هدف : 1- .............................................................................
2- ........................................................................ قرار داده است .
23-با توجّه به آیات : (( قُل مَن حَرَّمَ زینَةَ اللهِ الَّتی اَخرَجَ لِعِبادِه وَ الطَّیباتِ مِن الرِّزقِ )) ؛ جملات زیر را تکمیل کنید :
الف ) خداوند ، زینت های جهان را بر بندگانش حرام ................
ب) مؤمنان باید از روزی هایی که از راه درست و پاک بدست آورده اند ،....................
24- آثار محبت به خدا را نام ببرید.و از آثار محبت به خدا، دوستی با دو ستان خدا را توضیح دهید.
25- از نکات مهم در زمینه ی توکل ، یک مورد را تو ضیح دهید.
26- ترجمه کنید وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ
27- ترجمه کنید قُلْ : مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ
28- ترجمه کنید قُلْ : إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ
29- ترجمه کنید وَ تَوَکَّلْ عَلَى الْحَیِّ الَّذِی لا یَمُوتُ
30-با توجه به آیه دو فایده مهم نماز را بنویسید اتْلُ مَا أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ موفق باشید پوراسمعیل ماکویی
نظرات (0)
روش تدریس درس دین وزندگی دردبیرستان
روش تدریس درس دین وزندگی دردبیرستان
چکیده
این مقاله حاصل پژوهشی موردی است در زمینه کشف علل و عوامل افت تحصیلی و دانش آموزان دبیرستان دخترانه با تأکید بر درس دین و زندگی می پردازد .
دراین پژوهش سعی شده است تا علاوه بر نقش عوامل تأثیرگذار در دین و زندگی از جمله خانواده ، مدرسه ومعلم ، اوضاع اجتماعی و اقتصادی ، فرهنگ عمومی ، مدیریت کلان وخرد آموزشی به طورعام به بررسی عوامل خاص دین و زندگی از جمله منابع و اهداف آموزش الهیات ، وسایل کمک آموزشی و نحوه ی آموزش دین و زندگی پرداخته شود. و با استفاده از روش هاینوین آموزشی (مشارکتی و اقدام پژوهی ) برایبهبود راندمان آموزشی راهکارهای مناسب و عملی را پیشنهاد دهد .
روش گردآوری داده ها و اطلاعات پژوهش به صورت میدانی (مشاهده ، مصاحبه و پرسشنامه ) و همچنین کتابخانه ای بوده است و نتایج حاصل از پژوهش حکایت از آن دارد که دین و زندگی به دلیل ماهیت آن باید به روش ترکیبی آموزش داده شود وابزاریا وسایل کمک آموزشی متناسب با موضوع درس انتخاب گردد .
برای تدریس دین وزندگی بهتراست که تمام قوای حسی به همراه هوش های مختلف ( دیداری ، شنیداری ، ... ) دانش آموزان تحریک و فعال گردد ، وروندی پویا همراه با طرح درس متناسب با شرایط مکانی و زمانی داشته باشد .
یافته های دینی زمانی نهادینه مى شود که تدریس دروس الهیات باید با استفاده از فضای معنوی صورت گردد ، به عبارتی به مشاهده و بازدیداماکن مقدس ، روند یا رفتار روابط و فضای معنوی درمیدان واقعی پرداخته شود، و دانش یامعرفت دینی با فرآیندها و پدیده های دینی و الهی انطباق یابد .
واژگان کلیدی : آموزش الهیات ، افت تحصیلی ، ارتقاء تحصیلی ، بهبود کمی و کیفی آموزشی ، قوای حسی ، هوش ، روش آموزش و وسایل کمک آموزشی
مقدمه ( توصیف وضع موجود ) :
سال های طولانی است که به تدریس الهیات مشغولم و به تدریج متوجه شده ام که دانش آموزان رشته های مختلف تحصیلی نسبت به منابع درسی مختلف ارزش و اهمیت یکسانی قائل نیستند و تقریباً به مباحث و دروسی که تخصص رشته ی تحصیلی آن هاست ارزش و اهمیت بیشتری می دهند ، لیکن نسبت به دروسی که از نظر آن ها عمومی است و کمتر اهمیت داده و حتی ممکن است آن را درسی زاید بدانند اما ناچارند در فرآیند تحصیلی آن را تحمل کرده و نمره بگیرند رگه و ریشه های این نگرش منفی را نه تنها در میان دانش آموزان بلکه حتی در میان تحصیلکردگان سطوح بالای دانشگاه و جامعه نیز می توان مشاهده کرد . به طور مثال دانش آموزان رشته های ریاضی و علوم به نوعی غرور و احساس برتری نسبت به دانش آموزان رشته های علوم انسانی وکاردانش دچارند . این احساس را هم خانواده ها و هم نظام آموزشی ، اوضاع اجتماعی واقتصادی جامعه دامن می زند . به نظر می رسد عوامل مذکور در روحیه و رفتار دانش آموزان علوم انسانی و به ویژه کارودانش تأثیر داشته است به طوری که حتی خود این دانش آموزان پذیرفته اند که از دیگر دانش آموزان برای یاد گیری و کسب دانش ضعیف تر هستند . چنین خود باوری منفی در روحیه دانش آموزان به طور قطع آن ها را از تلاش و سعی در راه تحصیل باز می دارد و سبب بی قیدی یا بی تفاوت نسبت به یادگیری مباحث درسی می گردند . نگارنده به اقتضای رشته تدریس و همچنین مصاحبه ، مشاهده و تهیه پرسشنامه در میان انواع دانش آموزان اعم از ریاضی ، تجربی ، انسانی و کاردانش دریافتم که در برخى از دروس که اغلب به صورت عمومی ( فارسی ، دین وزندگی ،...) ارائه مى شود ، بعضی از دانش آموزان انسانی و حتى کاردانش بهترازدانش آموزان تجربی ویا ریاضی عمل می کنند . اما وقتی که به نحوی از آن ها بخواهید که خود را با دانش آموزان ریاضی و تجربی مقایسه کنند خود به برتری دانش آموزان ریاضی وتجربی در یادگیری اعتراف دارند ، به عبارتی به ضعف خود اقرارمی کنند . چنین طرز تفکری است که اینگونه دانش آموزان را نسبت به سعی و تلاش در فرایند یادگیری و کسب دانش مأیوس و بی تفاوت نسبت به کلاس و درس و معلم می سازد .
از طرفی روش های آموزشی اغلب مبتنی بردو محور است که عبارتند از : 1- از جزء به کل 2- ازکل به جزء . در روش اول که بیشتر علوم تجربی یا طبیعی از آن استفاده می کنند دارای مزایا ومعایب خاص خوداست که می توان آن را به رفتن از پای کوه به فراز قله تشبیه نمود. این روش دارای معایبی است که ازجمله می توان صرف انرژی و زمان بیشتر برای دست یابی به بلندای قله یا همان مفاهیم کلی یا روابط و قوانین حاکم بریک شاخه از علم دانست . اما از طرفی دارای مزایایی نیز می باشدکه از جمله می توان به محدود بودن و سادگی متغیرها اشاره کرد . فرد بهتر و سریع تر مفاهیم جزئی را فرا می گیرد ولی ممکن است درتعمیم و استنتاج کلی مشکل داشته باشد به طور مثال در گذشته دانش آموزان کلاس اول ابتدایی ابتدا حروف الفبا را فرا می گرفتند وبعد ترکیب حروف به صورت کلمه را ، در نتیجه املا و قرائت دانش آموزان همواره از مشکلات معلمان بود . در حالی که در روش کل به جزء که می توان آن را به فرود از فراز قله به پای کوه تشبیه نمود انرژی و زمان کمتری صرف می شود و در مجموع روش بهتری محسوب می شود لیکن این روش نیز مشکلات خاص خود را دارد زیرا هم چنان که کوه نورد در پایین آمدن از کوه احتمال بیشتری دارد سقوط کند دانش آموزان هم احتمال دارد که نتوانند مفاهیم کلی را درک کنند و از بطن آن جزئیات را استخراج نمایند (روش آموزشی کنونی اول ابتدایی که اول کلمه را آموزش می دهند و سپس از دل کلمه حروف الفبا را استخراج می کنند ) ازطرف بررسی های روان شناختی نیز نشان می دهند که توانایی ها واستعدادهاى فیزیکی و ذهنی افراد با یکدیگر متفاوت بوده و هر فرد ممکن است در یک یا چند نوع از فعالیت های آموزشی و شغلی ضعیف تر باشد اما مسلماً درفعالیت های علمی و کارى دیگرموفق خواهند بود. لذا باید سعی کنیم تا دانش آموزان توانایی ها و استعدادهای نهفته خود را کشف وآن را شکوفا کنند در واقع هنر معلم شناخت و کشف استعدادهاى بالقوه ى دانش آموزان با هم کاری خود آن هاست .
طرح مسئله :
بررسی و نتایج امتحانات دانش آموزان رشته های علوم انسانی و به ویژه کار دانش نشان می دهد که عوامل متعدد از جمله گذشته تحصیلی ، عدم راندمان آموزشی مناسب از منابع و امکانات آموزش و پرورش عدم کنترل و نظارت صحیح برنامه های آموزشی ، کمبود نیروی متخصص ، سازماندهی نا مناسب ، کمبود امکانات و وسایل کمک آموزشی ، عدم انگیزه ی تحصیلی ، محرومیت های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی منطقه تقویت انگیزه های اقتصادی در تحصیل و در عین حال افت یا عدم انگیزه های فرهنگی – اجتماعی سبب شده است که مردودی و افت تحصیلی در میان این دانش آموزان بالاتر از حد میانگین کلی دانش آموزان باشد و سبب اتلاف بخش مهمی از منابع مادی و انسانی آموزش و پرورش باشد .
بررسی اجمالی نمرات و رفتار دانش آموزان دبیرستان زهره بنیانیان نشان می دهد که اغلب آن ها نسبت به درس و تکالیف خود توجهی ندارند و به فراگیری مباحث آموزشی مطرح اهمیتی نمى دهند . به عبارتی رفت و آمد بین مدرسه و خانه را به صورت شرطی فرا گرفته و ازاین کار هدفی ندارند . نصایح دبیران کم به نظر می رسد و از دست انجمن اولیا و مربیان نیز کاری بر نمی آید . به طوری که عملکرد آموزشگاه و والدین در تغییررفتاربرخی ازدانش آموزان به بن بست رسیده و ازرفتار آن ها درمانده شده اند. حتی به نظرمی آید که رفتاربعضی از دانش آموزان وارد فاز ناهنجاری و هنجار شکنی گردیده است
اهداف و ضرورت پژوهش :
اهداف پژوهش عبارتند از: 1- شناخت بیشترو بهترعلل و فرآیند هاى تأثیرگذاربریادگیری و بهبود آن ها . 2- برنامه ریزی برای کنترل و حذف عوامل بازدارنده در فرآیند آموزشی و یادگیری . 3- استفاده از دانش آموزان علاقه مند به تحصیل در فرآیند آموزشى و توجه به دانش آموزان ضعیف در فرآیند یاددهی و یادگیری ، 4- بهبود و افزایش نمرات دانش آموزان آموزشگاه نسبت به وضع موجود .
ضرورت و اهمیت طرح پژوهش ایجاد علاقه به دین و زندگی نیز عبارت است از: 1- جلوگیری ازاتلاف هزینه های مربوط به درس از طرف دولت و مردم ، 2- برنامه ریزی برای استفاده بهینه از فرصت ها و سال های ارزشمند عمر نوجوانان و دانش آموزان ، 3- کاهش اثرات منفی روان شناختی برروحیه دانش آموزان ناشی ازمردودی و افت تحصیلی .
روش های گردآوری اطلاعات و انتخاب راه حل :
برای پاسخ به سؤال اصلی این پژوهش یعنی « چرا دانش آموزان آموزشگاه ذکر شده به درس دین و زندگی علاقه نشان نمی دهند . به این ترتیب عمل کردم که اطلاعاتی درمورد نمرات دانش آموزان دردیگر دروس را از طریق همکارانم به دست آوردم و نظرات همکاران آموزشی و دفتری آموزشگاه را نیز در باره علل و پیامد های عدم علاقه و انگیزه دانش آموزان به فرآیند یادگیری از جمله دین وزندگی به دست آوردم ، بنابراین در حدود یک ماه در فرصت های به دست آمده در مورد موضوع به گفتگو پرداختم و نکات عمده نظرات دبیران را یاداشت کردم . نکات متنوعی که زمینه و علت عدم علاقه دانش آموزان را به درس و مدرسه عوامل اقتصادی ، اجتماعی وسیاسی و فرهنگی معرفی می کردند و گاه حتى این نظرات با یکدیگر متناقض بود به طورمثال برخی علت را در عدم تأمین کافی معیشت معلمان و در نتیجه روی آوردن آن ها به اضافه کاری و یا کاردوم که سبب کاهش کیفیت آموزشی ن ها در کلاس می شود و برخی دیگر نیز بیکاری تحصیلکردگان دانشگاهی و در نتیجه افت انگیزه اقتصادی کسب دانش و فراگیری علوم می دانستند . راهکارهایی را که همکارانم ارائه می دادند اغلب آرمان گرایانه بود و کلید حل مشکلات آموزشی را خارج از مدرسه از جمله سیاست های آموزشی دولت و تغییر الگوی فرهنگی و رفتار جامعه مربوط می ساختند . در یک جلسه این نکته را با همکارانم مطرح ساختم که با توجه به جمع بندی نظراتشان چه کار عملی و قابل اجرا را می توانیم در مدرسه انجام دهیم تا دانش آموزان قدری بیشتر به درس و تکالیف خود توجه نمایند به این نتیجه رسیدیم که قبل از شروع درس در کلاس در حدود 5 دقیقه در مورد ضرورت و اهمیت مطالعه و کسب دانش صحبت کنیم و سعی نماییم که دانش آموزان را به درس خواندن متقاعد کنیم .
تجزیه وتحلیل اطلاعات اولیه :
پس از یک ماه دریافتم که نصیحت و بیان فایده ها ومحاسن درس خواندن در دانش آموزان اثر محسوسی نداشته و با وجود این که تقریباً همه آن ها به ارزش دانش و علم اذعان دارند لیکن قدمی در راه کسب و فراگیری مطالب موضوعات مطرح در کتاب درسی بر نمی دارند . لذا به این نتیجه رسیدم که باید در روش خود تغییری ایجاد کنم به گونه ای که دانش آموزان را وادار به انجام تکالیف کرده و تغییر محسوسی را در عملکرد آن ها به وجود آورم . با توجه به نظریه ی هوش های چندگانه "گارنر" و به کمک خود دانش آموزان در وقت اضافی یک جلسه از کلاس و در طی یک هفته در تک تک کلاس های آموزشگاه پرسش هایی را به صورت کتبی طرح کرده و پاسخ آن را براساس علاقه میل خود دانش آموز از آن ها گرفتم تا شناخت بهتری از آن ها به دست آورم . سؤالات عبارت بودند از :
1- برای قبولی شما در درسی دین و زندگی نقش دانش آموز مهمتر است یا دبیر؟
2- اگر نقش خودتان را در قبولی مهمتر می دانید چه راهکاری را برای خود پیشنهاد می دهید ؟
3-اگر نقش دبیر را در قبولی خود مهمتر می دانید چه راهکاری برای دبیر پیشنهاد می دهید ؟
4- آیا حاضرید هفته ای یک ساعت بعد از ظهر برای مطالعه و فعالیت دینی به مدرسه بیایید ؟
5- آیا مایلید فعالیت های عملی بیشتری از دینی در منزل انجام دهید ؟ به طور مثال مطالعه ی احکام ، انجام تکالیف وامثال آن .
6- چه کنیم که شما آخر سال به طور حتمی قبول شوید ؟
نتایج حاصل از این پرسشها برایم جالب بود زیرا در مورد پرسش اول اکثر دانش آموزان نقش خود را مهمتر از دبیر می دانستند و برای فعال شدن خود تشویق دبیران پدرو مادررا لازم می دانستند، انهایی که نقش دبیر را مهمتر ارزیابی کرده بودند ، خواهان طرح سوالات ساده و بنوعی ارفاق معلم بودند. در مورد سال دوم راهکاری را که ارائه داده بودند بیشتر درس خواندن و انجام تکالیف درس با دقت بیشتر بود. در مورد سوال سوم نیز خوب درس دادن معلم ، تعیین تکالیف بیشتر، طرح پرسش وپاسخ از متن درس ها و ایجاد تنوع در کلاس بود. در مقابل پرسش چهارم به جز تعداد محدودی از دانش آموزان مایل به حضور در مدرسه جهت فعالیت های جبرانی درس دین وزندگی نبودند ، آن هایی هم که حاضر به شرکت در کلاس جبرانی بودند اغلب دانش آموزان ساعی بودند . در مورد پرسش پنجم نیز بیشتر از نیمی از دانش آموزان مایل به انجام تکالیف عملی بیشتردر منزل نبودند و خواهان انجام فعالیت ها درمدرسه وکلاس بودند . در مقابل پرسش ششم حدود نیمی از دانش آموزان به تدریس خوب معلم و طرح سؤالات ساده و ارفاق معلم اشاره کرده بودند و بقیه نیز درس خواندن و انجام تکالیف و فعالیت ها با دقت بیشتر را در مورد موفقیت خود مهمتر می دانستند .
برای این که نتایج این پرسشنامه را بهتر برآورد کنم به طور تصادفی از تعدادی از افراد که نمره بالاتراز معدل و چند نفر را که نمره پایین تر از معدل کلاس ها داشتند انتخاب و همین سؤالات را به صورت گفتگو با آن ها در میان گذاشتم نتیجه ای که حاصل شد این بود که اغلب دانش آموزان برتر معتقد بودند که در قبولی و موفقیت تحصیلی بیشتر خودشان نقش دارند و تعیین تکالیف و فعالیت های بیشتر به آن ها کمک می کند تا در پایان سال تحصیلی نتایج بهتری به دست آورند و برعکسِ این گروه دانش آموزان ضعیف تر نقش معلم را بیشتر، و البته طرح سؤالات ساده و ارفاق را مهم دانسته و علاقه ای به شرکت در کلاس های جبرانی و انجام تکالیف و فعالیت بیشتر نیز نداشتند .
با توجه به این نتایج به نظر می رسد که در مورد دانش آموزان برتر که در مجموع در کلاس ها کمترهم هستند بهتر است با کمک گرفتن از آن ها در تدریس فعال به صورت همیاری و تشویق به انجام تکالیف و فعالیت
مبادرت ورزیم ، اما در مورد دانش آموزان ضعیف تر کار به این سادگی نیست . باید به صورت ترکیبی و ایجاد تنوع در کلاس به صورتی عمل شود که هر دانش آموز از بخش فعال تر مغز یا هوشی که توانایی بیشتری دارد استفاده کند و زمانی که خود نتایج مثبت فعالیتش را ببیند به فعالیت و تکالیف بیشتری مبادرت خواهد کرد . برطبق نظر « گاردنر» این هوش ها عبارتند از : 1. هوش زبانی 2. محاسباتی 3. فضایی 4. موزیکال 5. بدنی - جنبشی 6. بدنی - فردی 7. درون فردی 8. طبیعت شناسی
ویژگی های راه پیشنهادی و نظارت بر راه حل جدید :
بر اساس هوش های پنج گانه « گاردنر» سعی کردم که از استعدادها و توانایی های مختلف دانش آموزان کمک بگیرم ، به ناچار باید در روش تدریس و تعیین تکالیف و فعالیت های کلاس و خانه تغییری ایجاد می کردم بنابر این اگر چه دانش آموزان برتر ترجیح می داند که خودم در پرسش های شفاهی کلاس از آنها درس بپرسم ، از دانش آموزان خواستم که نکات عمده و مهم درس را خود انتخاب و به میل خود چه به صورت خلاصه ویا پرسش و پاسخ از متن کتاب استخراج ودر دفتر خود یادداشت کنند و پای تخته همان نکات یا سوالاتی که یاد گرفته اند از یکدیگر بپرسند ، و مشروط به این که تکراری نباشد ، من نیز هم به طرح پرسش و هم پاسخ آن ها نمره یا امتیاز می دادم . و با دانش آموزان قرار گذاشتم که هر دانش آموز تا پایان ترم باید حداقل چهار بار به میل خود و به صورت داوطلب درس پاسخ دهد تا میانگین نمره اش 10 نمره از نمره مستمرش را تشکیل دهد . و چنان چه کمتر از چهار بار داوطلبانه درس جواب دهد به منزله کم کاری و عدم استحقاق 10 نمره وی است . و 10 نمره دیگر مستمر را نیز به دو قسمت تقسیم کردم 5 نمره به فعالیت ها و تکالیف منزل و 5 نمره دیگر را نیز به فعالیت های فوق العاده که به دل خواه در هر زمینه ای مربوط به دین وزندگی باشد به طور مثال تهیه ی روزنامه دیواری مربوط به احکام ،روزنامه اخبار دینی و تاریخی مربوط به الهیات و امثال آن ، در ضمن از دانش آموزان خواستم که هر هفته حداقل یک مورد کار را بیاورند تا پایان ترم نیز 5 کار کفایت می کند و تمام کارها را تا یک هفته مانده به برگزاری امتحانات بیاورند ودر صورتی که همه ی کارها را در جلسه آخر بیاورند ارزش کامل را ندارند . ازآن پس تقریباً هرجلسه دفتر وتکالیف تمام دانش آموزان را در ابتدای درس کنترل کرده و برایشان در دفترکلاس علامت کامل ، ناقص و یا بدون تکالیف گذشتم و پس از یک ماه نتیجه ی فعالیت های آن ها یعنی نمره شفاهی ، دفتر، فعالیت هایی را که آورده بودند به اطلاع آن ها رساندم . نتیجه کار برایم جالب بود زیرا حتی دانش آموزان ضعیف سعی می کردند که به میزان کمی پرسش و پاسخ از متن درس ها تهیه کرده و همان را یاد بگیرند تا هم نمره تکالیف دفتر را کسب کنند و هم نمره شفاهی کلاس را ، از طرفی در تهیه و ساخت مدل ها و نمونه های دین وزندگی حتی رغبت بیشتری از دانش آموزان برتر از خود نشان دادند . در ضمن پرسش و پاسخ شفاهی در کلاس را بیشتر به عهده و میل خود دانش آموزان گذاشتم برخی سعى می کردند به صورت کنفرانس خلاصه درس را بیان کنند ، اغلب دو به دو از یکدیگر سؤال و جواب می پرسیدند و برخی نیزکه بیشتر از میان دانش آموزان ساعی بودند از خودم در خواست طرح سؤال می کردند تا آن ها پاسخ دهند .
تمام این فعالیت ها حدود نیم ساعت از ابتدای هر زنگ را می گرفت و در ادامه ی جلسه به تدریس درس جدید و البته به صورت تیم و به کمک خود دانش آموزان و نمایندگان آن ها که اغلب دانش آموزان بهتر کلاس بودند می گذشت . دقایق پایانی جلسه نیز با جمع بندی و استخراج نکات مهم درس ، آزمون پایانی و تعیین تکالیف جلسه ی بعد پرداخته می شد . این روش تمام وقت جلسه را پر می کند و دانش آموزان را مشغول نگه می دارد . تنوع در کلاس را بالا می برد ، و تقریباً تمام دانش آموزان را در گیر درس و فعالیت می نماید . به تجربه در یافتم که این روش در میان مدارسنمونه موفق تر از مدارس عادی است و در مدارس عادی نیز به جز دانش آموزانی که در حال « انتحار آموزشی» (1) هستند . نتیجه مثبتی به همراه دارد و سطح نمره ی میانگین کلاس را در مقایسه با ماه ها
و سال های قبل بهبود بخشید ، و از نا هنجاری و شلوغی کلاس نیز تا حدودی کاست . زیرا دانش آموزان را تقریباً در تمام وقت مشغول نگه می دارد و کمتر به آن ها فرصت می دهد تا ایجاد بی نظمی و صحبت با یکدیگر
......................................................................................................................................................................................................
1- دانش آموزانی که با علم به فواید و مزایای تحصیل به قصد ضربه زدن به معلم و خانواده درس نمی خوانند یا آگاهانه درس نمی خوانند .
بپردازند . گاهی از دانش آموزانی که با یکدیگر به صحبت غیر از موضوع درس و کلاس می پرداختند می خواستم که از کلاس خارج شده و پس از اتمام صحبت به کلاس باز گردند و گاهی نیز جای آن ها را در کلاس تغییر می دادم و البته اغلب دانش آموزان نا آرام تر را به جلوکلاس و نزدیک خود می آوردم تا کنترل بیشتری روی آن ها داشته باشم . البته در ضمن تدریس نیزاین گونه دانش آموزان را بیشتر مورد خطاب قرار می دهم و از آن ها می خواهم که جواب پرسش مطرح را از متن درس پیدا کنند و ضمن بیان آن در دفتر خود یادداشت کنند . درضمن در هر جلسه دانش آموزانی که آمادگی پاسخ گویی درس را نداشتند داوطلب نمی شوند امتیاز منفی و در صورتی که داوطلبان زیاد بودند به طور تصادفی تعدادی انتخاب می شوند و در مجموع تا پایان ترم به گونه ای از میان داوطلبان درس پرسیده می شد که حداقل چهار نمره از هر دانش آموز برای معدل گیری 10 نمره مستمر داشته باشیم ،در ضمن نمرات شفاهی را در دفتر کلاسی به صورت علائم اختصاری ثبت می کردم هدف از این کار این بود که برخی دانش آموزان خوب با ثبت چند نمره بالا مغرور نشوند و فکر کنند که همیشه نمره ی آن ها باید بالا باشد و دانش آموزان ضیف تر نیز فکر نکنند که زحمت و تلاش آن ها فایده ای ندارد و هر کاری کنند نمره ی آن ها کم می شود . از طرفی برخی از دانش آموزان با وجودی که استحقاق نمره ی بالایی ندارند در نمره اصرار می ورزند و وقت کلاس را بیهوده تلف می کنند این مشکل با ثبت نمره به صورت علائم قراردادی تا حدودی حل می شود ، تنها کافی است که در کلاس معلم به دانش آموز به تناسب پاسخ گویی به وی اعلام کند که درس و نمره ات خوب ، متوسط یا ضعیف بود . براین اساس من نمرات زیر 10 را ضعیف ، 10 تا 16 را متوسط و 16 به بالا را خوب اعلام می کردم .
ارزیابى و نتیجه گیرى از راه حل جدید :
با توجه به نتایج تحقیقات بنیادی پژوهشگرانی چون « هوارد گاردنر» که هر فرد یا انسان را دارای هوش ها یا استعدادها و قابلیت ها متفاوتی معرفی می کند و اعلام می کند که در هر فرد 8 گونه هوش متفاوت وجود دارد که عبارتند از :
1- هوش دیداری – فضایی : که توانایی درک پدیده های بصری را فراهم می کند .
2- هوش منطقی – ریاضی : که توانایی استفاده از استدلال ، منطق و اعداد را پدید می آورد .
3- هوش کلامی – زبانی : که توانایی استفاده از کلمات را به جود می آورد .
4- هوش بدنی – جنبشی : که توانایی کنترل ماهرانه حرکات بدن و استفاده از اشیا را در فرد به وجود می آورد .
5- هوش موزیکال – ریتمیک : که توانایی تولید و درک موسقی را در فرد به وجود می آورد .
6- هوش برون فردی ( فرا فردی ) : که توانایی ارتباط برقرار کردن و درک دیگران را به وجود می آورد .
7- هوش درون فردی : که توانایی درک خود و آگاه شدن از حالات درونی خود را به وجود می آورد .
8- هوش طبیعت شناسی : که فرد را قادرمی کند که الگوها و پدیده های واقعی محیط پیرامون را بهتر بشناسیم .
براین اساس دبیر باید برای تحریک و فعال نمودن هوش های مختلف هر دانش آموز از روش های خاصی در تدریس استفاده کند در واقع هر دانش آموز ممکن است دریک یا چند تا از این هوش ها و استعدادها توانایی بیشتری از بقیه هوش های خود داشته باشد ، و در برخی از هوش ها ضعیف تر باشد . لذا باید دبیر تدریس و تعیین تکالیف هر درس را به گونه ای پیش ببرد که علاقه و سلیقه ی هر دانش آموز تحریک و فعال گردد و به کنش و عمل فرا گیری واکنش نشان داده و اطلاعات مربوط به درس را فرا گیرد . به عبارتی باید دانش آموز انگیزه و علاقه برای فعالیت یادگیری مطلب را به دست آورد تا عمل کند . در غیر این صورت بهترین و عالم ترین دبیران و استادان موفقیت چشمگیری نخواهند داشت . به طور مثال ممکن است موفقیت یک آموزگار در تدریس حروف الفبا در کلاس اول ابتدایی بسیار چشمگیرتراز یک استاد دانشگاه باشد زیرا آموزگار با شگردهای مختلف هوش ها و استعدادهای مختلف دانش آموزان را برای یادگیری بهتر تحریک می کند و انگیزه ی یادگیری را در دانش آموز پدید می آورد .
از آن جایی که ماهیت و اطلاعات کتاب های درسی متفاوت است می توان چنین نتیجه گرفت که دبیران مختلف باید به تناسب و موضوع تدریس خود بخش های مختلفی از هوش های هشت گانه را بیشتر تحریک وفعال کنند اما از تحریک بخش های دیگر هوش دانش آموزان نیز غافل نمانند . البته هر دبیر نیز به تناسب تغییر موضوع و مطلب هر درس از روش و شگرد متناسب برای فعال نمودن قسمت مناسب و هماهنگ هوش با آن درس استفاده کند وبا تحریک آن قسمت از هوش به ایجاد علاقه و انگیزه ی یادگیری دانش آموزان بپردازد .
براین اساس نگارنده در مجموع بین فراگیری اطلاعات دینی با هوش های کلامی ، درون فردی ، برون فردی و انسان شناسی هماهنگی وهمراهی بیشتری احساس می کند لذا در تدریس و کلاس های معارف سعی می کنم که این قسمت ها از هوش دانش آموزان بیشتر تحریک و به فعالیت برای یادگیری اطلاعات و مطالب دینی وادار سازم، بنابراین از نظر عمل به دستورات و احکام کتاب مهم هستند و برای تحریک هوش های مذکور باید پیام آن ها به صورت نوشتاری استخراج گردد و به عنوان تکالیف در کلاس یا منزل در دفتر دانش آموزان ثبت گردد . و یا به عنوان فعالیت فوق العاده برروی برگه های مناسب با مقیاس بزرگتر نوشته شوند البته نباید این کار به صورت اجباری باشد بلکه هر دانش آموز براساس علاقه ، توان و امکانات خود می تواند به تهیه نشریه دیواری از درس مبادرت نموده و امتیاز مثبت یا نمره مستمر آن ها منظور شود به عبارتی در نمره مستمر دین وزندگی نباید تنها بر اساس نمره شفاهی و کلاسی یا آزمون های قوه و کتبی عمل شود زیرا ممکن است دانش آموزانی که ازهوش فردی خوبی بر خورداربوده ولی هوش زبانی و حافظه ضعیف تری دارند نمره پایینی بگیرند وبرعکس دانش آموزانی که هوش فردی چندانی نداشته ولی از هوش زبانی و حافظه ی خوبی برخوردارند نمره بالایی بگیرند ، و به ظاهر در درس معارف موفق به نظر آیند . براین اساس در آبان ماه به کلیه ى دانش آموزان اعلام کردم که از آن پس تا پایان ترم و برگزاری امتحانات کتبی به کلیه ی فعالیت ها و عملکرد هر دانش آموز در هر جلسه امتیاز یا نمره تعلق می گیرد که میانگین آن در پایان نمره مستمر را مشخص می کند . از جمله این فعالیت ها می تواند پاسخ های شفاهی ، تکالیف دفتری ( پاسخ به فعالیت های درسی و سؤالات متن ) تهیه و به همراه داشتن پیشنهادات و نمونه های مربوط به درس دین وزندگی از جمله ( بازدید از مساجد و گزارش های تاریخی مذهبی و آئینی زندگی ،از محدوده شهرستان خلاصه نویسی از کتاب های دینی به خصوص آن ها که مربوط به شهرستان باشد . تهیه و آوردن فیلم های آموزشی مربوط به موضوعات دینی و نرم افزارهای مذهبی به صورت CD و دیسکت ، ساخت مدل های دینی .
به دانش آموزان اعلام کردم نحوه و نوع این فعالیت ها بر اساس علاقه و میل خود فرد است . و به هر صورت که بخواهند می توانند نبوغ و خلاقیت خود را در پاسخ های شفاهی به میزان یک دوم ، تکالیف دفتری یک چهارم، و بقیه فعالیت ها ( تهیه نمونه ، مدل ، گزارش ، CD و ... ) یک چهارم از نمره مستمر برای هر جلسه کسب کنند و در پایان ترم میانگین این نمرات ، نمره مستمره نهایی آن ها را تشکیل خواهد داد .
از جلسه بعدی براین اساس عمل کردم و در ابتداى جلسه دفترتمام دانش آموزان را کنترل و امضا می کردم درکنار امضا کلمات کامل ، ناقص و بدون تکلیف را یادداشت کرده و آن ها یی که بدون تکلیف بودند صفر از پنج وآنهایی که ناقص بود بین یک تا پنج و دفاتر کامل را پنج دادم و در دفتر کلاسی ثبت کردم سپس فعالیت های فوق العاده ( نمونه ها ، مدل ها ، گزارش ها ... ) را تحویل گرفته و از 1 تا 5 را برای آن ها در دفتر کلاسی ثبت نموده و سپس از دانش آموزان داوطلب به طور تصادفی و به روشی که هر فرد مایل بود درس می پرسیدم و نمره ى شفاهی از 1 تا 10 برایشان در دفتر ثبت می کردم به بقیه داوطلبان نیز امتیاز مثبت و آن هایی که داوطلب نبودند امتیاز منفی می دادم پس از چند جلسه و با نزدیک شدن به امتحانات پایان ترم به دانش آموزان ضعیف و غیر فعال مجموع میانگین و نمره مستمر آن ها را اعلام و هشدار می دادم که تا فرصت هست از آن استفاده کنند و امتیازات یا نمرات خود را جبران کنند. نتیجه ى این کارها در پایان نیم سال اول تحصیلی 86-85 سبب شد که در مجموع و در مقایسه با دو ماه قبل از آن و همچنین زمان مشابه سال قبل میانگین نمرات کلاس ها بهبود یابد . البته تناسب و هماهنگی میان نمرات مستمر و پایانی ( کتبی ) کاهش یافت زیرا قبل از اجرای روش جدید نمره ى مستمر را بیشتر بر اساس آزمون شفاهی در سر کلاس و بدون توجه به تمایل و داوطلب شدن دانش آموز تعیین می شد و بنابراین نمره ى مستمر بیشتر سنجش هوش زبانی و حافظه فرد بود ، لذا به هوش های دیداری ، عملی ، منطقی و انسان شناسی بین فردی و درون فردی فرد نمره تعلق نمی گیرد و سبب مأیوس شدن اغلب دانش آموزانی می شود که هوش زبانی ، بین فردی و حافظه ضعیفی دارند .
در روش جدید به ندرت برخی از دانش آموزانی که نمره کتبی خوبی داشتند ، نمره مستمر کمتری گرفتند و برعکس دانش آموزانی که نمره پایانی ضعیفی داشتند نمره مستمر خوبی کسب کردند . اما در مجموع همچنان که قید گردید نمرات کمی و کیفی دانش آموزان به میزان چشم گیری افزایش یافت و از طرفی نیز سبب بهبودروابط دو طرفه نگارنده با دانش آموزان گردید و تا حدودی نیز از نا هنجاری های کلاس و دانش آموزان بی قرار کاست . در وقت های اضافی و احتمالی هر جلسه نیز به قرائت متن درس و یا استخراج سؤالات متن و نوشتن آن در دفتر دین و زندگی پرداخته می شد و یا با ترسیم نمودارها و مدل هر درس تا پایان جلسه و بنا به میل اکثریت کلاس ادامه می یافت .
تصمیم نهایى :
به طور خلاصه نتایج حاصل شده از روش جدید عبارتند از :
1- بهبود شور و نشاط در کلاس های دین وزندگی و کاهش عمومی خمودی بی رغبتی دانش آموزان.
2- در گیری بیشتر فکری و عملی دانش آموزان با مطالب و موضوعات دین وزندگی در مدرسه وخارج ازمدرسه .
3- افزایش علاقه ومیل دانش آموزان به فعالیت های عملی و استفاده از هوش های مختلف خود .
4- کاهش نا هنجاری و سوء رفتار دانش آموزان بی قرار .
5- بهبود نظارت و کنترل دبیر برکلاس .
6- افزایش مشارکت دانش آموزان در تدریس و فرآیند یاددهی و یادگیری .
7- تدریس به روش جدید به دانش آموزان امکان می دهد تا برای تهیه گزارش از طریق مشاهده ، مصاحبه و پرسشنامه زمینه های اجتماعی شدن در آن ها بهبود یابد .
8- این روش سبب گسترش مطالعه ، بررسی و جست و جو در میان دانش آموزان شده و آن ها را به مطالعه بیشتر عادت می دهد .
9- این روش تدریس به دانش آموزان کمک می کند تا واقعیت های دینی محیط پیرامون خود را علاوه بر هوش شنیداری- زبانی ، از طریق دیگر هوش های خود به ویژه دیداری ، عملی ، منطقی و طبیعت- شناسی بشناسد .
10- ارتباط دو طرفه بین دانش آموزان با یکدیگر و با دبیر در فرآیند یاددهی – یادگیری افزایش می یابد .
11- ترمینولوژی یا واژه شناسی دین وزندگی در دانش آموزان بهبود می یابد .
12- این روش سبب ارتقا و بهبود نمره به ویژه نمرات مستمر دانش آموزان می شود .
ماهیت دانش و علوم دینی به گونه ای است که باید در فرآیند آموزش( یاددهی- یادگیری) آن به روش های مختلط و ترکیبی عمل شود . واز تمام هوش های فرد از جمله زبانی– شنیداری ،محسباتی – منطقی ، فضایی ، بدنی – جنبشی ، موزیکا ل ، بین فردی ، درون- فردی و طبیعت شناسی استفاده کرده و برای تکمیل وتعمین ، یافته ها و دانستنی های الهی به طور ترکیبی از قوای پنج گانه (بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی ولامسه ) کمک گرفته شود . به این ترتیب بهتر است دبیر الهیات برای تدریس هر درس ، طرح درس ساده ای در حداقل چند سطر تهیه کرده و بر اساس آن اقدام به فعا لیت های آموزشی در کلاس نماید .
بنا بر نتایج و یافته های این پژوهش دبیردینی نباید فقط به انتقال داده ها و اطلاعات دینی اکتفا کند بلکه باید علاوه بر آن به دانش آموزان بیاموزد که چگونه درعمل مسائل و مشکلات دینی محیط پیرامون زندگی خود را درک و چگونگی روابط وقواعد پدیده های دینی را در گذشته وحا ل شناخته و روند آینده آن را پیش بینی کنند تا بر اساس شناخت علل وعوامل عینی پدیده ها ، پیامدها وبازآفرینی(پس خوراند)مثبت ومنفی پدیده ها و رویدادها را در عمل تجربه کنند و در زندگی قواعد و روابط لازم را به کار گیرند. به عبارتی آموزش الهیات باید به گونه ای باشد که دانش آموزان در آینده هر شغل و نقشی که در جامعه به عهده گیرند از اصول و قواعد دینی در کار و زندگی خود بهره گیرد و از احکام دینی به نحو بهتری استفاده نماید .
براین اساس نگارنده سعی دارد تا دانش آموزان و دانشجویان را به گونه اى در فرآیند یاددهی – یادگیری آموزش دهد تا آن ها را به استفاده از کلیه قواى جسمانی و توانایی ها یا استعداد هاى ذهنی ، فکری ، ابتکاری و خلاقیت به کمک هوش های متنوع شان وادار نماید . لذا از نظر اینجانب باید این امکان فراهم شود که هر دانش آموز براساس میل و سلیقه خود اصول و قوانین دینی را به هر روشی که دلخواه اوست فرا گیرد و دبیر نیز به گونه ای دانش آموزان را هدایت کند که از راه ها و روش هاى مختلف از جمله نمودار ، مدل ، بیان و نوشتار به نتیجه واحدی دست یابند و داده ها یا اطلاعات دینی را فراگیرند و در عمل و زندگی به کار گیرند . زمانى این مهم تحقق مى یابد که دانش آموزاز مرحله شناخت ( دانش ) فراتر رفته و به طور عاطفی (احساسی ) مسائل و مشکلات دینی را درک کرده و به مرحله سوم یعنی اصول و قواعد را در عمل و رفتار به کار گیرد . در صورتی دبیر می تواند در تدریس خود موفق عمل کند که دانش آموزان را در هر جلسه کلاس به سه مرحله یاد شده هدایت کند .
پیشنهاد یا راهکار :
برای کاهش اُفت تحصیلی دانش آموزان وارتقا ء یا بهبود کمی و کیفی سطح دانش و اطلاعات آن ها در هر درس به صورت عام و الهیات به صورت خاص بهتر است اقدامات زیردر حد امکان صورت گیرد :
1. برگزاری کلاس های جبرانی براى دانش آموزانی که دچار افت تحصیلی هستند .
2. برگزاری آزمون های متنوع شفاهی ، عملی ، کتبی و تکوینی و تحلیل نتایج آن .
3. استمرار در ارزشیابی به صورت های کتاب باز ، مشارکتی و استاندارد برای تعمیق آموخته های دانش آموزان .
4. استفاده از شیوه ی تدریس مشارکتی و همیاری معلم و دانش آموزان .
5. ایجاد هماهنگی درنحوه ی عمل و تدریس دبیران در جلسات شورای معلمان و کادرمدرسه .
6. دعوت و هماهنگی بین دبیران ، کادرستادی آموزشگاه و والدین دانش آموزان در امر آموزش یا هماهنگى اولیاء و مربیان .
7. طبقه بندی دانش آموزان به گروه های خوب ، متوسط و ضعیف درهر کلاس و درهردرس و بهره گیری ازدانش آموزان مستعد برای تقویت دانش آموزان ضعیف .
8. کمک به دانش آموزان تا روش صحیح مطالعه و یادگیری هر درس را فراگیرند .
9. استفاده از وسایل کمک آموزشی مناسب آماده یا خود ساخته توسط دبیر یا دانش آموزان
10. دعوت از دبیران و استادان مجرب و متخصص و سخنرانی یا بحث و گفتگوی آن ها با دانش آموزان .
11. معرفی چهره های شاخص و شناخته شده دینی که منشأ تحولی در الهیات کشور بوده اند از جمله چهره های ماندگارملی و ناحیه ای .
12. تمجید و تشویق دانش آموزانی که پیشرفت تحصیلی دارند ( حتی دانش آموزان ضعیف ) .
13. برگزاری جلسات مشاوره ی تخصصی با دانش آموزان به صورت فردی و گروهی .
14. استفاده از شیوه های نوین تدریس و یادگیری مشارکتی و همیاری برای کاهش وابستگی به دبیر و افزایش عزت نفس و میزان تمرکز دانش آموزان روى مطالب و تکالیف .
15. تهیه کتاب های کمک آموزشی ، به ویژه در زمینه ی دینی
16. تهیه کتاب فیلم و نرم افزار هاى آموزشى دینی به صورت CD ، دیسکت و ویدیوئى .
17. بازدیدهاى علمى و تهیه گزارش و عکس از پدیده هاى مختلف طبیعى و اماکن مذهبی .
18. برگزارى مسابقات علمى بین دانش آموزان و کلاس ها به صورت عمومى یا تخصصى دین وزندگی .
19. تجهیز مدارس به سایت اینترنت و استفاده از سایت دینی .
توسط معصومه طالبی وبلاگ شخصی)
علل بی انگیزه بودن دبیران معارف اسلامی برای شر کت در جلسات گروهای آموزشی
علل بی انگیزه بودن دبیران معارف اسلامی برای شرکت در جلسات گروه های آموزشی
مقدمه
اصولا در برسی علل انگیزش وعدم انگیزش ،مطالبی در خور توجه است که توجه به آن موجب غنای دانش همکاران میباشد اهدافی در برگزاری جلسالت گروه آموزشی نهفته است که به نظر میرسد اصل همان اهداف هم در اداره وهم از طرف سرگروهای محترم ونیز دبیران معارف به نسیان وفراموشی سپرده شده است بنابراین برای ایجاد انگیزه در میان دبیران معارف اسلامی باید به دنبال تحکیم وگسترش جلسات گروه های آموزشی باشیم . برای همین منظور باید اصول مدون برای تشکیل گروه های آموزشی را نصب العین خویش قرار دهیم ومعیارهای تدوین آن اصول را دوباره درارزیابی های خویش ملاحظه نماییم چرا که بدون توجه به همان معیار ها ارزشهای متناسب با سلایق مطرح خواهد شد ودر چنین شرایطی، آرمانهای والای آموزشی فدای تمنیات درونی نفسانی خواهد شد که آفت همه انسانهاخواهد بود برای ترویج شور واشتیاق در دبیران معارف اسلامی مطالبی فهرستوار ارائه مینمایم امید که از طرف همکاران فرهیخته مورد توجه قرار گیرد.
1- عدم وجود انگیزه در خود سرگروهای محترم ، عده ای از سر ناچاری ، وکمبود درس ویا انتصابی بودن سرگروها ،انگیزه لازم را برای تشکیل گروه های آموزشی را ندارند
2- آشنا نبودن سر گروها با چگونگی اداره جلسالت گروه های آموزشی ، که ناشی از کم تجربه بودن همکاران میتواند باشد
3- نبود رغبت در دبیران موجب دلسرد شدن سرگروه ودیگر همکاران برای جلسات گروه های آموزشی خواهد شد
4- بهره نبردن از جلسات گروه های آموزشی که فاقد برنامه های پیشبردی باشد میتواند از علل کم انگیزه شدن همکاران تلقی گردد
5- برنامه های ستادی تدوین شده از طرف دبیرخانه واستان واداره ، وگرفتن انرژی سرگروه های محترم ،چالش جدی برای عدم تشکیل گروه های آموزشی از طرف سرگروه میتواند باشد.
6- نبود خلاقیت در سرگروهای محترم درسی، یکی از عوامل کم انگیزه بودن همکاران برای حضور در جلسات گروه های آموزشی قابل اشاره خواهد بود
7- متمرکز بودن برنامه ها برای سرگروها ، انگیزه لازم را از سرگروه درسی گرفته ودر گیر مقررات خاص متمرکز خواهد بود.
8-عدم تشکیل کلاس های دانش افزایی از طرف سرگروهای درسی مرتبط با موضوعات درس ومطالب درگیر اولیا ودبیران با آن، را میتوان از عوامل موثر در کم انگیزه بودن برای شرکت در جلسات گروه های آموزشی به شمار آورد
9- بها ندادن به دید گاه دبیران شرکت کننده در جلسات گروه های آموزشی ،موجب دلسرد شدن همکاران برای شرکت در جلسات گروه های آموزشی میباشد
10- انتصابی بودن سرگروهای درسی از طرف اداره نیز موجب کم شدن انگیزه در همکاران خواهد بود
11- رویه های سابق در سرگروهای درسی ،مسبب تسری کم تحرکی در سرگروهای محترم ونپرداختن جدی به مسائل مبتلا به گروه های درسی میگردد
12- عدم اختصاص گواهی ضمن خدمت در کلاسهای دانش افزایی نیز ، از نشانه سستی همکاران برای شرکت در جلسات گروه های آموزشی به حساب میآید.
13- نپرداختن به مشکلات تدریس ،عدم استفاده از تجارب همکاران باز نشسته وشاغل ،عدم ارائه مقالات وآثار همکاران در جلسات گروه های آموزشی ، شاهدی بر کم تحرکی همکاران خواهد بود
14- عدم تشکیل کار گروه های درسی ونپرداختن به موضوعات روز ،از دغدغه های همکاران جهت شرکت در جلسات گروه های آموزشی میباشد
من الله التوفیق قاسم - پوراسمعیل دبیر معارف اسلامی دبیرستان نمونه دولتی امیرالمومنین (ع) ناحیه یک تبریز
خلاصه دروس 1 تا 8 دین و زندگی دوم متوسطه
خلاصه دروس 1 تا 8 دین و زندگی دوم متوسطه در قالب فایل word جهت استفاده دانش آموزان عزیز و همکاران گرامی بصورت نمودار درختی .دانلود از لینک زیر :...
http://s1.picofile.com/file/8101355784/khlaseh_din2_dars_1_8.doc.html
کتاب دین و زندگی 3 ( نسخه pdf )
کتاب دین و زندگی 4 ( نسخه pdf )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پیام آیات دینی 2 ( نسخه word )
پیان آیات دینی 3 ( نسخه word )
پیام آیات دینی 4 ( نسخه word )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ترجمه منظوم آیات دینی 2 ( نسخه word )
ترجمه منظوم آیات دینی 2 ( نسخه pdf )
ترجمه منظوم آیات دینی 3 ( نسخه word )
ترجمه منظوم آیات دینی 3 ( نسخه pdf )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سؤالات امتحان نهایی دینی 3 ( نسخه word )
سؤالات امتحان نهایی دینی 3 ( نسخه pdf )
پرسشهای امتحانهای نهایی دین و زندگی 3 همراه با پاسخ آنها ( نسخه word )
پرسشهای امتحانهای نهایی دین و زندگی 3 همراه با پاسخ آنها ( نسخه pdf )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
اندیشه و تحقیق دین و زندگی 3 ـ چاپ 1391 ( نسخه word )
اندیشه و تحقیق دین و زندگی 3 ـ چاپ 1391 ( نسخه pdf )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پرسشهای امتحانهای نهایی دین و زندگی 4 ( نسخه word )
پرسشهای امتحانهای نهایی دین و زندگی 4 ( نسخه pdf )
سؤالات امتحان نهایی دین و زندگی 4 همراه با پاسخنامه ( نسخه word )
سؤالات امتحان نهایی دین و زندگی 4 همراه با پاسخنامه ( pdf )
سوالات و پاسخ نامه تشریحی دین و زندگی پیش دانشگاهی شش درس اول
سوالات و پاسخ نامه
تشریحی
دین و زندگی پیش دانشگاهی
شش درس اول
کتاب جدیدالتالیف چاپ 91
درس اول : هستی بخش
1- ترجمه ی عبارات قرآنی زیر را بنویسید .
الف) یا ایها الناس - ای مردم ب) والله هو الغنی الحمید - خداوند بی نیاز و ستوده است ج)و یات بخلق جدید - و خلقتی جدید می آورد
2) برترین حق و حقیقت چیست ؟چرا؟
خدا - چون همه موجودات حق بودن خود را از او می گویند
3) هرموجودی حق بودن خود را از چه کسی می گیرد؟ خدا
4) قرآن کریم برای معرفت عمیق تر به خداوند چه راهی را معرفی نموده است ؟
درک نیازمندی جهان به خدا
5)حقیقت وجود وهستی مخلوقات جهان چگونه است ؟
همه ی موجودات در هستی خود وابسته به ذات حق هستند
6) اگر چیزی وجودش ازخودش نباشد چگونه موجود می شود ؟
بایستی موجود دیگری به او وجود و هستی ببخشد
7) درچه صورتی یک موجود برای موجود شدن به دیگری نیازمند نیست ؟
درصورتی که ذاتش با هستی و وجود مساوی باشد
8) معیارو ملاک نیازمندی موجودات به هستی بخش چیست ؟
متکی نبودن آنها به خودشان (فقر ذاتی )
9) برای اثبات نیازمندی جهان هستی به خداوند یک استدلال بنویسید .
مقدمه اول : هیچ یک موجودات جهان به خود متکی نیست و همه وابسته اند
مقدمه دوم : هرموجودی که وجودش درخودش نباشد برای بوجود آمدن به دیگری نیازمند است (ذات نایافته ازهستی بخش کی تواند که شود هستی بخش )
نتیجه : پس تمام موجودات جهان برای پیدایش و بوجود آمدن محتاج خدا هستند .
10) آیا نیازمندی موجودات به خداوند تنها درمرحله ای (به وجود آمدن ) است ؟چرا؟
خیر چون موجودات جهان دربقا و ماندگاری نیزوابسته به ذات حق هستند
11) رابطه خدا با مخلوقات چگونه رابطه ای است ؟
مانند رابطه شعاع نورو منبع نور
12)منظوراز عبارت (خداوند نور هستی ) چیست ؟
نور وجود درجهان وابسته به خداست
13) کدام معرفت برتر و عمیق تر نسبت به خداست که برای جوانان در دسترس و امکان پذیر است ؟ این که انسان در پشت پرده ظاهر و در وراء هر چیزی خدا را ببیند
نکات
ü چون خداوند غنای ذاتی دارد. هیچ کس نمی تواند وجود او را بگیرد
ü برترین حق و حقیقت خداست و هر موجودی حق بودن خود را از او می گیرد.
ü تنها موجودی برای بوجود آمدن نیازمند نیست که خودش و ذاتش ، با وجود مساوی باشد. و نیستی در او راه نداشته باشد در این صورت آن موجود دیگر پدیده نیست که نیازمند پدید آورنده باشد .
ü آفریننده این جهان مستقل، قائم به ذات است و هستی از او جدا نمی شود.
ü انسان هر چه در مراتب کمال پیش رود باز هم نسبت به خدا فقیر است.
ü درک نیازمندی جهان به خدا به معرفتی عمیق محتاج است به خاطر همین قرآن راه های مختلف را نشان می دهد
ü هر موجودی پیش از آنکه نمایشگر خود باشد ، نمایش دهنده ذات خالق خویش است.
ü تجلی خداوند و مشهود بودن او ، بوسیله موجودات است
ü یار به پرده از در و دیوار در تجلی است یا اولی الابصار
ü به صحرا بنگرم صحرا تو بینم به دریا بنگرم دریا تو بینم
ü این همه عکس می و نقش نگارین که نمود یک فروغ رخ ساقی است که در جام افتاد
ü امام علی (ع) می فرماید : ما رَایتُ شَیئاً اِلا وَ رَایتُ اللهَ قَبلَهُ وَ بَعدَهُ وَ مَعَهُ هیچ چیز را ندیدم مگر این که خدا را قبل از آن و بعد از آن و با آن مشاهده کردم ( دلی کز معرفت نور و صفا دید به هر چیزی که دید اول خدا دید. )
- خدا را از پشت پرده ظواهر دیدن نیازمند معرفتی عمیق است و هدفی است امکان پذیر بخصوص برای جوانان ( تو مگو ما را بدان شه بار نیست با کریمان کار ها دشوار نیست)
- در پیش گرفتن مسیر معرفت معلول دوری از گناه و انجام عمل نیک است انسان را به این نتیجه می رساند که :
این همه عکس می و نقش نگارین که نمود یک فروغ رخ ساقی است که در جام افتاد
- یکی از راه های کسب معرفت عمیق تر نسبت به خدا ، درک نیازمندی جهان در هستی خود به خداست .
- همه ماوجود خدا را در خود می یابیم(یعنی فطرتاً و ذاتاً قادر به درک خدا هستیم .
- بستر اصلی حرکت به سوی معرفت الهی ، پاکی و صفای فطری قلب است .
درس دوم : یگانه بی همتا
1. معنای توحید چیست ؟ و اعتقاد به توحید به چه معناست ؟
یگانگی - اعتقاد به یگانگی خدا
2. مراتب توحید را فقط نام ببرید .
توحید در خالقیت - توحید در ربوبیت – توحید عملی
3. توحید در خالقیت را تعریف کنید :
خداوند تنها مبدا و خالق جهان است - او در کار آفرینش شریک و همتایی ندارد – جهان از اصل های متعدد پدید نیامده بلکه از یک اصل و مبدا پیدی امده است
4. منظور از شرک خالقی چیست ؟ با مثال بنویسید
اعتقاد به دویا چند خدای مستقل برای خلقت جهان - اعتقاد به خدای باران ، باد ، نور ، ظلمت اعتقاد به چند خدای متعدد که ذات آن ها از هم جداست - اعتقاد به خدای خیر و شر
5. منظور از توحید ربوبی چیست ؟
جهان یک صاحب اختیار دارد – تدبیر همه امور هستی به دست اوست – تدبیر و پرورش همه موجودات به دست اوست - او جهان را اداره می کند و به سوی مقصدی که برای آن تعیین کرده هدایت می کند
6. منظور از شرک ربوبی چیست ؟
اعتقادبه اینکه انسان ها در تدبیر امور و کارها مستقل از خدا هستند اگر انسان در کنار ربوبیت خدا برای خود یا سایر مخلوقات حسابی جدا گانه باز کند و فکر کندکه می تواند مستقل از خدا امور را تدبیر کند .
7. آیا اگر کسی شفای مریض خود را از پیامبر یا سایر اولیا دین بخواهد دچار شرک نشده است ؟ دلیل خود را ذکر کنید صفحه 17
8 – چند نکته در مورد توحید بنویسید
توحید : یعنی یگانگی و بی همتایی و اعتقاد به توحید یعنی اعتقاد به یگانگی خدا و قائل نشدن شریک برای اوست
ü توحید مهم ترین اعقاد دینی و پایه و اساس دین است و بدون آن هیج اعتقاد دیگری اعتبار ندارد
ü نگرش توحیدی بر تمام آیات قرآن سایه افکنده و مانند روحی در پیکره دین و معرفت دینی حضور داشته و به تمام معارفِ دین حیات بخشیده است
ü توحید ، محور و روح زندگی دینی است ( و شرک ، محور و روح زندگی غیر دینی است)
درس سوم : حقیقت بندگی
1. هریک از عبارات زیر به کدام یک از انواع توحید اشاره دارد؟
الف- سرچشمه ی خوبی ها و زیبایی هاخداست :ذاتی
ب- تنها وجود مستقل خداست : افعالی
ج- انسان خدا را به یگانگی می شناسد : ذاتی
د- تنها مدیر و مالک و سرپرست جهان خداست : افعالی
2. با درک کدام اعتقادات انسان به این نتیجه می رسد که تنها باید خدا را اطاعت کند؟
اعتقاد به توحید نظری
3. اگر اطاعت از غیر خدا نابجا و غلط است چگونه می توان از پیامبر (ص) و جانشینان بزرگوار آن حضرت اطاعت کرد؟
اطاعت از پیامبر همان اطاعت از خداست
4. چرا اطاعت از رسول خدا و جانشینان بزرگورا آن حضرت لازمه ی توحید عملی است ؟
زیرا حکم و فرمان الهی از طریق رسول خدا و جانشینان بزرگوار آن حضرت به مردم می رسدو بدون اطاعت از معصومین نمی توان از خدا اطاعت کرد
5. منظوراز توحید عملی چیست ؟(مقصود ازتوحید درعبادت چیست ؟)
ü انسان فقط خدای یگانه را پرستش کند و کارها و رفتارهای خودرا به قصد اطاعت از او و برای کسب رضایت او انجام دهد .
6- انسان موحِّد کیست ؟ و دارای چگونه شخصیتی است ؟
انسان موحِّد کسی است که تلاش می کند فقط خدارا بپرستد و از او اطاعت نماید او می کوشد کشش ها و تمایلات درونی و تصمیم ها و فعالیت های خودرا به گونه ای سامان دهد که دریک هماهنگی مناسب سمت و سوی خدایی بگیرند و برمحور بندگی او باشند .
7- تفاوت شرک جلی با شرک خفی درچیست ؟
شرک خفی - 1) تبعیت انسان از غیر خدا 2)پیروی فرد ازهوای نفس 3) کسب رضایت دیگران به جای خدا
شرک جلی- شخص آشکارا خدای دیگری غیراز الله بپرستد
- دوانسان موحِِّد و مشرک را با یکدیگر مقایسه کنید ؟
انسان مشرک : از آنجا که انسان مشرک تحت سلطه تمایلات و خواسته های متضاد نفسانی خود و دیگران قرار دارد و فردی است چند شخصیتی با جهت گیری متفرق و سمت و سوهای پراکنده و درخدمت معبودهای گوناگون که هرکدام از این معبود ها او را به سویی می کشد و در درونش ستیزه پایان ناپذیر به وجود می آورد و آرامشش را سلب می کند
انسان موحِّد : کسی است که تلاش می کند فقط خدارا بپرستد و از او اطاعت نماید او می کوشد کشش ها و تمایلات درونی و تصمیم ها و فعالیت های خود را به گونه ای سامان دهد که دریک هماهنگی مناسب سمت و سوی خدایی بگیرند و برمحور بندگی او باشند .
9. منظور از توحید عملی دربُعد اجتماعی آن چیست ؟
یگانه و یکپارچه شدن نظام اجتماعی درجهت خداوند و اطاعت همه جانبه او
10. بُعد اجتماعی توحید عملی چگونه تحقق می یابد ؟
اگر افراد بکوشند که در روابط خود با یکدیگر به جای خواسته ها و تمایلات خود فرمان الهی را حاکم کنند و مناسبات سیاسی و اقتصادی وروابط فرهنگی و مبتنی براحکام الهی و درجهت رضای او تنظیم نمایند بُعد اجتماعی توحید عملی تحقق می یابد .
11. منظور از شرک اجتماعی چیست ؟ و چه پیامدهایی دارد ؟
هریک از افراد تمایلات دنیای خودرا دنبال کنند منافع فرد محور فعالیت های اجتماعی قرار می گیرد تفرقه و تضاد جامعه را فرا می گیرد و امکان رشد و تعالی از بین می رود - این نوع شرک یعنی حاکمیت طاغوت ودستورات طاغوت
12 – تشابه و تناسب توحید عملی در بعد فردی و اجتماعی را بنویسید
12. تفاوت میان توحید نظری با توحید عملی در چیست ؟
توحید نظری ( توحید در خالقیت و در ربوبیت ) بیانگر نظر و اعتقاد یک انسان متعهد درباره خداوند است به همین دلیل همه آن ها از نوع توحید نظری هستند اما توحید درعبادت مربوط به جلوه توحید دراعمال و رفتار ماست از این رو توحید عملی نیز نامیده شده است
13. چرا توحید درعبادت توحید عملی نامیده می شود ؟
توحید درعبادت مربوط به جلوه توحید دراعمال و رفتار ماست از این رو توحید عملی نیز نامیده شده است
14. به چه جهت کلمه لا اله الا الله دژدربرابر گناه است ؟
چون ایمان قوی تر نسبت به این کلمه باعث دوری از گناه می شود
15. عبارت لا اله الا الله دربردارنده ی چه چیزهایی است ؟
دربردارنده تمام مراتب توحید و همه ابعاد شخصیتی یک انسان موحد است
16-چه چیزهایی سبب شده که انسان امروز درعین پذیرش توحید ازخدا غافل باشد؟
بشرامروز سرگرم هیجان های کاذب و بدون پشتوانه شده است
17. چگونه می توان از توحید نظری به توحید عملی رسید ؟
هنگامی که از مرحله ی شناخت ذهنی به ایمان قلبی برسد
18. فقدان فرصت تامل درجهان خلقت چه تاثیری در افراد دارد؟
سبب شده است که انسان ها همواره از خداوند غافل باشند و خدا در قلب آنها جایگاهی نیافته باشد
19 – معیارهای شرک در دنیای امروز را بنویسید
ü داشتن ارباب های بجز خداوند و روی آوردن به جهتی غیر از جهت خدا
ü پذیرش سرپرستی و عبودیت کسانی بجز خدا
ü خارج کردن خداوند از محوریت زندگی
20 - ریشه بت پرستی و شرک در دنیای جدید را بنویسید
ü وارد نشدن دین در متن زندگی افراد
ü اصل قرار دادن تمایلات دنیای و نفسانی
درس چهارم :درمسیر اخلاص
1. زندگی انسان صحنه ی نزاع و انتخاب بین چه جهت هایی است ؟ درخواست خداوند از انسان درنزاع همیشگی وی درزندگی چیست ؟
انسان همواره برسردوراهی بندگی خداوند یا بندگی هوای نفس و شیطان قرار دارد.
خداوند از ما می خواهد از عبادت شیطان دور شویم و به بندگی خدا در آییم
1. خواست خداوند از انسان دربندگی کردن چگونه دروجود او نهاده شده است ؟
این خواست را خداوند به صورت یک گرایش در خلقت و فطرت ما قرار داده و به وسیله پیامبر الهی وکتاب های آسمانی ما را به سوی آن راهنمایی نموده است .
2. اخلاص دربندگی به چه معناست؟
اخلاص دربندگی به معنای یگانه شدن انسان برای خداست - جهت گیری های انسان سمت و سوی الهی پیدا کند - همه کار ها فقط برای رضای خدا و تقرب به او انجام پذیرد و هوای نفس و شیطان در آن راه نداشته باشد
3. میزان اخلاص انسان چه تاثیر ونتیجه ای برای او دارد ؟
به هر میزان که درجه اخلاص انسان بیشتر باشد مقامش نزد خدا گرامی تر و درجه اش در بهشت بالاتر است
4. حُسن فاعلی و حُسن فعلی را با مثال توضیح دهید .
درانجام هر عمل هم باید نیت خالص الهی داشت و هم باید مطابق با شکلی که خدا فرمان داده است انجام شود شرط اول را حُسن فاعلی و شرط دوم را حُسن فعلی می نامند .
حسن فعلی و حسن فاعلی به چه چیز هایی تشبیه شده است ؟
منظور حدیث « نیه المومن خیر من عمله » چیست؟
5. اولین ثمره ی اخلاص چیست ؟با مثال توضیح دهید ؟
عدم نفوذ شیطان درانسان و یاس او از فرد با اخلاص است مثل داستان حضرت یوسف و زلیخا همسر عزیز مصر
6. شیطان توان فریب چه کسانی را ندارد ؟
شیطان نیز در پیشگاه خداوند اقرارکرده که توانایی فریب مومنان با اخلاص را ندارد
7. شش مورد از ثمرات اولیه اخلاص دربندگی را نام ببرید.
1-احساس اطمینان و آرامش درونی 2- زندگی سالم و به دور از فساد
3- احساس لذت واقعی از زندگی خود 4- نجات از دغدغه ها و اضطراب ها
5- کسب زیبایی های معنوی درعین بهره مند مطلوب از لذت های دنیا
- ثمرات عالیِ اطاعت خالصانه از خدا را بنویسید
ü بی نیازی کامل نسبت به غیر خدا
ü زندگی جاویدان بدون مرگ معنوی
ü قدرت معنوی بیکران
8. بنا به فرمایش رسول خدا (ص) در ازای بندگی به فرزندان آدم چه وعده ای داده است ؟ ( ثمرات عالی اخلاص )
الف- بی نیاز ی از دیگران ب- عدم مرگ معنوی ج- قدرت معنویت بیکران
9. بالاترین ثمره اخلاص دربنــدگی چیست ؟
دیدار محبوب حقیقی و تقرب به پیشگاه کسی است که معبود عالمیان است
- راه های رسیدن به اخلاص و تقویت آن را نام ببرید
• تقویت روحیه حق پذیری
• افزایش معرفت به خداوند
• راز و نیاز با خدا
• یاد معاد و روز قیامت
• اهتمام به عمل صالح
10. تقویت روحیه حق پذیری را به عنوان عاملی برای تقویت اخلاص بررسی نمایید .
اولین قدم برای ورود به بندگی و اخلاص حق پذیری است کسی که درمقابل حق تسلیم و خاضع است به آسانی وارد مسیربندگی می شود وبه سرعت راه موفقیت را می پیماید
11. افراد حق پذیر را با پیروان هوی و هوس مقایسه کنید .
افراد حق پذیرتابع دلیل هستند ووقتی عقل آنان حقیقی راه یافت به دنبال آن می روند اما کسانی که به جای پیروی از عقل ازهوی و هوس پیروی می کنند وقتی خیرخواهی اطرافیان و دوستان را می شوند دست به افکار می زنند و می گویند دلم نمی خواهد
12. دوندایی که دل را به سوی خود دعوت می کند چیست ؟
ندایی از عقل - ندایی از هوس
13. افزایش معرفت به خداوند را به عنوان عاملی برای تقویت اخلاص بررسی کنید ؟
به هرمیزان که معرفت و ایمان ما به خداوند بیش تر شود و اورا عمیق تر بشناسیم انگیزه ی ما برای عبودیت وبندگی نیز افزایش می یابد. دعوت قرآن کریم به تفکر و تعقل درآیات و نشانه های الهی به همین مقصود است
14. قرآن کریم به منظور افزایش معرفت به خداوند چه توصیه ای دارد ؟
تفکر و تعقل درآیات و نشانه های الهی
15. رازو نیاز با خداوند وکمک خواستن از او را به عنوان عاملی برای تقویت اخلاص بررسی نمایید
نیایش با خداو عرض نیاز به پیشگاه او محبت خداوند را درقلب تقویت میکند غفلت را کنار می زند و انسان را از امدادهای او بهره مند می کند درمیان مناجات ها ودعاها نماز جایگاه ویژه دارد نماز عبادتی است که خداوند خود به ما آموزش داده است و از ما خواسته که با او این گونه سخن بگوییم
16. نیایش با خدا وعرض نیاز به پیشگاه او چه ثمرات و نتایجی دارد ؟
نیایش با خدا و عرض نیاز به پیشگاه او ، محبت خداوند را درقلب تقویت میکند – غفلت را کنار می زند و انسان را از امدادهای او بهره مند می سازد
17. هدف های برپایی نماز را بنویسید ؟
مداوم مارا به یاد خدا می اندازد وحضور اورا درزندگی ما تقویت میکند
18. یاد معاد وروز حساب را به عنوان عاملی برای تقویت اخلاص بررسی نمایید.
یکی از راه های بسیار موثر برای تقویت عبودیت و ا خلاص توجه به این حقیقت است که همه ما حیات جاودانه ای در پیش داریم که کیفیت و چگونگی آن درهمین جهان و به دست خود ما تعیین می شود
19. انجام عمل صالح را به عنوان عاملی برا ی تقویت اخلاص بررسی نمایید .
اهتمام به عمل صالح : قرآن کریم غالبا ایمان را قرین عمل صالح معرفی نموده و این بدان معناست که انسان وقتی مسیرحق و حقیقت را شناخت پای درمیدان عمل می گذارد و با هیچ گاه بهانه ای دست از کار و تلاش و مجاهدت برنمی دارد عمل صالح انسان را پرورش میدهد و وجودش را خالص می سازد خداوند نیز ادامه مسیر را به او نشان می دهد و هدایتش می کند
20. با توجه به آیه ی والذین جاهدوا فینا لَنَهدِیَنَْهُم سُبُلَنا و ان الله لَمَعَ المُحسِنینَ) بگویید اگر کسی اهل عمل باشد چه عنایتی به او می شود
- تلاش در راه موفقیت باعث باز شدن دروازه های پیشرفت به روی انسان می شود
درس پنجم :قدرت پرواز
1. حقیقت اختیار چیست ؟ آیا این حقیقت قابل انکار است؟ توضیح دهید
توانایی انتخاب و گزینش – قرار گرقتن در برابر چندین کار و چندین راه – توانایی بر انجام و ترک یک کار
اختیار یک حقیقت وجدانی و مشهود و غیرقابل انکار است که هرکسی آن را در خود دارد حتی انکار کننده ، در مقام بحث از آن بهره می برد
2. نشانه های وجود اختیار را نام ببرید .
1-تفکر و تامل - اندیشه کردن در کار ها و سنجش و دچار تردید شدن و گزینش یکی از راه ها
2-احساس رضایت و خرسندی پس از انجام کار و گاهی احساس پشیمانی از انجام کار نشانه ی اراده و تصمیم عاقلانه و اختیاری است
4-مسئولیت پذیری – مورد تشویق یا کیفر قرار گرفتن - برقراری عهد نامه ها و شکننده عهد و پیمان را مستحق مجازات دانستن
همه ی این موارد نشانه وجود اختیار و قدرت انتخاب در انسان است
3. فواید آگاهی و توجه ما به اختیار را بنویسید (4مورد)
1 - احساس هویت 2-اعتمادبه نفس خودباوری بالا 3-احساس مسئولیت 4-در صدد جبران اشتباهات برآمدن جبران
4. این پندارکه سرنوشت انسان بدون اختیار رقم می خورد و اراده انسان جایگاهی ندارد(اعتقاد بر جبر)چه پیامدهایی دارد ؟
مانند ویروس فلج ، تحرک و سازندگی و نشاط را ازجامعه می گیرد ، فرصت رابرای زورگویان و تجاوزکاران فراهم میکند که قدرت و ثروت بدست آمده را موهبت الهی ( سرنوشت و تقدیر ) معرفی می کنند و مظلومان و محرومان هم به خود حق اعتراض نمی دهند چون می پندارند اعتراض به خواست الهی و تقدیر است
5. اختیار به معنای آزادی مطلق که پنداری ویرانگر است را توضیح دهید ونتایج آن را بنویسید .
اعتقاد به آزادی مطلق یعنی محور قرار دادن خواست خود بدون توجه به عواقب آن و حتی نادیده گرفتن قوانین طبیعت است ، و باعث تخریب شخصیت خود و نابسامانی اجتماعی و آسیب به طبیعت می شود
6. زمینه ساز شکوفایی اختیار چیست و دو گام برای رسیدن به این معرفت کدامند ؟
دوری پندارهای نادرست (جبر و اختیار مطلق ) و درک صحیح از نظام حاکم برجهان خلقت
الف ) اعتقاد به خداوند حکیم – مهمترین گام این است که بدانیم خدا با حکمت خود جهان را خلق کرده و آن را تدبیر می کند و همه حوادث جهان در یک چهارچوب سامان دهی شده و قانون مند اتفاق می افتد و هر حادثه ای با هدف معین اتفاق می افتد - این اعتقاد همچنان به انسان اطمینان می بخشد که کشتی جهان دارای ناخدایی است که با علم و قدرت خود آن را اداره می کند و احتمال نابودی آن نیست
ب ) قانون مند بودن جهان - انسان باشناخت قانون مندی های جهان می تواند نیاز های خود را برطرف کند و با فعلیت و شکوفایی استعداد ها پله های کمال را بپیماید
7. معانی هریک از واژه های (قضا ) و (تقدیر) را بنویسید
قضا : انجام دادن .پایان دادن – حکم کردن – حقیقت بخشیدن قدر: اندازه گرفتن ، حدود چیزی را معین کردن
8. موجودات جهان از کدام جهات قضا و قدر الهی محسوب می شوند ؟
قضا : تمام موجودات جهان با حکم الهی حتمیَّت می یابند و ایجاد می شوند
قدر : خداوند حدود و اندازه ویژه گی موقعیت مکانی وزمانی همه موجودات را تعیین می کند .
9. منظور امیرالمومنین از این جمله که (از قضای الهی به قدرالهی پناه می برم )چیست ؟
حرکت علی (ع) از زیر دیوار کج و زیر دیوار سالم نشستن نشان پناه بردن از قضای حتمی به قَدَر اوست ، ریختن دیوار کج براساس قضای الهی است که با تقدیر خاص آن دیوار ( کج بودن ) متناسب است اگر تقدیر دیوار ، مستقیم و محکم باشد قضای دیگری برآن مترتب می باشد
10. نقشه ی جهان خلقت و خلق موجودات را ازنظر ارتباط با قدر الهی بررسی کیند
- جهان خلقت و ریزه کاری ها و قانون مندی ها یش نقشه حساب شده دارد ( قدر)
- جایگاه و نقش هر موجود درنظام خلقت ویژگی و حدود مربوط به تقدیر الهی است ( قدر )
11. آیه شریفه ی (انا کل شی خلقناه بقدر)قمر/49) خلقت موجودات را برچه اساسی دانسته است ؟
خلقت هر موجودی براساس تقدیر است
12. شناخت بیشتر تقدیرات الهی چه کمکی به انسان می کند ؟
هرچه انسان تقدیرات الهی را بهتر بشناسد انجام فعالیت های اختیار ی او توسعه می یابد و برقدرت پروازش افزوده می شود
13. علت هایی که در پیدایش یک پدیده دخالت می کنند برچند دسته اند ؟نام ببرید
دودسته : علل عرضی و علل طولی
14. علل عرضی را با ذکر یک مثال توضیح دهید .
در پیدایش هر پدیده ممکن است چند عامل به صورت مجموعه و با همکاری یکدیگر دخالت کنند مثلا برای رویش یک گل مجموعه ای چون باغبان ، خاک ، آب ، نور و حرارت دست به هم می دهند و با مشارکت یکدیگر گل را پدید می آورند این گونه علل را علل عرضی می گویند .مثال هرعامل به طور مستقیم نقشی به عهده داردکه با نقش دیگری متفاوت است .
15. علل طولی را با ذکر یک مثال توضیح دهید .
گاهی تاثیر چند عامل در پیدایش یک پدیده این گونه است که مثلا یک عامل در عامل دیگر اثر می گذارد و آن عامل دوم در عامل سوم تاثیر می کند تا اثر عامل اول را به معلول منتقل کند برای مثال وقتی شما قلم به دست می گیرد و نامه می نویسید چند عامل درطول هم در انجام این کار دخالت دارند .
16. با توجه به علل طولی و ، رابطه اختیار انسان با ارده خدا را توضیح دهید .
وجود اختیار و اراده در انسان به علت اراده الهی و خواست اوست خداوند اراده کرده است که انسان موجودی مختار و دارای اراده باشد در فعل اختیاری تازمانی که انسان به انجام فعلی اراده نکند آن فعل انجام نمی گیرد اما درعین حال ما اراده ما و عملی که از ما سرمی زند همگی وابسته به اراده خداوند است یعنی اراده انسان در طول اراده خداست و با آن منافات ندارد .
17. قانونمندی نظام هستی به انسان چه امکانی داده است؟
تاریخ علم نشان می دهد که همین نظام قانون مند زمینه ساز عروج و صعود انسان به سمت قله های کمال گردیده و به انسان امکان داده است تا دروازه های علم را بگشاید پهنه دریاهارا بشکافد اعماق اقیانوس هارا بجوید و فضای کهکشان هارا درنوردد و ابزارهای گوناگونی برای زندگی خود بسازد
البته انسان باید برای استفاده از جهان طبیعت باید قانون مندی های آن را بشناسد و متناسب با آین قانون مندی ها ابزار ها و وسایل و ماشین های مختلف بسازد و استفاده کند
درس ششم - سنت های الهی
1- اقسام سنت های الهی در چه مواردی است نکات مربوط به هر کدام را بنویسید
1ـ برخی اوقات سنتهای الهی مربوط به ظاهر پدیده ها است که کشف آنها بوسیله علوم تجربی میسر است و سبب پیدایش علوم تجربی می شود. و شناخت آنها به تسلط انسان بر طبیعت کمک میکند
2ـ برخی سنتها مربوط به حیات معنوی انسانها و جوامع بشری است که توجه انسانها را به آسایش همگانی زیاد می کند. و توجه به دیگران جای نفع پرستی و خود محوری را می گیرد.
انسان وقتی به سنتها آشنا باشد می تواند مسیر صعود به قله های کمال را پیدا کند و به راحتی به منزل مقصود برسد. و در نهایت به تسلط انسان در خویش کمک می کند. ـ به تنظیم رابطه انسان با خدا می انجامد
2- سنتهای معنوی جاری در زندگی انسان را نام ببرید
1ـ سنت امتحان2ـ سنت امداد الهی3ـ سنت توفیق الهی4ـ سنت املاء5- استدراج 6ـ تفاوت در جزاء و پاداش
3- سنت امتحان و ابتلاء را توضیح دهید
1ـ این سنت مربوط به چگونگی و فرایند رشد و تکامل انسان است.
2ـ عامل ظهور و بروز استعدادهاست
3ـ هر انسان انتخابگری همواره در معرض امتحان است.
4ـ آزمایشات سبب ساخته شدن انسان می شود.
5ـ امتحان یا با تکامل همراه است و یا با خسران و عقب ماندگی و انسان های خوب و بد هم به همین ترتیب از هم جدا می کنند
6ـ هر چه انسان کاملتر می شود امتحانات او ظریفتر و دشوارتر است ـ انما المومن بمنزله کفه المیزان کُلَّما زَیَدَ فی ایمانه زید فی بلائه
4- سنت امداد الهی مربوط به چه کسانی است توضیح دهید .
این سنت هم شامل گناهکاران می شود و هم انسانهای نیکوکار یعنی هر کس با اراده خودراهی را برمی گزیند که در همان راه از امداد الهی بهره مند می شود. انسانی که راه باطل را برگزیده مطابق سنت خدا به حال خودرها می شود تا خود را از الطاف خدا دور کند و برای انسان های درست کار راه هموار می شود تا به مراتب کمال برسند
5- سنت توفیق الهی مخصوص چه کسانی است ؟
- این سنت مخصوص کسانی است که با نیت پاک قدم در مسیر حق نهاده اند و نصرت الهی به دنبال تلاش و مجاهدت افراد است
- فراهم شدن شرایط و اسباب برای رسیدن به مقصد.
- این توفیق اراده ی اهل ایمان را تقویت می کند.
- این سنت هم به شکل فردی و هم اجتماعی جلوه گر می شود.
- بر اساس این سنت است که یک قدم انسان مومن صدها قدم نتیجه می دهد.
- این سنت نتیجه هماهنگی شخص حق گرا با کل نظام هستی است که شخص از نظام جهانی برای رسیدن به مقصد کمک می گیرد.
6- سنت املاء یا امهال چیست ؟
ـ مهلت خداوند به گناهکاران و قرار دادن امکانات در اختیار آنها.
ـ امکانات به صورت بلای الهی در زندگی شخص جلوه گر می شود.
ـ این سنت حاکم بر زندگی گناهکاران است.
ـ قرار دادن نعمت در اختیار گناهکاران برای افزودن بار گناه.
6-منظور از استدراج چیست ؟ توضیح دهید .
1ـ قرار دادن امکانات برای گناهکاران برای سقوط و هلاکت تدریجی.
2ـ فاصله گرفتن قدم به قدم از انسانیت.
3ـ حرکت تدریجی به سمت هلاکت ابدی.
4ـ حرکت تدریجی به سوی عذاب الهی با استفاده از امکانات خدادادی.
5ـ آیه: و الذین کذبوا بایاتنا سنستدرجهم من حیث لا یعلمون
7-تفاوت در جزاء و پاداش را به عنوان یکی از سنت های الهی در زندگی انسان توضیح دهید
فضل خداوند باعث می شود که کار خوب را چند برابر پاداش و کار بد را به اندازه خودش جزا می دهد.
آیه ــــ من جاء بالحسنه فله عشر امثالها : پاداش عمل نیک 10 برابر.
من جاء بالسئیه فلا یجزی الا مثلها : جزای گناه یک برابر.
8-تأثیر نیکی ها و بدی ها در سرنوشت ها یکی از سنت های الهی است آن را توضیح دهید .
زندگی انسان به شدت تحت تأثیر رفتار های ماست. مثلا نیکوکاری و گناه از جمله عوامل موثر بر طول عمر هستند. و دعا سبب بسیاری از خوبی هاست و مانع بلا. فرد یا جامعه ای که در مسیر خوبی ها گام بردارد درهای رحمت الهی را به سوی خودمی گشاید. ( و لو کان اهل تقوی امنو و اتقوا لفتحنا علیهم برکات السماء و الارض) و فرد یا جامعه ی که آلوده به گناه شود به عذاب دچار می شود.
9-امام علی (ع) در پاسخ به شخصی که تمام فعالیت ها و جهاد مسلمانان در جنگ صفین را به خاطر این که بر اساس قضا و قدر الهی بود عاری از هرگونه پاداش می دانست چه فرمودند ؟
خداوند به همه مسلمانان به خاطر رفتن به جهاد و حضور در جبهه و بازگشت از جبهه ها را پاداش مناسب خواهد داد چون همه این کار ها با اراده و اختیار خود آن ها انجام شده بود - ایشان توضیح دادند که کار های انسان بر اساس قضا و قدر حتمی و جبری الهی نبود ( اراده و اختیار انسان هم یکی از مظاهر قضا و قدر الهی است - یعنی خداوند اراده کرده است که انسان اختیار داشته باشد )
10 - پاسخ اشکال زیر را بنویسید .
« اگر خداوند سرنوشت و آینده و نتیجه ی همه کار های ما را می داند پس ما در کار های خود مطابق علمِ قبلیِ خدا رفتار می کنیم پس هیچ گونه اختیاری در کار های خود نداریم و ما چه تلاش کنیم و چه تلاش نکنیم به همان نتیجه ای می رسیم که خدا از قبل می دانسته است »
این اشکال ناشی از مقایسه خداوند با انسان و کار های اوست - خداوند متعال همانطور که به نتیجه ی کار ما اگاهی دارد به تمام فرایند و حوادث و کار های ما برای انجام یک کار هم علم دارد و تمام اتفاقات و تصمیم گیری های طول فرایند را هم می بیند پس علم خدا منحصر به نتیجه نیست و نسبت به تمام تصمیم ها و عوامل دیگرِ موثر در آن فرایند و حتی تغییر در تصمیم ها ، جدیت یا کاهلی ما در انجام آن ها را هم می داند و علم او به تمام جزدیات است نه پیش بینی یک نتیجه . ( نکته دیگر اینکه ما در هر مرحله از فرایند انجام کار ها اراده و اختیار خود را به وضوح حس می کنیم و از علم خداوند هم هیچ گونه اطلاعی نداریم پس علم قبلی خدا اختیار را از ما سلب نمی کند