نمونه سوالات دین و زندگی(3)

نمونه سوالات دین و زندگی(3)

درس 1 :

1 - بیت " هرکه بیدارتر ، پر درد تر هرکه او هوشیارتر ، رخ زردتر " بیانگر کدام نیاز و دغدغه ی انسان است؟ 25/0 نمره

الف) نیازهای طبیعی ب) نیازهای غریزی ج) دغدغه و درد متعالی د) موارد الف و ب

2 - کدام گزینه از نیاز های بنیادین زندگی انسان می باشد؟

الف) درک هدف زندگی ب) نیاز به تعالی رشد و بالندگی ج) کشف راه صحیح د) همه ی موارد

3 - مفهوم " درک هدف زندگی انسان" چیست؟ 5/0 نمره

4- چرا هریک از ما به دنبال آرامش درونی و رضایت زندگی بوده و از اضطراب و تشویش گریزانیم؟ 1 نمره

5- چرا انسان به دنبال زندگی در جامعه ای است که روابط عادلانه برآن حاکم باشد؟ 75/0 نمره

6- کدام گزینه از ویژگی های جامعه ای است که در آن روابط عادلانه حاکم است ؟

الف) مراعات حق افراد ب) نا برابری بین افراد ج) عدم تعرض به کرامت انسان د) موارد الف و ج

7- چرا کشف راه درست زندگی جامع نیازهای بنیادین زندگی انسان است؟ 2 نمره

8- پاسخ اطمینان بخش ما به نیازهای بنیادین باید دارای چه ویژگی هایی باشد؟ توضیح دهید . 2 نمره

9- عبارت " اگر در موضوعی اطلاعاتی در اختیار دستگاه تفکر قرار نگیرد ، انسان نمی تواند هیچ نظری بدهد " گویای کدام ضعف دستگاه اندیشه ما است؟ 5/0 نمره

درس 2 :

1- پیام آیه زیر را بنویسید:

"قال فمن ربکما یا موسی : قال ربناالذی اعطی کل شیی خلقه ثم هدی " 5/0 نمره

2- عبارت زیر را کامل کنید:

خلق .بی هدف .نشانه ی . . . . . و. . . . . است و این ویزگی ها نمی تواند در . . . . . . باشد. 75/0 نمره

3- هدف اصلی خلقت انسان چیست؟ و به وسیله کدام نیروها می تواند به آن هدف هدایت برسد؟ 75/0 نمره

4- مفهوم " حرکت انسان اختیاری است " یعنی چه؟ 5/0 نمره

5- دو نقش عمده ی عقل در زندگی انسان را بنویسید. 1نمره

6- با توجه به روایتی از امام کاظم (ع) انسان دو حجت دارد آن دو را نام ببرید . 5/0 نمره

7- آثار کاربرد و پرورش قدرت تعقل در معارف و حقایق دینی را بنویسید . 5/0 نمره

8- کامل کنید:

بیشتر کژ فهمی ها و انحرافات درطول تاریخ برخاسته از عدم استفاده ی . . . . . و به جا از . . . بوده است . 5/0 نمره

درس 3 :

1- کدام یک از گزینه های زیر از ویژگی های فطرت نیست ؟

الف) دوستدار فضیلت های اخلاقی مانند عدل ب) بیزاری از رذایل مانند ظلم و حسد

ج) طالب زیباییها د) اختلافات نژادی ، زبانی، جغرافیایی ...

3- چرا خداوند "دین واحد" را در اختیار همه انسان ها قرار داده است؟ 5/0 نمره

4- کدامیک از محورهای زیر در برنامه ی دین خدا داخل نمی باشد؟

الف) ایمان به خدا و دوری از شرک ب) ایمان به معاد و سرای آخرت

ج) جلوگیری از برپایی نظام عادلانه د) کسب مکارم اخلاقی مانند عفاف و . . .

5- علل فرستادن متعدد توسط خداوند در طول تاریخ را نام ببرید 5/1 نمره

6- تعدد پیامبران خدا ، آیا به معنای تعدد و اختلاف در دین و اصول دعوت آنان است؟ چرا؟ 1 نمره

7- منشا اختلاف و وجود ادیان مختلف در میان مردم چیست؟ توضیح دهید 1 نمره

8- ویژگی های اختصاصی پیامبران الهی نام برده و یکی را به اختصار توضیح دهید . 5/1 نمره

9- پیامبر در تعلیم و تبیین دین باید معصوم باشد . چرا؟ 1 نمره

10- کدام گزینه از دلایل مصونیت پیامبران از گناه می باشد؟

الف) بهره مندی از الطاف الهی برای کسب ایمان و تقوای بالا ب) برخورداری از بینش عمیق

ج) برخورداری از قدرت تفکر و اختیار خود د) الف و ب

11- عوامل جاودانگی شریعت پیامبر (ص) را بنویسید. 1 نمره

12- کدام گزینه نمی تواند از عوامل حفظ قرآن از تحریف باشد؟

الف) عنایت و اراده ی الهی ب) اهتمام پیامبردر جمع آوری و حفظ قرآن ج) رشد انسا ن ها و کوشش مسلمانان

د) تعلیم و تفسیر آیات قرآن

13 – کدام مورد از عوامل انطباق دین اسلام با نیازهای متغیر زمان است ؟

الف) توجه به نیازهای ثابت و متغیر ب) تقدم روح و معنا بر ظاهر و قالب ج) اختیارات حاکم اسلامی د) همه موارد

14- کدامیک از موارد زیر از قوانین و نیازهای ثابت انسان نمی باشد؟

الف) عدالت ب) پرستش خالق ج) کنترل غرایز د) همکاری و هما هنگی با قدرت های سلطه گر

درس 4 :

1- دو ویژگی قرآن کریم بر سایر کتب آسمانی را بنویسید. 5/0 نمره

2- منظور از "تحدی" به قرآن چیست؟ 5/0 نمره

3- " فصاحت و بلاغت ، زیبایی های لفظی، ساختار موزون کلمه ، . . . به کدام جنبه ی اعجاز قرآن مربوط می شود؟ 5/0 نمره

4- چرا در اوایل بعثت ، سران مکه مانع از شنیدن آیات قرآن توسط مردم می شدند؟ 1 نمره

5- " اگر همه ی انسلن ها جمع شوند نمی توانند حتی سوره ای از قرآن را بیاورند " به کدام یک از ویژگی های قرآن مربوط می شود؟ 1 نمره

6- با رعایت چه شرایطی می توان با استفاده از قرآن و سنت و سیره پیامبران به سوالات و نیازهای جوامع در همه دوران ها پاسخ داد؟ 1 نمره

7- اسلام چه ویژگی هایی دارد که موجب شده تا با نیازهای متغیر زمان مطابقت کند؟ 2 نمره

درس 5 :

1- سه مورد از قلمرو های پیامبر اکرم(ص) را نام ببرید. 5/1 نمره

2- یکی از قلمروهای رسالت پیامبر " دریافت وحی و رساندن آن به مردم "است آنرا توضیح دهید. 5/1 نمره

3- " مرجعیت علمی "از قلمروهای رسالت پیامبر است آنرا توضیح دهید. 5/1 نمره

4- " ولایت و سرپرستی جامعه برای اجرای قوانین الهی " یا ولایت ظاهری پیامبر اکرم(ص) را توضیح دهید. 1 نمره

5- بنا برسخن امام باقر(ع) چرا ولایت از مهم ترین پایه های اسلام شمرده شده است؟ 1 نمره

6- با توجه به آیه ی مبارکه " ولن یجعل الله للکافرین " به سوالات زیر پاسخ دهید: 5/1 نمره

الف) آیه را ترجمه کنید.

ب) آیه به کدامیک از فرمان های الهی اشاره دارد؟

7- برترین و بالاترین قلمرو رسالت پیامبر اکرم (ص) . . . . . . است. 5/0 نمره

8- نویسندگان قرآن را . . . . . . و حفظ کنندگان آیات را . . . . می نامیدند . 5/0 نمره

9 – اولین و برترین کاتب و حافظ قرآن . . . . . بود. 25/0 نمره

10 – اولین و معتبرترین مرجع علمی برای فهم عمیق آیات الهی . . . . . . 25/0 نمره

الف) قرآن ب) گفتار و رفتار پیامبر ج) گفتارو رفتار حضر ت علی (ع)

11-دلا یل نیاز جا معه ی اسلا می به ولا یت و حکو مت اسلا می را نا م ببر ید. 5/1 نمره

12-بهره مند ی انسا نها از هد ایت معنوی به عنوان نتیجه ی ولایت معنو ی به چه چیزهایی بستگی دارد ؟ 75/0 نمره

درس 6 :

1- پیام آ یه " یا ایها الذین آمنوا اطیعوالله و اطیعوالرسول . . ." را بنویسید. 5/0 نمره

2- در باره ضرورت شناخت امام حدیثی از پیامبر اکرم (ص) نوشته و ترجمه کنید . 5/1 نمره

3- آیه مبارکه تطهیر را کامل کرده و دو مورد از پیام های آن را بنویسد . 5/1 نمره

" انما یرید الله . . . . . . . . . . اهل البیت . . . . . تطهیرا "

4 - آیه مبارکه تطهیر به کدام یک از ویژگی های مهم اهل بیت اشاره دارد؟ 25/0 نمره

5- آیه ولایت را کامل کرده و پس از ترجمه ، بنویسداین آیه در باره چه کسی نازل شده است ؟ 75/1 نمره

” انما ولیکم الله و رسوله ولی شما تنها خدا ورسول او

و الذین آمنوا . . . . . . . . . . .

الذین یقیمون الصلوه . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . و زکات می پردازند

و هم راکعون " در حالی که به رکوع رفته اند.

6- تبریک و تهنیت مردم به حضرت علی (ع) پس از پایان مراسم غدیر خم نشانه چیست؟ 1 نمره

7 – در مراسم دعوت خویشان به اسلام حضرت علی (ع) از جانب پیامبر (ص) چگونه معرفی شد؟ 1نمره

8 – از پیام های حدیث ثقلین دو مورد بنویسید . 1 نمره

درس 7 :

1- با توجه به آیه مبارکه به سوالات زیر پاسخ دهید:

" قد خلت من قبلکم سنن پیش از شما سنت هایی رخ داد

فسیروا فی الارض . . . . . . . . . . . .

فانظروا . . . .

کیف کان عاقبه المکذبین " که سرانجام تکذیب کنندگان چگونه بود؟

الف) ترجمه را کامل کنید . 75/0 نمره

ب) یکی از نتایج مطالعه ی تاریخ گذشتگان چیست؟ 5/0 نمره

2- از مسائل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی پس از پیامبر اکرم 3 مورد را نام ببرید. 5/1 نمره

3- نگهداری حدیث به شیوه حفظ چند اشکال اساسی داشت؟ 2 مورد آن را بنویسد . 1 نمره

4- ممنوعیت از نوشتن احادیث پیامبر اکرم (ص) چه مشکلات و مسائلی را به دنبال داشت؟ 5/1 نمره

5- پیدایش مسائل جدید با گسترش دنیای اسلام نیاز به وجود چه کسانی را بیشتر آشکار می کند؟ چرا ؟ 1 نمره

6- تحریف در اندیشه های اسلامی و جعل احادیث توسط چه کسانی و چگونه انجام می شد؟ 5/1 نمره

7- چگونه حکومت عدل نبوی به سلطنت قیصری و کسرایی تبدیل شد؟ 5/1 نمره

8- حکومت عدل نبوی را با حکومت بنی امیه و بنی عباس مقایسه کنید؟ 1 نمره

9- تفاوت های اساسی حکومت بنی امیه و بنی عباس با رهبری پیامبر (ص) چه بود؟ ( 3 مورد) 5/1 نمره

درس 8 :

1- با توجه به آیه مبارکه به سوالات زیر پاسخ دهید: 2 نمره

" اذ قال لهم اخوهم نوح وقتی که برادرشان نوح به آنان گفت:

الا تتقون . . . . . . . .

انی لکم رسول امین . . . . . . . . . . .

فاتقواالله و اطیعون " . . . . . . . .. .

الف)ترجمه آیه را بنویسید .

ب) با توجه به آیه حضرت نوح از مردم چه می خواهد؟

2- مسئولیت های سه گانه مقام امامت را نام ببرید. 5/1 نمره

3- تعلیم و تفسیر قرآن کریم که یکی از اقدامات مربوط به مرجعیت علمی است آن را توضیح دهید؟ 1 نمره

4- امامان چگونه مسئولیت حفظ سخنان وسیره پیامبر (ص) را انجام میدادند؟ شرح دهید. 1 نمره

5- کتاب . . . از مرحوم کلینی است . 25 / 0 نمره

6- کتاب " من لا یحضره الفقیه " از مرحوم . . . است. 25 / 0 نمره

7 – دو کتاب معروف شیخ طوسی را نام ببرید. 5/0 نمره

8 – کتاب . . . فراز هایی ازدعا های امام سجاد (ع )است. 25 / 0 نمره

9 – کتاب . . . بخش هایی از خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار حضرت علی (ع) است. 25 / 0 نمره

10 – ائمه اطهار (ع) کار تربیت شخصیت های اسلامی را چگونه انجام می دادند؟ 1 نمره

11- از اقدامات ائمه اطهار (ع) مربوط به مرجعیت علمی 3 مورد را نام ببرید. 5/1 نمره

12- امامان بزرگوار ما از چند جهت با حاکمان زمان خود مبارزه می کردند؟ توضیح دهید. 5/1 نمره

13 – ائمه بزرگوار ما برای بدست آوردن ولایت ظاهری از چه اصولی تبعیت می کردند؟ 2 نمره

14- آیا ائمه اطهار (ع) حاکمان زمان خود را تایید می کردند؟ یا نه ؟ توضیح دهید. 1 نمره

15 روش های متفاوت ائمه اطهار (ع) در زندگی سیاسی و اجتماعی چه چیزی را به ما می آموزد؟ 1 نمره

16- امامان بزرگوار ما عامل اصلی حکومت ها ی جبارا ن و ستمگران را چه می دانستند؟ چرا؟ 1 نمره

17 – چرا شیوه ی مبارزه ی امامان متناسب با شرایط خاص آن زمان بود؟ 5/1 نمره

18- چرا در زمان بعضی از امامان مسئله " تقیه" وجود داشت؟ 1 نمره

درس 9 :

1- وظایف امام حسن عسکری (ع) در ارتباط با فرزندش چه بود؟ 1 نمره

2- در زمان غیبت صغری امام عصر(عج) چگونه با مردم ارتباط داشتند ؟ 1 نمره

3- مفهوم این جمله را توضیح دهید. " غیبت در مقابل ظهور است نه حضور " 1 نمره

4- از دیدگاه امام علی (ع) کسانی که با امام دوازدهم بیعت می کنند چه ویژگی هایی باید داشته باشند؟ (4مورد ذکر شود) 1 نمره

5- بخش اصلی رهبری امام معصوم مربوط به قلمرو .........است. . 5/0 نمره

6- علت اصلی غیبت امام (عج)را توضیح دهید. 5/1 نمره

7-خداوند با چه شرایطی اوضاع زندگی گروهها و ملت ها را تغییر میدهد ؟ با ذکر مثال توضیح دهید. 5/1 نمره

درس 10 :

1- تاریخ زندگی انسان ها صحنه ی مبارزه ی دایمی .......و . . . .بوده است. 5/0 نمره

2 - از نظر خداپرستان نتیجه ی مبارزه ی بین حق و باطل چه خواهد بود؟ 1 نمره

3- اعتقاد مسیحیان در باره ی موعود و منجی آخر الزمان را توضیح دهید . 1 نمره

4- عقیده ی مذهب شیعه در باره موعود و منجی آخر الزمان را توضیح دهید. 1 نمره

5- به اعتقاد جامعه شناسان پویایی جامعه شیعه در طول تاریخ به چه عواملی وابسته می باشد؟ 1 نمره

6- از مسئوولیت های منتظر چهار مورد را نام ببرید. 1 نمره

7- فواید معلوم بودن مشخصات و حضور امام عصر در جامعه را بنویسید. (3مورد) 5/1 نمره

8- با توجه به آیات زیر به سوالات پاسخ دهید :

" و نرید ان نمن علی الذین و می خواهیم منت نهیم بر کسانی که

و نجعلهم ائمه . . . . . . . . . .

و نجعلهم الوارثین " . . . . . . . . . . .

الف) ترجمه ی آیه را کامل کنید.

ب) در آیه فوق خداوند چه وعده ای به مستضعفان داده است؟ 5/1 نمره

درس 11 :

1- "تفقه" چیست؟ . 5/0 نمره

2- مرجعیت علمی در عصر غیبت در شکل . . . . ادامه می یابد. 5/0 نمره

3- حکومت اسلامی در چهار چوب . . . .استمرار پیدا می کند. 5/0 نمره

4- آنچه در انتخاب مرجع تقلید نقش اساسی دارد . . . . و. . . اوست. 5/0 نمره

5- مسئولیت های مربوط به امامت در دوران غیبت را نام ببرید. 75/0 نمره

6- درعصر غیبت وظایف مربوط به مرجعیت علمی وحکومت اسلامی توسط فقیهان با تقوی با تکیه بردو پشتوانه انجام می شودآن ها را بنویسید. 1 نمره

7- فقیه کیست؟ 1 نمره

8- تقلید در امور دینی چیست؟ 1 نمره

9- بنا به فرمان امام زمان (عج) در دوره ی غیبت چه کسی مرجعیت علمی و رهبری و ولایت ظاهری را بر عهده دارد؟ توضیح دهید. 2 نمره

10- شرایط فقیه شایسته ی پیروی و تقلید را بنویسید. 5/1 نمره

درس 12 :

1- مسئولیت اساسی افراد جامعه در حکومت اسلامی چیست؟ 1 نمره

2- از حقوق رهبر بر مردم از دیدگاه امام علی(ع) چهار مورد را بنویسید. 1 نمره

3- ولی فقیه در کشور ما چگونه انتخاب می شود؟ و مردم از چه طریقی در انتخاب ایشان دخالت دارند؟ 1 نمره

4- از" حقوق مردم بر رهبر" از دیدگاه امام علی(ع) چهار مورد را بنویسید. 1 نمره

5- چه تفاوتی میان انتخاب ولی فقیه و مرجع تقلید وجود دارد؟ توضیح دهید. 5/1 نمره

6- آ یا ولی فقیه و مرجع تقلید می تواند یکی باشد ؟ توضیح دهید 5/1 نمره

7- تفاوت میان نظام اسلامی و حکومت های دمکراتیک "مردم سالاری" را بنویسید . 5/1 نمره

8- چگونه تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت می تواند در زمینه سازی حکومت جهانی حضرت ولی عصر(عج) تاثیر داشته باشد؟ 5/1 نمره

درس 13 :

1- انسان حقیقتی است با دو دسته از تمایلات ، آنها را نام ببرید . 5/0 نمره

2- انسان صاحب کرامت چه ویژگی هایی دارد؟ 5/0 نمره

3- ویژگی انسان کریم در حضور خداوند را با استفاده از مثالی بنویسید. 1 نمره

4- چرا نمی توان مسئولیت خطا و گناه خودرا تنها متوجه عوامل تحریک کننده ی بیرونی کرد؟ توضیح دهید. 1 نمره

5- با توجه به آیه مبارکه ِزیر به سوالات پاسخ دهید :

"من کان یرید العزه . . . . . . . . .

فلله العزه جمیعا " . . . . . . . . . . .

الف) ترجمه آیه را بنویسید.

ب) خداوند چه کسی را سرچشمه ی عزت معرفی می کند؟ 25/1 نمره

درس 14:

1- زمینه های طبیعی تشکیل خانواده را نام ببرید. 1 نمره

2-آثار رابطه ی زن و مرد همراه مودت و رحمت را بنویسید. 1 نمره

3-عالیترین زمینه برای تشکیل خانواده را نام برده و توضیح دهید .5/ 1 نمره

4- چرا نیاز به آرامش و انس روحی با همسر برترین نیاز از نیاز های طبیعی تشکیل خانواده است ؟ 5/1 نمره

5- با توجه به آیه مبارکه ی زیر به سوالات پاسخ دهید : 75/1 نمره

"و من آیاته ان خلق لکم . . . . . . . .

من انفسکم ازواجا همسرانی از خودتان

لتسکنوا الیها تا با ایشان آرامش یابید

و جعل بینکم موده و رحمه . . . . . . . . . .

ان فی ذلک لایات همانا در آن نشانه هایی است.

لقوم یتفکرون . " . . . . . . . . . . .

الف) ترجمه آیه فوق را کامل کنید .

ب) آیه به کدامیک از زمینه های طبیعی تشکیل خانواده اشاره دارد؟

درس 15 :

1- حکم عقدی که به زور انجام گیرد . . . . . . . . ..است و . . . . . . . .ندارد. 5/0 نمره

2- چرا از نظر اسلام اذن پدر برای ازدواج دختر ضروری است؟ 1 نمره

3- چرا برای تشکیل خانواده داشتن قدرت انتخاب ، ارزشمند و در عین حال مسئولیت زا است؟ 1 نمره

4- چرا نباید بین بلوغ جنسی و عقلی با زمان ازدواج فاصله زیاد باشد؟ 1 نمره

5- جوانان در ازدواج با چه مشکلاتی روبرو هستند ؟ 4 مورد را بنویسید. 2 نمره

6- برای شناخت همسر آینده چه راه هایی متناسب با فرهنگ اسلامی پیشنهاد می شود ؟ توضیح دهید. 5/1 نمره

درس 16 :

1- مرد چه نقش هایی در خانواده دارد؟ 4 مورد نام ببرید . 1 نمره

2- چرا کلمه " مادر" در همه ی فرهنگ ها زیباترین کلمه است ؟ 1 نمره

3- تامین هزینه ی زندگی خانواده از نظر اسلام بر عهده چه کسی است ؟ توضیح دهید. 1 نمره

4- زن در خانواده چه وظایفی دارد؟ (3مورد) 75/0

5-برای انجام پیمان عقد و ازدواج رعایت چه شرایط اصلی لازم است؟ 1 نمره

6-پدر و مادر با همکاری یکدیگر چه برنامه هایی را باید برای رشد و تعالی خود و فرزندان تنظیم کنند ؟ (4 مورد) 1 نمره

پاسخ پیام آیات دین و زندگی 3چاپ 90

درس اول

پیام آیات      

ص11کتاب                                                                                 سوره/آیه

1- خواست هر انسان ................. که ..به راه راست هدایت شود.           حمد/6

2-انحراف از صراط مستقیم و مورد غضب الهی قرار گرفتن و کمراهی است.  حمد/7

3-راه سعادت را نپذیرد، عواقب آن .....                                              زمر/41

4-...بهانه و دستاویزی بیاورد یا داشته باشد                                         نسا/165

ارزیابی ص13

خیر -چون دستگاه تفکر انسان مرتکب خطا و اشتباه می شود

پیام آیات 2 درس اول ص13

1- خداوند تمام مخلوقات خود را ...هدایت..که آنرا ...هدایت عمومی...       طه/50

2-...هدایت می کند.....هدایت خاصه ....                                          اعلی/3

پاسخ بررسی ص15

دین

کمک نگرفتن از عقل -تربیت خانوادگی- محیط - وسوسه های شیطان

درس دوم

پیام آیات ص24

1- دین را به پا دارند  و  در آن تفرقه نکنند.                     شوری/13

2- آیین ابراهیم که همان دین اسلام است......           بقره/135

3- ....ایمان داشته باشد.....                                     بقره/136

4- ....سطح درک و فهم مردم...........تا...بفهمند و درک کنند.           ابراهیم/4

5- ......با سرکشی و کفر به آیات الهی دست به این کار زدند و در دین تفرقه ایجاد کردند.                                      آل عمران /19

6- آخرین پیامبر الهی است.........پیامبری نمی آید.                 احزاب/40

7- .......شایستگی و توانایی یا ویژگیهای لازم برای آن داشته باشند.  انعام /124

 درس سوم ص 38

1-حداقل سوره ای مانند یکی از سوره های قرآن بیاورد.            بقره/23

2- عذاب الهی                                                                   بقره/24

3- عدم اختلاف و تناقض در آن                                                    نسا/82

4- درصورتی که پیامبر(ص) شخصی تحصیل کرده و با سواد بود.        عنکبوت/48

درس چهارم  ص51

1-.....تلاوت آیات و ابلاغ وحی ....                                       آل عمران /164

2- .....تزکیه و تعلیم حکمت ..........                                   آل عمران/164

3- ......خدا  و رسول..........                                                 آل عمران/32

4- ........ولایت الهی را بپذیرد.                                          بقره/257

5- .......طاغوت .............گرفتار در آتش و عذاب و گمراهی .....     بقره/257

6- .......سلطه بیگانه را بپذیرند.                                               نسا / 141

7- .....به طاغوت مراجعه کنند.                                                  نسا/ 60

8- .......قسط و عدل....                                                           حدید/25

درس پنجم

2- نزول آیه ی ولایت       ص64            سوره ی مائده ، آیه 55

3-نزول آیه تطهیر         ص64                احزاب / 33

استخراج پیام  ص64

1-این آیه ............زیرا از هررجس و پلیدی دور شده اند.

2- ........شامل همین افراد می شود.

3- ....... حجت و ملاک و معیار است.

ارتباط میان آیه و حدیث  ص67

با تفکر در آیه 59 نساء و حدیث جابر

1- .....خدا ، رسول ، و اولی الامر ......

2- .....حرام .....

3- .....اولی الامر .......................آنان را معرفی نماید.

4- .....اولی الامر .......عبارتند از دوازده معصوم (ع) طبق حدیث جابر -نام آن بزرگواران در حدیث بیان شده است.

استخراج پیام حدیث ثقلین ص68

3- .....به قرآن و عترت تمسک جویند.

4- ....تنها به یکی از این دو تمسک جست.

پیام آیات   ص69                  آیه 67/مائده که در ابتدای درس آمده  

1- ابلاغ و رساندن آن چیزی که نازل شده است.

2- به اندازه ی انجام شدن رسالت

3- چون مساله اجتماعی است و احتمال جنگ و درگیری وجود داشت.

درس ششم

پیام آیات  ص76

1- صافات /83....        قصص/15

2- صافات/83

3-قصص/ 15

اندیشه و تحقیق درس ششم ص 83

1- مساوات در تقسیم بیت المال

2- اتمام حجت با مردم - تثبیت موقعیت ایشان نزد مردم - آشکار نمودن فضایل و ارزش های حضرت علی(ع).

3- یعنی حضرت علی(ع) سمبل تجسم حق است و فعل ایشان حق است.

4- هر دو حدیث به جدایی ناپذیری قرآن و اهل بیت (ع) اشاره دارند.

درس هفتم 

پیام آیات ص86

1-نظر و تفکر در تاریخ برای عبرت گیری  .                   یوسف/109

2-عاقبت و سرانجام کارگذشتگان بر ما روشن می شود.   

3- تقوا پیشگان -عاقبت اندیشان -عاقلان .               یوسف/109

4- بازگشت به دوران جاهلیت.                       آل عمران/144

5- کسانی که سیره و سنت نبی مکرّم اسلام را ادامه دهند و به جاهلیت برنگردد.     آل عمران/144

6- صاحبان تعقل و تفکر  .

تطبیق ص 88

1- پوشیده شدن حق و رواج باطل.

2-رایج شدن دروغ

3-کم بها شدن قرآن

4-توجه به ظاهر قرآن و بی توجهی به باطن قرآن.

5-کم توجهی به امر به معروف و نهی از منکر.

درس هشتم    ص96

 1-کسانی که راه خدا را در پیش می گیرند.

2-مودت اهل بیت(ع)

3- زیرا مودت اهل بیت(ع) پیروی از اهل بیت (ع) را به دنبال داردکه سرانجام موجب رستگاری آنها می شود.

ص 98 استخراج پیام از سخنان امام

1- شناخت جریان باطل و پیروی از قرآن با شناخت و مقابله با دشمنان قرآن امکان پذیر است.

2- حرکت در صراط مستقیم با شناخت منحرفان و مقابله کنندگان ان امکان پذیر است.

3-انسان حق طلب ظاهر و باطن او یکسان است.

4- انسان اهل حق معیار و ملاک دین است.

درس 9 ص110

 1- ....خداوند در آن نعمت تغییر ایجاد می کند و آنرا می گیرد.     انفال /53

2- ...... خود مردم هستند.                        انفال/53- رعد/11

3- .............. اعمال و رفتار خود مردم است.        رعد/11

مقایسه ص113

1- تابش مستقیم خورشید.

2- خورشید پشت ابر.

3- غروب خورشید.

اندیشه و تحقیق ص 115

1- علت اصلی غیبت امام عصر(ع) خود مردم هستند -اگر مردم شرایط ظهور را فراهم کنند امام ظهور می کند.

2- چون فقط از وجود ظاهری ایشان محروم هستیم وگرنه از ولایت معنوی ایشان بهره مندیم.

3-پاسخ در ص114 کتاب ش4 مثال برای امور محال و ممتنع: 1- شریک برای خدا- زوج و فرد بودن یک عدد- یک جسم همزمان در مکان الف و ب باشد-  اجتماع دو امر نقیض و ضد هم .همچنین درکتاب منطق سال سوم در بحث تناقض و تضاد و در بحث قضایای شرطی منفصل حقیقی مثال هایی ذکر شده .

مثال برای امور غیر عادی: عمر طولانی یک انسان - بر روی آب راه رفتن انسان - بروی میخ و شیشه خوابیدن انسان .تبدیل شدن عصا به اژدها - کورمادر زاد را شفا دادن .به طور کلی هر امر معجزه گونه و خارق العاده می تواند به عنوان مثال ذکر شود.

4- امکان عمر طولانی برای امام (ع)

درس 10 ص119

 استخلاف و جانشین شدن مومنان که عمل صالح انجام می دهند.    نور/ 55

استقرار دین الهی در جامعه .        نور/55

رسیدن مومنان و صالحان به امنیت .  نور/55

فقط پرستش خدای یکتا.         نور/55

پیشوایی و وراثت مستضعفان.  قصص/ 5

پیروزی دین حق بر همه ی ادیان باطل .       توبه /33

بندگان صالح و نیکوکار وارثان حقیقی زمین می شوند.         انبیا/ 105

مقایسه ص 120

عدم تصور آینده ی روشن: باعث تقویت حس نا امیدی و شکست در پیشبرد زندگی اجتماعی می شود.

اعتقاد خدا پرستان: تقویت حس امید و زندگی‌_ آینده ای امیدوارکننده درپیش است.

درس 11 ص 134

 1- فصلت /42

2- توبه/33

3-توبه /33

4- توبه/122

پیام احادیث ص 136

               شماره حدیث

1-                1و3

2-                5

3-                2

4-               4

اندیشه ص138

1- یا عمل او به احتیاط است یا اعمال او صحیح نیست.

تطبیق ص139

به وسیله ی خبرگان رهبری

درس 12 ص 145

 1- آل عمران/159

2- محمع تشخیص مصلحت نظام .         آل عمران/159

3-آل عمران/159

هود/112

4- نحل/125

ص 147

1- طه/90

2-هود/112

درس 13

ص 161هردو جای خالی اسرا/70

            ص 162     فاطر/10

  ص163       منافقون/8

نتیجه گیری ص 166

به ترتیب جاهای خالی

...... عزت نفس

........ دوری از گناه  و  احساس عزت نفس

..... از دست دادن عزت نفس  و  افتادن در دام گناه.

................... و تقویت عزم و تصمیم

.......... پیمان شکنی ................

...............گدایی و تکدی نمی کند ......... خود را می شکند و..........

...............................هوای نفس نمی شکند.

............ مستکبران و ظالمین............ خاضع و فروتن است.

درس 14 ص177

 پیام آیات ص  177

1- یکسانی در پاداش عمل و فضایل                       احزاب / 35             

2- یکسانی در خلقت                                          روم /21
 3- یکسانی در خلقت                                          نحل /72 

پیام آیات ص 183

1-آیه 21/روم  عبارت « لتسکنوا الیها »

2- مودت و رحمت 21/روم « وجعل بینکم مودةً و رحمةً»

پیام آیات ص 184

آیه ی 72 سوره ی نحل عبارت « و جعل لکم من ازواجکم بنین و حفدةً»

پیام آیات درس15 ص 190

1- ....مومن یا با ایمان بودن اوست .                                بقره/221

2- همسری که ..مشرک ..است.                                   بقره /221

3- .................و نماز را به پا دارند.                                      ابراهیم /40

4- ......و برای آنها دعا و طلب آمرزش می کند.                         ابراهیم /41

                                      پایان

                              پیروز و سربلند باشید.

نکات کنکوری و کلیدی دین و زندگی 3 سال سوم متوسطه

درس اول :

1- دغدغه و درد متعالی ، نشانه ی بیداری و هوشیاری و ورود به وادی انسانیت است 0

2-  نیاز به کشف راه درست زندگی خود را در قالب سوال چگونه زیستن نشان می دهد 0

3- انسان به دنبال زندگی در جامعه ای است که روابطی عادلانه در آن حاکم باشد .

4- زیاده طلبی و فزون خواهی برخی از افراد نابرابری میشود .

5- زیاده طلبی و فزون خواهی برخی از افراد باعث فاصله گرفتن قلبها از یکدیگر  میگردد .

6- زیاده طلبی و فزون خواهی برخی از افراد کاهش امنیت اجتماعی  میباشد . 

7- زیاده طلبی و فزون خواهی برخی از افراد سلب فرصت شکوفایی و رشد انسان ها  است  .

8- راه درست زندگی آن راهی است که بتواند والاترین هدف را نشان دهد و راه رشد وتعالی را نشان دهد .

9- راه درست زندگی آن راهی است که بتواند از آینده تصویری روشنبه دست دهد .

10- راه درست زندگی آن راهی است که بتواند رضایت و امید  را به ارمغان آورد  .

11- نیازهای بنیادین انسان با یکدیگر پیوند دارند و در یک نیاز جامع یعنی شناخت راه صحیح زندگی به هم می رسند.

12-توانایی در وصول زندگی عادلانه و کرامت بخش ودست یابی به راه رشد و تعا لی و رسیدن به رضایت آرامش درونی وبه دست دادن تصویری  روشن ازآینده و مشخص کردن والا ترین هدف در کشف راه درست زندگی است .                             

 13-نشانه ی ورود به وادی انسانیت وعلامت بیداری و هوشیاری،  گرفتار آمدن درد ودغدغه متعالی است که ریشه در سئوال های اساسی انسان دارد .

14-در چه صورتی انسان نمی تواند هیچ نظری بدهد ؟ اگر در موضوعی اطلاعاتی در اختیار تفکر قرار نگیرد .

15-در چه صورتی نظر انسان غلط و گمراه کننده است ؟اگر در موضوعی اطلاعات غلط در اختیار دستگاه  تفکر قرار گیرد .

16-در چه صورتی انسان به نظری کامل و جامع نمی رسد ؟اگر درموضوعی اطلاعات صحیح ولی ناقص در اختیار دستگاه تفکر قرار نگیرد.

17-در چه صورتی ،انسان به نظر صحیح و کامل میرسد ؟اگر در موضوعی اطلاعات صحیح وکافی در اختیار دستگاه تفکر قرار گیرد .

18-رضایت از زندگی وامید به آدمی نشاط،شادابی وچالاکی می بخشدوسررچشمه ئ شادی ها احساس رضایت وآرامش درونی است .

19- انسان می خواهد بداند (برای چه زندگی می کند )او کدام هدف است که به زندگی اش معنای متعالی میدهد . 20-فرصت زندگی فقط یکبار در اختیار انسان واگر زمان را از دست بدهد حسرت ن را خواهد خورد بنابراین باید به مراجعه دین الهی وبا کمک منابع چون قرآن وسنت وعقل با انجام تحقیقات لازم کافی پاسخ مناسب به این نیاز ها بدهد تا به سعادت و کمال برسد .

21-دانش بشری نسبت به بعضی مسا ئل نقص نسبی ومطلق دارد .

22-پاسخ ها باید کاملا درست وقابل اعتماد  باشد  .

23- هر پاسخی که به این نیازهاداده شود باید جامع وشامل باشد .

24- راه حل مناسب برای رسیدن به پاسخ درست و کامل به نیازهامراجعه به دین الهی است .

25- برای رسیدن به پاسخ درست و کامل به نیازها ی طرح شده  در ابتدا به اطلاعات درست و کامل از جایگاه خود در نظام هستی نیاز داریم.

درس دوم : 

1-خدای جهان خا لقی حکیم است ،یعنی هیچ معبودی را بیهوده و عبث خلق نمی کند .زیرا خلق بی هدف نشانه  نقص و ضعفوناآگاهی است واین ویِژ گی ها نمی تواند در خداوند باشد .

2-  خداوند هر مخلوقی را برای هدف حکیمانه آفریده است و آن را به سوی هدفش هدایت میکند

3- هدایت یک اصل عام و همگانی در نظام خلقت است  .

4- خداوند موجودات بسیاری را خلق کرده که هریک را برای هدفی آفریده  از این رو هدایت  خا صی برای آنها معین فرموده و از راه مخصوص به هدف میرساند .

5- قران کریم در بیشتر مواردی که به هدایت انسان اشاره دارد و از قوه ی تعقل به نامهای گوناگون چون تفکر ،تعقل ،تفقه و تدبر یاد میکند و رسیدن به این حقیقت را به کمک این ابزار ممکن میکند .

6- اختیاری بودن  حرکت انسان بدین معنا است که میتواند هدف درست را تشخیص دهد و آن را برگزیندو به سویش حرکت کند .

7- برای تشخیص درست هدف خداوند دو چراغ به انسان داده استعقل در درون وجود او و دیگری فرستادگان الهی در بیرون .

8-  انسان به کمک عقل خود بسیاری از مجهولات و مسائل را درمییابد و پاسخ می دهد . 

9- خداوند دو حجت بر مردم دارد حجتی نهان و حجتی آشکار است حجت نهان همان عقل انسان است و حجت آشکار رسولان انبیا و ائمه اند  .

10- عقل وسیله فهم پیام الهی است   

11- در پرتو عقل می توان معارف و حقایق دینی را دریافت .  

12- بنا به حدیثی از امام موسی کاظم (ع) گروهی از بندگان خداوند که از معرفت برتری برخورداراند پیام الهی را بهتر میپذیرند .   

13- موجودات آفرینشی متفاوت دارند و دارای شیوه هدایت  متفاوتمیباشند .  

14- اختیاری بودن حرکت انسان بدین معنا است که با استمداد از عقلهدف درست را تشخیص دهد و به سویش حرکت کند و حکم یقینیوحی که در آن هیچ شکی نیست اطاعت کند .

درس سوم :

هدایت مستمر

1- فطرت به معنای نوع خاص خلقت است .            

2-فا طر یعنی خالق و مبدع و یکی از نام های خداست .

3-فطرت  از کلمه فطر به معنای خلق و ابداع است .

4-به سبب ویژگی های فطری انسان  میان انسانها خداوند یک برنامه کلی در اختیارانسان ها گذاشته تا آنان را به هدف مشترکی که در در خلقشان قرار داده برساند .

5-ایمان به خدای یگانه ودوری از شرک وبت پرستی توحید است .   

6-  ایمان به معادوسرای آخرت وجزائ عادلانه ی انسان ها در آن سرا معاد است .

7-اعتقاد به عادلانه بودن نظام هستی عدل است .

8-ایمان به فرستادگان الهی وراهنما یان دین  نبوت وامامت است .

9-عبادت وبندگی خداوند با انجام فراینی چون نماز –روزه – دعا و مناجات احکام است .

10-کسبمکارم  اخلاقی مانند تقوا،عفاف،صداقت وکرامت نفس اخلاقاست .

11-دوری از رذایل و زشتی ها ی  اخلاقی مانند ظلم وستم و دروغ و ریا اخلاق است.

12-برپایی  نظام اجتماعی بر اساس عدل حکومت است .

13- محتوا اصلی دعوت پیامبران یکسان بودهاست و همه آنها آورنده یک دین بوده اند.

14- لازمه استقرار و ماندگاری یک دعوت ،تبلیغ دائمی و مستمر آناست .

15- دین همه انبیا یکسان بوده اما شریعت متفاوتی داشته اند.

16- البته بسیاری از پیامران فقط رسالتشان این بودکه دین و شریعت پیامبر بزرگ زمان خود را تبلیغ کنند که به آنها پیامبران تبلیغی میگویند .

17- منشا اختلاف و چند دینی آن دسته از مبلغان دینی و مذهبی بودند که با آمدن پیامبران  جدید درمقابل دعوت او فرستاده و اورا به عنوان پیامبر نپذیرفتند.

18-عالی ترین درجه ی وحی مخصوص پیامبران است و به معنی القا معانی و معارف به قلب پیامبر از سوی خدا و سخن گفتن خداوند و جبرئیل با او است .

19- اگر پیامبری در دریافت  و ابلاغ وحی معصوم نباشد دین الهی بدرستی به مردم نمیرسد و امکان هدایت از مردم سلب میشود.

20- اگر پیامبری در مقام تعلیم و تبیین دین  معصوم نباشد امکان انحراف در تعالیم الهی پیدا میشود و اعتماد مردم به دین از دست میرود .

21- اگر پیامبری در هنگام اجرای فرمانهای الهی  معصوم نباشد امکان دارد کارهایی مخالف  دستورات الهی انجام دهد و مردم نیز از او سرمشق گیرند و به گمراهی و انحراف منتلا شوند .

22- پیامبران با بهره مندی از الطاف الهی چنان مرتبه ای از ایمان و تقوا دارند که هیچگاه به سوی گناه نمیروند و همچنین از چنان بینش عمیقی برخوردارند که به خطا و اشتباه گرفتار نمیشوند.

23- رشد عقلی در عصر نزول قران و پس از آن به میزانی رسیده که بتواند کامل ترین برنامه را دریافت کند و به کمک این برنامه پاسخ نیازهای فردی و اجتماعی خود را بدست آورد

24-تعیین امام معصوم (ع) از طرف خداوند سبب آن شد که نقش ها و مسئولیت های پیامبر به جزءدریافت الهی ادامه یابدو جامعه از این بابت کمبود نداشته باشد  .

25- دین اسلام دو دسته قوانین دارد دسته ای آز آن ها بدون تغییر ند و برای نیازهای ثابت میباشند

26- این از ویژگی فطری انسان است  که به حد معینی از زیباییهاو  و خوبی ها قانع نمیشود .

27- ار محورهای اصلی برنامه ی پیامبران برپایی نظام اجتماعی براساس عدل است .

28- پیامبران تبلیغی پیامبرانی بودند که شریعت پیامبر بزرگ زمان خودرا تبلیغ میکردند .

درس چهارم :

1- معجزه ها به اذن  خدا انجام میشد و فقط برای اثبات نبوت پیامبرانبه کار می رفت .

2-حضرت محمد (ص)معجزه اصلی برای اثبات نبوت ایشان قرآن کریمبود .

3-دعوت مخا لفان به این که اگر در الهی بودن قرآن شک دارند یک سوره مانند آن بیاورند تحدی  می گویند .

4-از آن روز که قرآن کریم دعوت به مبارزه را اعلام کرده است بیش ازچهار ده قرن میگذرد .  

5-مخا لفان  سر سخت انسان دراین باره تلاش فراوانی داشتند اما نتوانسته اند سوره ای مانند سوره کوثر بیاورند .

6-درحالی که آسان ترین راه برای غیر الهی نشان دادن اسلام وقرآن کریم آوردن سوره ای مشابه و یکی از سوره های این کتاب الهی بود .

7-اگر معجزه پیامبر اکرم (ص)از نوع کتاب و علم وفرهنگ نبود نمی توانست شاهدی حاضربر نبوت  آشیان باشد .

8-قرآن کریم که سند نبوت و حقانیت پیامبر اکرم (ص)است در همه یزمان ها و دوران ها حاضر است و هم اکنون نیز مخا لفان را به آوردن سوره ای ما نند سوره های خود دعوت میکند .

9-شگفتی اعجاز قرآن در آن است که هر قدر زمان می گذرند و انسان  قله  بلند تری در علم ومعرفت دست می یابد نه تنها ارزش آن کاسته نمیشود بلکه درخشند گی اش بیشتر آشکار می شود و ابعاد جدیدی از معارف آن کشف میگردد .

10- قرآن معجز ه مناسب برای انسان با فرهنگ و دانشمند است و به همین  جهت با توسعه دانش  و فرهنگ ،اعجاز آن آشکار تر و روشن تر میشود .

11-فصاحت و بلاغت قرآن کریم از آغاز نزول مورد توجه همگان و حتی مخا لفان قرار گرفت

12-زیبایی های لفظی ساختار موزون  و کلمه ها وجمله ها و سایر در معنا با وجود ایجاز و اختصار

بسیاری از ویژگی های هنرمندانه ادبی قرآن کریم بی مانند است .

13-با اینکه بیشتر سوره های قرآن به خصوص سوره های بلند در زمان ها  ی  مختلف و گاه طولانی نازل می شد ند از چنان فصاحت و بلاغتی بر خوردار بود ند که درآن جا ی هیچ یک از کلمات را نمیتوان تغییر داد .

 14-زیبایی و شیرینی بیان موزون بودن کلمه و رسایی تعبیرات در طول تاریخ سبب نفوذ خارق العاده ای  قرآن درافکار و نفوس شده است .

15-با این که 6236آیه قرآن کریم به تدریج در طول 23 سال نازل شده و درباره ی موضوعات متنوعی سخن گفته است .

16-فرهنگ مجموعه ای از افکار عقاید و آداب ورسوم و در هر دوره ای از زمان است .

17-فرهنگ مردم حجاز آمیخته ای از عقاید  نادرست و رسوم خرافی شرک آور بود .

18-مردم حجاز در زمان جاهلیت حتی آداب توحیدی باقی مانده از زمانحضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل (ع) را با شرک آمیخته بودند و کعبه را مرکز بت های بزرگ و گوچک کرده بودند .

19-  طرح موضوعاتی چون عدالت خواهی ،علم و دوستی ،معنویت و حقوق برابر انسانها توسط قران در فضا جاهلیت آن روز بالاترین جنبهاعجاز قران کریم است .

20-قران کریم  فقط از امور معنوی یا آخرت و رابطه ی انسان با خدا سخن نمیگوید بلکه از زندگی مادی و دنیوی انسان ،مسئولیت های سیاسی و اجتماعی او و نیز رابطهی وی با انسانهای دیگرسخن میگوید و برنامه ی جامع و همه جانبه را در اختیارش قرار میدهد .

21- قران کریم که کلام خالق بشر است نه تنها زمانه آنرا کهنه نمیکند بلکه افق های جدیدی از حکمت و معرفت قران را به  روی جویندگان  میگشاید .

22-قرآن کتاب دیروز و امروز و فردا های انسان ها ست  .هر چه زمان بگذرد و انسان به درجات  عالی تری از فرهنگ و دا نش بر سند درخشندگی و شادابی قرآن بیشتر نمایان خواهد شد .

23-از مو ضو عات  شگفت انگیز و زیبا عر ضه قرآن کریم توسط پیا مبری امی و درس نخوانده بود .

24-آوردن قرآن نه تنها از کسی که خواندن ونوشتن نمی دانست بلکه  از بزرگترین دانشمندان هم ساخته نبود .

25-اولین آیات نازل شده بر پیامبراکرم (ص)آیات اول سوره ی علق بوده است .

26-از ویژ گی های قرآن رادیگر کتب آسمانی جاودانگی و سندیت بر نبوت پیامبراکرم (ص)ممتاز میکند .

27- از عصر ی که انسان وارد دوره ی بلوغ فکری شده و توانسته اند با تفکر در آیات الهی درها ی معرفت را نبوت  به روی خود بگشاید .

28-دعوت قرآن کریم از مخالفان برای آوردن مطلبی مانند مطالب قرانتحدی گویند.

29- از جنبه های اعجاز قران برنامه جامع علمی است .

30- خداوند وسیله ای را در اختیار پیامبران قرارداد تا به وسیله آنصدق و راستگویی خود را اثبات نمایند .

31-  معجزه حضرت عیسی (ع) شفا دادن بیماران لا علاج و زنده کردن مردگان است .

32- در اوایل هجرت سران مکه افرادی را مامور کرد ه بودند که نگذارند مردم به خانه پیغمبر(ع)بروند  و آیات قران را بشنوند زیرا میدانستند که این ایات هر شنونده ای را تحت تاثیر قرار میدهد .

درس پنجم :

1- تعلیمات قران کریم و روش زندگی رسول خدا (ص9 بیان گر آن است که برنامه هدایت الهی و رسالت ایشان شامل چهار قلمرو  میباشد .

 2-  رسول خدا (ص) آیات قران کریم را به طور کامل از فرشته وحیدریافت میکرد و بدون کم وکاست به مردم میرساند .

3- اولین و برترین کاتب و حافظ قران حضرت علی (ع)بود .

4-  اولین و برترین کاتب و حافظ قران حضرت علی (ع)بود .

5- پیامبر اکرم (ص) تنها رساننده وحی نبود بلکه وظیفه تفسیر و تبیین قران کریم را نیز بر عهده داشت .

6- گفتار و رفتار پیامبر (ص) اولین و معتبر ترین مرجع علمی برای فهم عمیق آیات الهی است .

7- ما هم اکنون نماز ، روزه ،حج ، و بسیاری از وظایف خود را که کلیات آنها در قران کریم آمده مطابق گفتار و رفتار رسول خدا (ص) انجام می دهیم .

8- پیامبر اکرم (ص) اولین و بزرگترین معلم قران بوده است .

9-  پیامبر اکرم (ص) مسجد مدینه را که در همان روزهای اول ورود به مدینه ساخته شد را محل حکومت و رهبری خود قرار داد

10-  طبق روایات معصومین (ع) اسلام برپنج پایه استوار است که از میان انها ولایت را مهمترین پایه شمردند.

11- اسلام یک دین کامل است و در بر دارنده هدایت انسان در همه ی ابعاد فردی و اجتماعی است .

12- مهمترین بخش زندگی اجتماعی حکومت و اداره جامعه و تنظیم روابط سیاسی ،اقتصادی و اجتماعی است .

13- یکی از اهداف ارسال پیامبران آن بود که مردم جامعه ای بر پایه  یعدل بنا کنند و روابط مردمی و زندگی اجتماعی خود را بر اساس عادلانه بنا نهند

14- این هدف بزرگ برپایی عدالت اجتماعی بدون وجود یک نظام حکومتی سالم میسر نیست .

15- ولی و سرپرست حقیقی انسان خدا است به همین جهت فرمانبرداری از دستورهای خدا یا کسانی که او معین کرده ضروری و واجب است .

16- کسانی که به مردم فرمان  میدهند و قانون گذاری میکنند که خدا آن ها را تعیین نکرده  طاغوت نام دارد.

17- مراجعه به طاغوت و انجام دستورهای وی بر مسلمانان حرام است .

18- رهایی از فرمان و قانون طاغوت و اطاعت از فرمان الهی بدون تشکیل حکومت و نظام الهی ممکن نیست .

20- بهره مندی انسان ها از هدایت الهی که نتیجه ولایت معنوی است به درجه ایمان ،اخلاص و عمل  بستگی دارد.

21- در هدایت معنوی مومنان از طریق غیبی و باطنی رسول خدا یک نقش بزرگتری دارند .

22- خداوند با اعطا مقام به پیامبر اکرم (ص) ولایت معنوی لطف خود را بر او کامل نمود .

23- خداوند حضرت محمد (ص) را از هنگام تولد تحت تربیت خود قرار داد .

24-  مرجعیت علمی پیامبر اسلام (ص) تعلیم تبین تعالیم دینی است .

25- اولین حکومت الهی پیامبر اکرم (ص) مدینه و با کمک مهاجرین و انصار ایجاد شد .

26- مطابق ولایت وجود پیامبر اکرم (ص) واسطه همه خیرات و برکاتمادی و معنوی به انسانها است .

27- یکی از اهداف ارسال پیامبران آن بود که مردم جامعه ای بر پایهعدل بنا کنند .

28- از دیدگاه امامخمینی (ره)  خداوند متعال در کنار نفی قانون بشرییک حکومت و دستگاه اجراو اداره مستقر کرده است .

29- بالاترین مرتبه پیامبر خدا (ص) در عالم خلقت ولایت معنوی است .

درس سیزدهم :

1- امام صادق (ع) : بهای نفس گران قدر و باارزش خود را فقط خدای خود میدانم زیرا در میان مخلوقات موجودی نیست که قیمت نفس مرا داشته باشد .

2- امام علی (ع) : آن کس که خود را گرامی بدارد شهوت ها در نزد او حقیر و پست میشوند .

3- امام سجاد (ع) : از همه مردم گرامی تر آن است که تمام دنیا را باقدر و شان خود برابر  نمی کند .

4-   انسان صاحب کرامت و عزت همواره به سود نفس لوامه عمل میکند و تسلیم نفس اماره نمی شود اما انسان ذلیل در درون شکست میخورد و تسلیم نفس اماره میشود .

5-کسی که در مقابل دیگران تن به ذلت می دهد ابتدا در مقابلتمایلات پست درون شکست خورده و ذ لیل شده است . او کرامت خود را از دست داده و به دفا ئت پستی دچار شده است .

6-علت از یاد بردن خود به فراموشی  سپردن خداوند و غفلت از اوست .

7-برای یا فتن عزت و پرورش آن در خودباید ،سراغ سرچشمه آن رفت .

8-یکی از راه های ماندگاری بر پیمان تقویت احساس کرامت و عزتاست .

9-اکثر گناهان و مجرمان افرادی هستند که در جامعه کرامت نفس را از دست داده و تحقیر می شوند.

10-یکی از راه های مبارزه با کژی ها وزشتی ها در جامعه تکریم انسانها و جلو گیری ازعقیده آنها است

درس چهار دهم

1-خانواده ارزش مند ترین بنیاد اجتماعی نزد خداست که با پیوند زن و مرد به وجود میآید و با آمدن  فرزند ان کامل میشود  .

2-کلمه ی انس و انسان و بنی آدم در قرآن اختصاص به جنس خاصی ندارد وهر پیامی که با این کلمات همراه شده به زن ومرد هر دو مربوط میشود .

3-زنان ومردان به عنوان افراد نوع انسان ویژگی های فطری یکسان وهدف مشترکی دارند که با استفاده از سرمایه های ذاتی خود میتواند به آن هدف  برسد  .

4- مسلمان بودن و مومن بودن به جنس اختصاص ندارد .

5- خانواده یک نهاد طبیعی و لازمه خلقت انسان است و بدون این نهاد حیات و تکامل انسانی با خطر جدی روبرو میشود .

6- ابتدایی ترین زمینه شکل گیری نهاد خانواده نیاز جنسی زن ومرد به یکدیگر است .

7- عالی ترین مینه برای تشکیل خانواده نیاز به فرصت مناسب برای رشد معنوی و اخلاقی و اجتماعی زن و مرد است .

8- نهاد خانواده یک نهاد طبیعی است و ابتدایی ترین زمینه شکل گیری نهاد خانواده  جنسی زن ومرد به یکدیگر است .

9-  رفتار های نامناسب نسبت به زنان ناشی از باورهای غلط فرهنگی و اجتماعی است .

10- ثمره ی پیوند زن و مرد و نحکیم وحدت روحی فرزند آنها است

11- اولین کشش و جاذبه میان زن و مرد نیاز جنسی است .

12- عالی ترین زمینه برای تشکیل خانواده رشد معنوی است .

درس (پانزدهم )

1-  رسول خدا (ص) : در اسلام هیچ بنایی نزد خدا محبوب تر از ازدواجنیست .

2- از زیباترین و حساس ترین تصمیم های زندگی انتخاب همسر و آغاز زندگی مشترک است .

3- پس از تعیین هدف ازدواج انتخاب زوج مناسب مطرح است .

4- طبق مقررات اسلامی رضایت کامل زن ومرد برای ازدواج ضروریاست و اگر عقدی  به زور انجام گیرد باطل است و مشروعیت ندارد .

5- اولین سنگ بنای خانواده انتخاب همسر خوب است .

6- در ازدواج اذن پدر برای دختران ضروری است .

پاسخ اندیشه و تحقیق وارزیابی و بررسی(تمرینات) دین و زندگی 3

اندیشه وتحقیق وتمرینات دین وزندگی سوم

درس اول

ارزیابی

1)خیر – با توجه به اینکه دستگاه تفکر واندیشه انسان ناقص است ونیز ازطریق علوم بشری نمی توانداطلاعات کامل ودقیق بگیرد،پس نمی تواند به نیازهای بنیادین پاسخ کامل دهد.

2) با توجه به محدودیت های عقل انسان بهترین راه حل دین الهی استکه پیامبران آن را ازطریق اتصال به مبدا وحی دریافت کرده اند.

اندیشه وتحقیق

1)خیر – زیرا فرصت عمر انسان یکبار به در اختیار اوگذاشته می شودواگرآن راصرف اندیشه های شخصی کندآنچه درآخرعمرش حاصل او می شود چیزی جز حسرت وپشیمانی نخواهد بود.

2) خیر – چون دانش بشری نسبی است و نیازهای بنیادین مسائلی هستند که ازتیررس علم تجربی بشری خارج. پس هیچ وقت دستاوردهای علمی پاسخ گوی نیازهای بنیادین نخواهند بود.

3) خیر – چون پاسخ گویی مناسب به به نیازهای بنیادین سعادت وخوشبختی را به دنبال داردو بی توجهی به آنها شقاوت وبدبختی را. لذا انسان نمی تواند به خواسته های درونی خودپاسخ منفی دهد.

درس دوم

بررسی

خیر – عواملی چون محیط ، تربیت خانوادگی و... ویا به این علت که دین برای بعضی ها محدودیتهایی می آورد وبه این خاطر آنرا نمی پذیرند. ونیز وسوسه های شیطان نیز می تواند انسان را از صراط مستقیم دور کند.

درس سوم

تطبیق1 قسمت 2- تو ضح دهید وبگویید که ..........؟

بله ، ولی باید به این نکته توجه کنیم که ادیان الهی باسیر تکاملی تکمیل می شدندپس درطول تاریخ همیشه دین قبلی جایگزین دین قبلی می شده استووانسانها موظف بودند که همیشه ازدین جدید پیروی کنند.

2-با توجه .......آیا مفهوم آخرین دین ........؟

خیر- چرا که دین خدا ازآدم تا خاتم یکی است ، همه پیامبران چه صاحب شریعت وچه پیامبران تبلیغی به یک مکتب دعوت کرده اند که درسه اصل اساسی باهم مشترکند: توحید، نبوت، معاد.

بررسی

اگر خداوند مقام عصمت را.................؟

اول اینکه دین الهی به درستی به مردم نمی رسیدوامکان هدایت ازمردم سلب می شدودوم اینکه امکان انحراف درتعالیم الهی پیدا می شدواعتمادمردم ازدین ازدست می رفت ومردم ازپیامبران پیروی نمی کردندوبه گمراهی وانحراف مبتلا می شدند.

درس چهارم

جستجو

آیا می دانید معجزه های پیامبران..................... ؟

در هر دوره ای خداوند پیامبرانش را با معجزه مربوط به آن زمان معرفی می کند.درزمان حضرت موسی به خاطر رواج سحراژدها شدن عصا ودر زمان حضرت عیسی چون علم طب پیشرفت فراوانی کرده بودمعجزه آن حضرت نیز از آن سنخ بودمانند شفادادن کور مادرزاد وزنده کردن مردگان. در معجزه جاوید پیامبر نیزباید گفت که اعراب بادیه نشین و پابرهنه ونیمه وحشی با تمام محرومیت های اقتصادی واجتماعی دل هایی سرشار از ذوق هنری داشتند وآن زمان با وجود جاهلیتش دوره طلایی ادبیات بود . پیامبر اکرم در میان چنین قومی تحدی ومبارزه طلبی کردکه اگر می توانید آیه مثل آن را بیاورید.

تطبیق

آیا می دانید اولین .................. نشان دهید؟

پنج آیه اول سوره علق._  موضوع جالب این است که با وجود اینکه پیامبر درس نخوانده بودو محیط حجاز یک محیط جاهلی بوددر نخستین آیات وحیتکیه برعلم و قلم شده است که بلافاصله بعد ازنعمت بزرگ خلقت وآفرینشدر این آیات ذکر شده است. درحقیقت این آیات نخست ازتکامل جسم انسان از یک نطفه بی ارزش وسپس از تکامل روح به وسیله تعلیم وتعلم سخن می گوید وهمه این ها ازکسی شنیده شده است که درس نخوانده است.

اندیشه وتحقیق

جواب 1) هر یک از پیامبران الهی نشانه وبینه ای باید می آوردندتا نشان دهند که آنان از طرف خداوند آمده اند و در ادعای خود راستگواند. پیامبران به اذن خدا کارهای خارق العاده ای که مخالفان از مقابله با ان عاجز بودندانجام می دادند وانسانهای حقیقت طلب چون این نشانه ها را می دیدندبه پیامبران اعتماد کرده وایمان می آوردند.

جواب 2) از آنجا که پیامبر اکرم آخرین پیامبر و تعلیمات ایشان برای همه زمانها ودوران بعد از اوست سند نبوت وحقانیت او نیزبه گونه ای است که درهمه زمانها ودورانها حاضر استو هم اکنون نیز مخالفان را به آوردن سوره ای مانند سوره های خود دعوت می کنداگر معجزه پیامبر اکرم از نوع علم وفرهنگ نبود نمی توانست شاهدی حاضر برنبوت ایشان باشد.

جواب 3) زیرا قرآن با اینکه درطول 23سال ودر موقعیتهای گوناگون نظیر جنگ وصلح ، آرامش وبحران نازل شده است درنهایت زیبایی ادبی ، هماهنگی وانسجام مفهومی  وغنای معرفتی است وهیچ قسمت آن قسمت دیگر  را نفی نمی کندلذا قرآن می فرماید:اگر این کتاب از طرف غیر خدا بود در ان اختلاف وناسازگاری فراوانی دیده می شد.

درس پنجم

تفکر درآیات

درآیه زیر تفکر کنید وجمله هایی راکه بعد از آیه آمده راتکمیل کنید

1.کسی می تواند از تاریکی به نور در آید که به خداوند ایمان آورده وسرپرستی او را بپذیر

2.آنان که فرمان الهی را نپذیرند تحت سرپرستی شیاطین وطاغوت قرار می گیرند.این طاغوت وشیاطین چنین انسانهایی رابه هلاکت می کشاند کهدر نهایت به جهنمی جاودان منتهی می شود.

3.قبول ولایت الهی به زمان خاصی مربوط نمی شود درهر عصروزمانی باید با راهنمایی حجت الهی (انبیاوائمه)ولایت الهی راپذیرفت.

درس ششم

تفکردرحدیث

با توجه به توضیحات قبل در این حدیث بیندیشید وببینید چرا پیامبر فرموده است:

من مات    هر کس بمیرد     ولم یعرف امام زمانه     وامام زمان خود را نشناخته باشد   مات میته جاهلیه     به مر گ جاهلی مرده است

جواب:زیرا تداوم قلمرهای سه گانه رسالت یعنی مرجعیت علمی  ولایت و رهبری جامعه  ولایت معنوی در شکل امامت انجام می شود واگر کسی امام زمان خود را نشناخته باشد قطعا از او پیروی هم نخواهد کرد واگر کسی امام زمانش رانشناسد و از او پیروی ننماید عملا از رسالت رسول اکرم بی بهره می ماند همان چیزی که مردم عصر جاهلیت با او مواجه بودند.

تفکر

چرا پیامبر اکرم (ص)در شراطی که حتی خویشانش نیز دعوت او را نپذیرفته بودند جانشین خود را معیین کرد ؟انجام دادن این کار در ابتدای دعوتش به چه معناست؟

زیرا پیامبر اسلام خاتم پیامبران است وختم نبوت در صورتی باحکمت بئت انبیا سازگار است که آخرین شریعت آسمانی پاسخگوی همه نیاز های بشر باشد بقای آن تا پایان جهان تضمین شده باشد و هنگامی دین اسلام می تواند به عنوان یک دین کامل و پاسخگوی نیازهای همه ی انسانها را تا پایان جهانمطرح باشد که در متن دین راهی برای تامین مصغالح ضروریجامعه پیش بینی شده باشد واین راه جز نصب جانشین شایسته برای رسول خدا نخواهد بودوفلذا رسول خا از همان ابتدای دوعتش جانشین خود را مشخص کردند.

استخراج

این واقعه دربردارنده ی پیام های مهم است .درباره ی آن بیندیشیدوآن پیام ها را استخراج کنید

1-این واقعه عصمت حضرت علی حضرت فاطمه وامام حسن وحسین(ع)رااعلام می کند.

2.مراد از اهل بیت همه ی خاندان پیامبرنیست بلکه برخی از افراد آن است که نام آنها در روایان آمده است.

3.مراد از(یرید)اراده ی تکوینی است زیرا اراده تشریعی خداوند پاکی همه ی مردم است نه فقط اهل بیت پیامبر .

استخراج پیام

با تفکر در این حدیث چه پیام هایی می توان استخراج کرد؟

1.همان طور که قرآن وپیامبر لازم وملزوم یک دیگرند واز هم جدا نمی شوند قرآن و اهل بیت نیزهمواره با هم اند.

2.چون قرآن همیشگی است وجود معصوم نیز در کنار آنت همیشگی خواهد بود.

3.مسلمانان زمانی گمراه نمی شوند که هم به قرآن هم به اهل بیت متمسک باشند .

4.قرآن واهل بیت تا روز رستاخیز پیوند ناگسستنی با یکدیگر دارند همان طور که قرآن از خطا و اشتباه مصون است اهل بیت و عترت رسول خدا نیز از اشتباه و معصومیت مصون می باشد.

اندیشه و تحقیق

درباره ی واقعه غدیر بیندیشید وبه سوال های زیر پاسخ دهید :

الف)چرا مراسم غدیر هم زمان با بزرگترین اجتماع مسلمانان بگزار شد؟

زیرا مساله خلافت جانشینی حضرت علی به وسیله ی حجاج که بیش ازصدهزار نفر بودند به سراسر سرزمینهای اسلامی رسانده شود تا حجت برمردم در مورد نصب امام وجانشینی رسول خدا تمام شده باشدوبعدا ادعا نکنند که پیامبر جانشینی برای خود نصب نکرده است.

ب)چرا خداوند انجام ندادن این ماموریت را مساوی با عدم انجام رسالت اعلام کرد؟

زیرا ختم نبوت بدون نصب امام معصوم خلاف حکمت الهی است و کامل بودن دین جهانی وجاودانی اسلامی منوط به این است که بعد از پیامبر اکرم جانشینان شایسته ای برای او تعیین گردند در غیر این صورت بعد از وفات رسول خدا اسلام بدون سرپرست می ماند و در معرض ضعف وزوال قرار می گرفت پس انجام ندادن این ماموریت مساوی عدم انجام رسالت است.

ج)آیا میتوان گفت کلمه ی (مولا)در عبارت (من کنت مولاه....)به معنای(دوست)است ؟آیا در این صورت نرساندن پیام می تواند مساوی با عدم انجام رسالت باشد؟

اولا:پیامبر اسلام پیش از جمله(من کنت مولاه)فرمودند: (ایها الناس من اولی  بالمومنین من انفسهم)همانطور که در جمله ی پیشین صحبت از از اولویت و ولایت است در جمله بعدهم باید صحبت از ولایت وسرپرستی باشد تا ارتباط معنوی در جمله محفوظ بماند.

ثانیا:هیچ عاقلی باور نمی کند که پیامبر مردم را در شرایط ودر آن هوای گرم نگه دارد ومنظورش فقط این باشد که بگوید هر کس من دوست او هستم علی دوست اوست.

ثالثا:اگر مولی به معنی دوست باشد ابلاغ نشدن چنین پیامی نمی تواند مساوی انجام نپذیرفتن رسالت الهی قرار گیرد.

د)تبریک و تهنیت مردم به حضرت علی پس از پایان مراسم نشانه ی چیست؟

آشکار است که این شاد باش در صورتی صحیح است که در آن روز حضرت علی از سوی خدا و رسول خدا به مقامی بلند رسیده باشد وجز در این صورت تهنیت معنی نداشت.

درس هفتم

تفکر در آیات

پس از اندیشه در آیات ابتدای درس به سوال های زیر پاسخ دهید:

1.یکی از نتایج مطالعه ی تاریخ گذشتگان چیست؟

عبرت گرفتن ودرس آموختن از خوبی ها وطغیان هاوناسپاسی های آنها

2.درچه سورت مسلمانان می توانند به شکوه و سربلندی برسند یا آن را حفظ کنند؟

زمانی که ایمان داشته داشته ودرراه دین استقامت کنندودربلاهاومصیبت ها صبر کنند ودرحوادث از دین خود دست نکشد واز رهبری الهی پیروی کنند.

3.مهم ترین خطری که پس از رحلت رسول خدا مسلمانان را تهدید می کرد چه بود؟

خروج از مسیر رهبری الهی وبرگشتن به جاهلیت ودست کشیدن از دین الهی است.

4.سپاسگزاران واقعی نعمت وجود رسول خدا پس ازرحلت ایشان چه کسانی هستند؟

کسانی که پیوسته در مسیری حرکت کردند که رسول خدا ترسیم فرموده بود یعنی پیروی از جانشینان آن حضرت(امامان)

اندیشه و تحقیق

1.چرا قرآن کریم مردم را به مطالعه ی سرکذشت ملت ها دعوت کرده است؟

تابدانیم علت سقوط وبدبختی ونابودی آنها چهبوده است تا مابا پرهیز از گناهانی که انها مرتکب شده اند رستگار وپیروز گردند.

2.چه مسائلی زمینه را برای ورود جعل و تحریف به احادیث پیامبر اکرم(ص)آماده کرد؟

عوامل مهمی در این مورد تاثیر گذار بود که مهمترین آنها عبارت اند از:

الف:ممنوعیت نوشتن احادیث.

ب:منزوی ساختن امامان وجانشینان حقیقی پیامبر اکرم.

ج:ورود افراد به منافق وبه ظاهر مسلمان مثل کعب الاحبار در حوزه های فرهنگی و تغییری.

3.تفاوت های اساسی حکومت بنی امیه وبنی عباس با رهبری پیامبر چه بود؟

تفاوتها فراوانند اما مهمترین آنها یکی آن بود که آنها دین را برای حکومت وقدرت خود می خواستند ودیگر آنکه به هیچ امر انسانی واخلاقی وبه هیچ شرافت و کمالی نمی اندیشیدند وفقط حکومت ولذتهای آنها را می طلبیدند و می پسندیدند.

درس هشتم

تدبر در آیات

با تدبر در آیات ابتدای درس به سوال های زیرپاسخ دهید:

1.حضرت نوح درباره ی رسالت خود به مردم چه می گویند؟

الف:من مزدی از شما نمی خواهم جز آنکه از خدا بترسند    ب:ودیگر آنکه از من اطاعت کنید.

2.درآیه ی 57سوره ی فرقان خداوند به پیامبر اکرم فرمان می دهد که فقط برای یک مورد از مردم مزد طلب کند آن مورد چیست؟

آن مورد این بود که کسی بخواهد راه خدا رابپیماید

3.خداوند در آیه ی 23 سوره ی شوری به پیامبر خود فرمان می دهد که چه چیزی راپاداش رسالت خود کند؟

آن چیز این بود که اقربا وعترت پیامبر محبت کرده واز آنان اطاعت کنند.

4.در آیه ی 47سوره ی سبا خداوند ب پیامبر اکرم فرمان می دهد به مردم بگوید که اگر از شما مزدی می خواهم برای خودتان است چگونه این مزد برای آنهاست؟

مزد به خود مردم باز می گشت وآن هدایت ورستگاری آنها بود.

بررسی

در درس قبل با شرایط اجتماعی پس از رحلت پیامبر آشنا شدیم اکنون توضیح دهید که این سه اقدام ائمه  اطهار پاسخ گوی کدام یک از مشکلات آن دوره بوده است؟

دو مشکل اساسی بعد از رحلت پیامبر بهوجود آمد:

یکی ممنوع شدن نوشتن احادیث پیامبر

دیگری تفسیر نابجای رآن مجید از سوی علما درباری وگمراه که با گرفتن پول ومقام آیات را به نفع قدرت حاکمه تفسیر می کردند بنابراین ائمه برای مبارزه با دو مشکل فئق بود تاهم سنت پیامبر را به جامعه بازگرادنند و تحریف ها را در آن از بین ببرند ودیگر آنکه تفسیر قرآن کریم را از هجوم علمای نااهل درباری حفظ نمایند.

اندیشه و تحقیق

1.چرا برخی از ائمه (ع) تقیه رادر پیش گرفتند؟این شیوه ی مبارزه چه کمکی به آنان می کرد؟

امامان شیوه ی مبارزه با حاکمان را متناسب با شرایط زمان بر می گزیدند لذا از زمان امام سجاد که خفقان شدیدی وجود داشت وبه حرکت های سیاسی  فوق العاده حساسیت داشتند وآنها را با فجیح ترین وضع سرکوب می کردند بخشی از مبارزه بر پایه اصل تقیه قرار گرفت یعنی می کشیدند آن بخش از اقدامات ومبارزات خود را که دشمن به آن حساسیت دارد مخفی نگه دارند به گونه ای که در عین ضربه زدن به دشمن کمتر ضربه می خورند.در این شیوه امامان در عین فعالیت ونشر وتبلیغ اسلام جان شیعیان رانیز حفظ می کرد.

2. آیا ائمه ی اطهار علیه السلام روشهای یکسانی در مقابله با حاکمان زمان در پیش گرفتند ؟چرا؟

خیر- زیرا امامان ما شیوه مبارزه با حاکمان و حفظ اسلام راستین را متناسب با شرایط زمان و مکان انتخاب می کردند به گونه ای که هم تفکر اصیل اسلام راستین یعنی تشییع باقی بماند و هم به تدریج بنای ظلم و جور بنی امیه ست شده وفرو ریزد.لذا عملا می بینیم که امامان ما که هم از یک نور و از یک شجره هستند در برخی موارد خانه نشین می شوند در برخی مواقع دست به شمشیر برده و گاهی صلح نامه امضا می کنند و زمانی به تشکیل کلاسهای درس می پردازند و....

3.مهم ترین خطری که پس از رحلت رسول خدا مسلمانان را تهدید می کرد چه بود؟

خروج از مسیر رهبری الهی وبرگشتن به جاهلیت ودست کشیدن از دین الهی است.

4.سپاسگزاران واقعی نعمت وجود رسول خدا پس ازرحلت ایشان چه کسانی هستند؟

کسانی که پیوسته در مسیری حرکت کردند که رسول خدا ترسیم فرموده بود یعنی پیروی از جانشینان آن حضرت(امامان)

اندیشه و تحقیق

1.چرا قرآن کریم مردم را به مطالعه ی سرکذشت ملت ها دعوت کرده است؟

تابدانیم علت سقوط وبدبختی ونابودی آنها چهبوده است تا مابا پرهیز از گناهانی که انها مرتکب شده اند رستگار وپیروز گردند.

2.چه مسائلی زمینه را برای ورود جعل و تحریف به احادیث پیامبر اکرم(ص)آماده کرد؟

عوامل مهمی در این مورد تاثیر گذار بود که مهمترین آنها عبارت اند از:

الف:ممنوعیت نوشتن احادیث.

ب:منزوی ساختن امامان وجانشینان حقیقی پیامبر اکرم.

ج:ورود افراد به منافق وبه ظاهر مسلمان مثل کعب الاحبار در حوزه های فرهنگی و تغییری.

3.تفاوت های اساسی حکومت بنی امیه وبنی عباس با رهبری پیامبر چه بود؟

تفاوتها فراوانند اما مهمترین آنها یکی آن بود که آنها دین را برای حکومت وقدرت خود می خواستند ودیگر آنکه به هیچ امر انسانی واخلاقی وبه هیچ شرافت و کمالی نمی اندیشیدند وفقط حکومت ولذتهای آنها را می طلبیدند و می پسندیدند.

مانند این است که خورشید در آسمان صاف و بدون ابر می درخشد. در این حالت مردم، خورشید را می بینند و از نور و گرمایش هم مخلوقات بهره مند می شوند. اگر امام زمان (عج) در میان مردم حضور داشته باشد، مردم امام را به چسم می بینند و از وجود امام نه تنها مردم بلکه همه ی مخلوقات از فیض وجودش بهره مند می شوند. زیرا همان طوری که در ولایت معنوی گفتیم، امام و حجت حق واسطه ی فیض و رحمص الهی ایت.

2- وجود امام غایب

مانند این است که خورشید در pشت ابر باشد. در این حالت مردم خورشید را نمی بینند ولی از نور و گرمایش هم مردم و هم بقیه ی مخلوقات بهره مند می شوند. در زمان غیبت امام زمان (عج) هم چنین است یعنی ما امام (عج) را نمی بینیم ولی از فیض وجودش هم مردم و هم همه ی مخلوقات بهره مند هستند.

3-نبود امام

مانند زمانی است که خورشید غروب کرده باشد. همه جا تاریک وظلمانی است. نه از نور خورشید خبری است و نه از گرمایش و اگر امام (عج) به حکمت الهی از نظر ها غایب نمی شد، به دست دشمنان به شهادت می رسید و ظلمت جهل و گمراهی همه جا را فرا می گرفت. حتی بقای عالم نیز به واسطه ی نبود واسطه ی فیض الهی به هم می خورد. لذا زمین هیچ وقت از حجت خدا خالی نمی ماند.

اندیشه و تحقیق

1-با توجه به آیه ی 11 سوره ی رعد، علت اصلی غیبت امام عصر (عج) را تبیین کنید.

علت اصلی غیبت امام عصر (عج) خود مردم اند. زیرا خداوند از بذل فیض و رحمت به بندگان خود دردریغ نمی ورزد و امام هم که مظهر رحمت خداست، هرگز منشاء محرومیت مردم مردم نمی شود. بنابراین سبب اصلی این محرومیت از جانب خود مردم است. بخ طوری که اگر شرایط لازم در امّت جمع شود و شایستگی درک حضور امام حاصل آید، امام در میان امت حاضر می شود.

2- این جمله را تحلیل کنید)) منتظران مصلح جهانی، -خود باید صالح باشند.))

این سخن کاملاً درستی است. زیرا جامعه ای که صالح نیست نمی تواند منتظر کسی مصلح باشد. کسی که پیرو حق نیست نمیتواند در انتظار پیروزی باشد. کسی که در مقابل حق و باظل متفاوت است و از یاری حق سر برمی تابد نمی تواند در شما منتظران حکومت حق باشد.

3- تفاوت(( انتظار مثبت)) و (( انتظار منفی)) در چیست؟

انتظار منفی، انتظار سست عنصرانی است که حوصله مبارزه با جور و باطل را ندارند و آنرا تماماً به مهدی موعود (عج) می سپارند. این انتظار تنبلی و راحت طلبی است. این انتظار ویرانگر است و روح اسلام از آ ن بیزار است.

در انتظار مثبت، دوران انتظار نه تنها دوران راحت طلبی نیست بلکه دوران تکلیف بزرگ است. امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با ظلم، نگهبانی از دین خدا، ترویج تعالیم الهی، پیروی از خط ممتد رهبری دینی، آمادگی نظامی، تلاش در بیداری افکار، تصفیه و تزکیه روحی و...از تکالیف تخلف ناپذیر مسلمانان در دوران غیبت است. چنین انتظار فرج است که در روایات اسلامی از آن به عنوان بهترین اعمال یاد شده است.

درس 10

تطبیق

در آیه ی 17 سوره ی رعد بیندیشید و توضیح دهید که:

1-در این آیه، از چه مثالی برای نسان دادن تقابل حق و باطل استفاده شده است؟

در این آیه دو مثال برای معرفی باطل ذکر شده است. یکی مثالِ کفی که بر روی آب ظاهر می شود و دوم کفی که هنگام ذوب فلزات روی آنها را می پوشاند.

2- چه شباهت هایی میان آن مثال و حق و باطل وجود دارد؟

باطل همچون کف است. زیرا 1- رفتنی است 2 - در سایه ی حق جلوه می کند 3- روی حق را می پوشاند 4- جلوه دارد و ارزش ندارد 5- با آرام شدن شرایط محو می شود 6- بالانشین پر سر و صدا، اما تو خالی و بی محتوی است و حق مانند آب است، ماندنی و باارزش است و به مردم نفع می رساند.

پیام آیات

در آیات ابتدای درس بیندیشید و ببینید که خواست و وعده ی الهی چیست؟

1-پیروزی جبهه ی حق 2- حاکمیت بندگان صالح 3- استقرار و اقتدار دین الهی 4- ایجاد امنیّت کامل 5- حاکمیت مستضعفان 6- حاکمیت اسلام بر جهان

مقایسه

این دو بینش درباره ی تاریخ انسان را مقایسه کنید و تـأثیر هر  کدام را بر روحیه، رفتار و برنامه ریزی افراد نشان دهید.                                   افراد جامعه ای که معتقدند وعده ی الهی، پیروزی حق بر باطل است، به واقعیت های نا هنجار موجود ((نَه)) می گویند و به امید فردای درخشان تلاش می کنند. حکومت طاغوت را بر نمی تابند و در مقابل آن می ایستند و مقاومت می کنند. بر عکس افرادی که چنین دیدگاهی و اعتقادی ندارند، از چنان نشاط و تلاش و مقاومت برخوردار نیستند و معمولاً خود را تسلیم حوادث روزگار میکنند.

اندیشه و تحقیق                                                        2-از دیدگاه قرآن کریم آینده ی تاریخ از آنِ چه کسانی است؟                       از دیدگاه قرآن کریم، آینده ی تاریخ از آنِ بندگان صالح و حاکمیت مستضعفان و پیروزی جبهه ی حق بر باطل و عدل بر ظلم و استقرار دین الهی خواهد بود.

شخص منتظر انسان آرمانی خود را می شناسد، همه ی زیبایی ها و کمالات انسان را در او می بیند. از این رو به طور طبیعی او را محبوب خود می یابد و مشتاق دیدار او می شود. به چنین شخصی که برای جلب رضایت امام خود تلاش می کند و امام را اسوه ی خود قرار می دهد و خصایل مطلوبی را که در او می بیند در خود به وجود می آورد. مهر و عشق امام او را فعال و با نشاط می کند و امید به آینده ی زیبا را در او افزایش می دهد.

3- پیروان ادیان الهی چگونه می توانند برای فراهم آوردن زمینه ی ظهور منجی جهانی با یکدیگر همکاری نمایند؟

اعتقاد به منجی در بین پیروان ادیان، فرصت ارزش مندی است که در زمینه ی ((گفتگوی ادیان )) و ((وحدت ادیان )) را جهت برقراری عدالت جهانی و نفی قدرت و حاکمیت سلطه گران جهانی فراهم سازند و با تکیه بر مشترکات اساسی که در زمینه ی توحید و نبؤت و معاد دارند در جهت ظلم ستیزی با یکدیگر همکاری تنگاتنگ داشته باشند تا با بیداری خلق احساس جهانی برای امداد الهی و کمک غیبی پدید آید. در این صورت است که زمینه ی ظهور منجی جهانی آماده می شود.

درس 11

پیام آیات

آیه ی 257 سوره ی بقره

1-کسی می تواند از تاریکی به نور آید که ایمان به خدا داشته باشد ودر عمل ، از دستورات الهی تبعیت کند .

2 – آنان که فرمان الهی را نپذیرند سرنوشت ولیّ شان طاغوت ها هستند.

3- قبول ولایت الهی به زمان خاصی مربوط نمی شود و همیشه انسان باید خود را تحت ولایت الهی بداند .

آیه ی 122 سوره توبه

1-از آن جا که همه ی مسلمانان نمی توانند در باره ی احکام دین تفقه و تحقیق کنند ، عده ای از آنان باید این مسئولیت را به عهده بگیرند.

2- این افراد وظیفه دارند احکام دین را به دیگران برسانند .

یاد آوری

دلایل سه گانه ی ضرورت تشکیل حکومت اسلامی را که در درس پنجم بیان شد ، در این قسمت یاد داشت کنید .

جامعیت دین اسلام  2- اجرای احکام اسلامی مانند : عدالت اجتماعی 3- ضرورت پذیرش ولایت الهی و دوری از حکومت طاغوت .

اندیشه

1-اگر مسلمانی که خود متخصص در احکام نیست ، فقیه واجد شرایط را انتخاب نکند و به وی مراجعه ننماید ، اعمال دینی او چگونه خواهد بود ؟

طبق نظر حضرت امام خمینی (ره) در مسأله ی 14 در صورتی اعمال دینی او صحیح است که :

الف:بفهمد به وظیفه ی واقعی خود رفتار کرده است.

ب:یاعمل او با فتوای مجتهدی که وظیفه اش تقلید از او بوده یا با فتوای مجتهدی که فعلاً بایداز اوتقلید کند مطابق باشد.

ج:یا عمل را طوری انجام داده باشد که از کفته ی آنان به احتیاط نزدیکتر باشد.

2-ایا شما مرجع تقلید خود را تعیین کرده اید ؟از چه طریقی؟

بلی به وسیله ی تحقیق و پرس و جو از علما و کسانی که توانایی شناخت مرجع تقلید را دارند.

اندیشه و تحقیق

1-دو پیام اصلی این درس کدامند ؟

الف: مرجعیت عملی در غیبت کبری در شکل مرجعیت فقیه ادامه می یا بد .

ب: حکومت اسلامی در غیبت کبری در چهار چوب ولایت فقیه استمرار پیدا می کند .

2-راه بهره مندی از نور ولایت الهی و خروج از ظلمت ها به نور در زمان غیبت چیست ؟

استفاده از ولایت معنوی امام زمان (عج) نیازمند حضور اشکار امام نیست لذا هر انسانی با ایمان به خدا و اطاعت خالصانه از او و با شناخت امام زمان (عج) و اظهار ارادات وعلاقه و عشق و محبت به ان حضرت می تواند از ولایت معنوی ان حضرت بهره مند گردد.                                        وبا پیروی از ولی فقیه از ولایت ظاهری هم بهره مند می شود . در این حالت است که خداوند او را از ظلمات به سوی نور هدایت می کند.

3-مقصود از ((تقلید)) در احکام دینی چیست ؟

فقیهان با تفکر در آیات و روایات و با کمک گرفتن از موازین دقیق عقل ،احکام را به دست می آورند و در اختیار مردم قرار می دهند .کسانی هم که خود در احکام دین متخصص نیستند به این متخصصان مراجعه می کنند تا اعمال آنان موافق موازین دین باشد .به این مراجعه پیروی یا تقلید می گویند .پس تقلید در این جا به معنای رجوع به متخصص است.

4-تقلید برای چه کسانی لازم است و شامل چه زمینه هایی می شود ؟

برای تمام مکلّفین اعم از مرد و زن که در احکام دینی متخصص نیستند و به احتیاط هم نمی توانند عمل کنند لازم است از یک مرجع تقلید واجد شرایط تقلید کنند.تقلید فقط در فروع دین یا احکام عملی جایز است و در اصول دین تقلید جایز نیست.

5-چرا باید مرجع ((عادل)) و((زمان شناس )) باشد؟

مرجع تقلید باید عادل باشد تا در استخراج احکام شرعی از منابع معتبر آن هوای نفس خود را دخالت ندهد و احکام الهی را کم و زیاد نکند و همچنین مرجع تقلید باید زمان شناس باشد تا بتواند احکام دین را متناسب با نیازهای روز استخراج کند .

درس12

تطبیق

اصل107 قانون اساسی را که مربوط به انتخاب رهبر هست، مطالعه کنید و چگونگی انتخاب ولی فقیه را توضیح دهید

با توجه به این که تشخیص فقیهی که واجد شرایط رهبری باشد از عهده ی عموم مردم که فقیه نیستند خارج است لذا مردم به نمایندگی از طرف خودشان فقیهایی را با شرکت در انتخابات مجلس خبرگان انتخاب می کنند .

فقهای منتخب از سوی مردم در مجلس خبرگان جمع می شوند و بررسی های دقیق را انجام می دهند .سپس یکی از فقهایی را که واجد شرایط می باشد ، کشف و آن را برای مردم معرفی می کنند.باید توجه داشت که نمایندگان مجلس خبرگان نه ولی فقیه را نصب و نه او را عزل می کنند بلکه با بررسی شرایط ولی فقیه ، کشف می کنند که وی  ولی فقیه می باشد .همین طور بر کار ولی فقیه نظارت می کنند و اگر او فاقد یکی از شرایط لازم برای رهبری باشد در این صورت خود به خود از مقام ولایت فقیهی منعزل می شود و نمایندگان خبرگان در اینجا اعلام می دارند که وی از آن مقام منعزل شده است و باید فرد دیگری را انتخاب نمایند.

تفکیک

در ادامه بخش هایی از نامه ی امام علی (ع) را که در آن ها همراه با هر فرمان علت آن هم ذکر شده است،می خوانید .با تأمل در این بخش ها ، هر فرمان را از علت آن تفکیک کنید .

1-(دل خویش را در هاله ای از مهربانی نسبت به شهروندانت قرار بده و با همه دوست و مهربان باش،= فرمان) (چرا که مردم دو دسته اند ،دسته ای برادر دینی تو و دسته ای دیگر در آفرینش هما نند تواند.=علت)

2-(اگربا مقام و قدرتی که داری دچار تکّبر یا خود بزرگ بینی شدی به بزرگی حکومت خداوند که برتر از توست ،بنگر.=فرمان)(این کار تو را از آن سرکشی نجات می دهد .تند روی تو را فرو می نشاند و عقلت را به جایگاه اصلی باز می گرداند .= علت )

3-(دوست داشتنی ترین چیز ها نزد تو ،آن چیزی باشد که در حق میانه ترین ،در عدل شامل ترین و در جلب خشنودی مردم فراگیرترین است،=فرمان)(زیرا خشم عمومی مردم ،خشنودی خواص و نزدیکان را از بین می برد و رضایت عمومی ،خشم خواص را بی اثر می کند .=علت)

4-(شهروندانی را که اهل عیب جویی از دیگران اند ،ازخود دور کن ،=فرمان)(زیرا مردم عیب ها یی دارند که مدیر و رهبر جامعه باید بیش تر از همه در پنهان کردن آن ها بکوشد.=علت)

5-(در قبول و تصدیق سخن چین شتاب مکن ؛=فرمان )(زیرا سخن چین در لباس ظاهر می شود ،اما خیانتکاراست.=علت)

6-(با ترسو مشورت نکن = فرمان )(که در انجام دادن کارها روحیه ی تو را سست می کند .=علت )

7-(هرگز نیکوکار و بدکار در نظرت یکسان نباشد ؛=فرمان)(زیرا در این صورت ،نیکوکاران به کار خیر بی رغبت و بدکاران به کار بد تشویق می شوند.=علت)

8-(خدا را خدا را ! در خصوص طبقات محروم...برای خدا پاسدار حقی باش که خدا برای آنان معین فرموده است...مبادا دل مشغولی های حکومت تو را از رسیدگی به آنان باز دارد که هرگز کارهای فراوان و مهم ،عذری برای ترک مسئولیت های دیگر نخواهد بود...برای این گروه ،عده ای از افراد مورد اطمینان و خدا ترس و متواضع را انتخاب کن تا در باره ی وضع آن ها تحقیق کنند و به تو گزارش دهند.سپس،برای رفع مشکلات آن ها به گونه ای عمل کن که در پیشگاه خدا معذور باشی؛=فرمان)(زیرا این گروه از شهروندان بیش تر از دیگران به عدالت نیازمندند.=علت)

ذکر نمونه ها

1-با گفت وگو و هم اندیشی ،نمونه هایی از مسئولیت مردم نسبت به حکومت اسلامی را بیان کنید .

1-حضرت علی (ع) در خطبه ی 34 نهج البلاغه مسئولیت مردم نسبت به حکومت اسلامی را چنین بیان فرموده است:اما حق من بر شما این است که شما به بیعت خود وفا کنید و مرا در پنهان و اشکار نصیحت و یاری کنید و هنگامی که شما را خواند اجابت کنید و هنگامی که فرمان دادم اطاعت نمایید.

اندیشه و تحقیق

1-انتخاب ولیّ فقیه در کشور ما چگونه انجام می گیرد و مردم از چه طریقی در انتخابات ایشان دخالت دارند؟

در کشور ولیّ فقیه به طور غیر مستقیم از سوی مردم انتخاب می شود .بدین صورت که مردم با شرکت در انتخابات مجلس خبرگان فقهایی را از  طرف خود به نمایند گی مجلس خبرگان انتخاب می کنند و نمایندگان مردم هم ولیّ فقیه را انتخاب و به مردم معرفی می کنند .

2-تفاوت های اصلی نظام اسلام با سایر حکومت های دمکراتیک را بر شمرید .

در نظام اسلامی ،حکومت بر اساس اسلام و قوانین اسلامی اداره می شود و ولی فقیه در واقع مجری احکام اسلامی است و ولی در حکومت های دمکراتیک  ابتدا فرض کردند دین نباید در عرصه ی مسائل حکومتی و سیاسی دخالت کند آن گاه ناچار شدند حکومت را به دست مردم بسپارند تا گرفتار دیکتاتوری نشوند البته طبیعی است که مسیحیت تحریف یافته ،کار آیی و قابلیت آن را ندارد که در تمام جنبه های زندگی انسان به ویژه در زندگی اجتماعی نقش داشته باشد و قانون گذاری نمایند. امّاهرگزاسلام همچون مسیحیت نیست .بدون تردید اسلام به تمام جنبه های زندگی بشر عنایت دارد و متن قرآن و سنت پیامبر (ع) وسیره ی ائمه اطهار (ع) سرشار از دستورات اجتماعی و حکومتی است . آیا چنین اسلامی به اجازه می دهد فقط در مسائل فردی ،بنده ی خدا باشیم و در مسائل اجتماعی بنده ی مردم؟!

3-چگونه حکومت اسلامی ایران می تواند زمینه ساز حکومت حضرت مهدی (عج) باشد؟

تشکیل حکومت اسلامی در ایران در عصر غیبت به معنای ارائه ی یک الگو از حاکمیت دینداران است که با الهام از تعالیم انبیاء برای خوشبختی و سعادت دنیا و آخرت انسان ها تلاش می کنند. در این حکومت ،زمینه ی عبودیت معنویت خواهی ،برابری و عدالت ،به همراه توسعه و سازندگی کشور و رفاه و اسایش عمومی فراهم می آید. با این حگومت عطر معنویت و عدالت در جهان گسترده می شود و دینداران و حق طلبان جهان امیدوار به تجدید حیات  فضائل اخلاقی و کرامت های انسانی می شوند و جهانیان آماده ی ظهور موعود جهانی خواهند شد.

درس 13

نمونه یابی

تقابل میان این دو دسته تمایلات یا این دو ((خود))،همواره در زندگی ما رخ می دهد .چند مورد از آن را ذکر کنید.

مانند آن که انسان هنگام گناه خود را بر سر دو راهی می بیند که آیا با خداوند مخالفت کرده و گناه کند یا از لذت خود بگذرد و خدا را از خود خشنود کند و مانند آنکه هنگام سختی نظیر فقر و قحطی و جنگ دیگران را بر خود مقدم کند و با ایثار و فداکاری انسانیت را بر خود مقدم نماید و مانند آن که هنگامی که عقل او حکم می کند عمل صحیحی را انجام دهد ولی دلش او را به ضد آن می خواند امّا او خود عالی یعنی عقل را بر خود دانی یعنی خواهش دل مقدم نماید.

تفکر در آیات

1-از یاد بردن خود چه معنایی دارد و شامل کدام((خود)) می شود؟

از یاد بردن خود یعنی آنکه انسان ارزشهای انسانی وهویت بشری و کمالات اخلاقی را فراموش کند و دیگر به آن ها عمل ننماید .گویا اصلاُ دارای چنین صفات برجسته ی انسانی نیست . بنابر این آن((خودی)) که در آیه ی شریفه مورد نظر است ((خود عالی ))است و در حقیقت آیه ی شریفه می فر ماید:ارزشهای انسانی و کمالات اخلاقی را که خدهوند در رأس آنها قرار دارد،فراموش نکنید.

2-علت از یاد بردن خود چیست؟چرا؟

علت از یاد بردن خود این است که انسان در اثر مسامحه وبی مبالاتی نسبت به ارزش های انسانی خود تدریجاًنسبت به آن ها سست می شود و در اثر تکرار این سستی ها به مرور زمان دچار فراموشی از ((خود))و از کمالات اخلاقی می گردد.بنابر این هرچه فرد به کمالات انسانی یعنی ((خود عالی))عمل کند ،کامل تر می شود و هر چه در عمل به آن ها کوتاهی کند گرفتار فراموشی از خود و خدا می گردد.

پیام احادیث

پیشوایان ما مظهر کرامت نفس اند و در باره ی آن سخنان بسیار عمیق وزیبایی دارند. در این سخنان تأمل کنید وبه سؤالات پاسخ دهید.

الف:از امام سجاد (ع) پرسیدند :از همه ی مردم گرامی تر کیست؟

فرمود:آن کس که تمام دنیا را با قدر و شأن خود برابر نمی کند .

ب:امام علی (ع)آن کس که خود را گرامی بدارد،شهوت ها در نزد او حقیر وپست می شوند.

ج:امام علی (ع) :مردم دنیا دو دسته اند :یک دسته به بازار جهان می آیند و خود را می فروشند و برده می سازند .دسته دیگر نیز در این بازار خود را می خرند و آزاد می کنند.

د:امام علی (ع) خطاب به فرزندش امام حسن (ع):نفس خود را در برابر هر پستی گرامی و برتر بدار ،گر چه منفعت فراوانی داشته باشد؛زیرا با از دست رفتن بخشی از کرامت خود ،چیزی به دست نمی آوری.

ه: امام صادق علیه السلام؛ بهای نفس گران قدر و با ارزشخود رافقط خدا خود می دانم، زیرا در میان مخلوقات، موجودی نیست که قسمت نفس مرا داشته باشد.

1-آیا با از دست دادن کرامت می توان چیزی در خور بدست آورد؟

با توجه به سخن حضرت علی علیه السلام ، با از دست دادن کرامت خود چیزی به دست نمی آید زیرا هر چه ازلذ ّات زود گذر مادی هم حاصل شود با ارزش والای کرامت نفس از دست رفته قابل مقایسه نیست.

2- مقصود از فرو ریختن و خریدن خود در بازار دنیا چیست؟

مقصود این است که عده ای خود عالی را به خواهش های زود گذر نفسانی و شهوات لذات مادی فانی می فروشند و خود را برده این امور می سازند و برخی با صبر و مقاومت و توکل به خدا در مقابل خواهش های نفسانی مقاومت میکنند و خود عالی را از آلودگی مصون نگه می دارند. اینها در واقع آزاد مردند.

3- چگونه می توان در مقابل شهوت ایستادگی کرد؟

کسی که پی به ارزس وجودی خودش برده باشد به راحتی می تواند در مقابل شهوت که در واقع باعث آلودگی خود عالی می شود مقاومت می کند. مانند کسی که اگر دُرّ گران قیمتی داشته باشد در نگه داری آن بیشتر دقت می کند.

4- کسی که دنیا را هم قدر خود نمی داند، از چه خصلتی در وجود خود خبر می دهد؟

چنین شخصی به فرموده ی امام سجاد (ع) از همه ی مردم گرامی تر است و از کرامت نفس بسیار بالایی بر خور دار است.

5- کسی که خداوند را بهای نفس خود می داند، چه دریافتی از خود داشته است؟

چنین شخصی از چنان کرامت نفسی بر خوردار است که در میان مخلوقات، موجودی را نیافته است که قیمت نفس او را داشته باشد.

اندیشه و تحقیق

1-میان کرامت نفس و گناه چه رابطه ای وجود دارد؟ چرا؟

کرامت نفس یعنی بزرگواری و عزت و عظمت، و گناه یعنی حقارت و پستی. بنابراین کرامت با گناه رابطه ی ضدیّت و تقابل دارند. یعنی رابطه ی سلب و ایجاب، زیرا کرامت نفس عمل به خوبی خا و نیکی هاست و گناه ترک خوبی ها و نیکی ها

2- آیا می توان مسؤلیّت انجام دادن گناه را از دوش خود بر داشت و به عوامل پیروزی منتقل کرد؟

هیچ گاه نباید انسان خود را در برابر گناهی که انجام می دهد غیر مسئول بداند، زیرا انسان هنگام انجام عمل زشت ابتدا خود را در برابر خواهش های دل خود تسلیم می کند و تحقیر می نماید. آنگاه اقدام به گناه می کند. بنابر این انسان در تمام حالات اختیار داشته و می توانسته گناه را انجام ندهد و چون با اختیار خود گناه را مرتکب شده است باید مسئولیت آن را بپذیرد.

3- با توجه به این که ایه ی 10 سوره ی فاطر خداوند را صاحب عزّت معرفی می کند ،راه بهره مندی از عزّت الهی چیست؟

راه بهره مندی از عزّت الهی این است که انسان به سوی خدا برود و با انجام فرامین الهی و دستورات دینی به خداوند تقرّب پیدا کند.هرچه انسان به خدا نزدیک تر شود به همان اندازه از عزّت الهی بهره مند می گردد.

4-ایا انسان صاحب کرامت به پیمان شکنی دست می زند؟

انسان صاحب کرامت کسی است که هرگز دست به اعمال زشت نمی زند و از آن جا که پیمان شکنی از بدترین اعمال زشت است،هیچگاه انسان صاحب کرامت اقدام به آن نمی نماید.

درس14

پیام آیات

در آیه های ابتدای درس بیندیشید و پیام هایی که نشان دهنده ی یکسانی مقام ومنزلت انسانی زن و مرد است.استخراج کنید.

این آیات شریفه،مردان و زنان را در صفات زیر برابر و یکسان دانسته است.

در مسلمان بودن،در ایمان به خداوند داشتن ، در فرمانبرداری و اطاعت از خداوند ، در صداقت و راستگویی،در صبر و بردباری ،درتواضع و فروتنی ،در انفاق و صدقه دادن ،در روزه داری ،در پاک دامنی و حفظ نفس ،در ذکرویاد خدا ،در بهره مندی از آمرزش و پاداش الهی ، در انجام عمل نیک و صالح و پسندیده ،در بهره مندی از حیات و زندگانی پاک و پاکیزه ،در بهره مندی در پاداش هایی بهتر از اعمال نیک خود

اندیشه و تحقیق

1-چگونه می توان خانواده را به عامل گسترش مهربانی ودوستی در جامعه تبدیل کرد؟

زمانی خانواده به عامل گسترش مهربانی و دوستی در جامعه تبدیل می کردد که زن و مرد بدانند خانواده و تشکیل آن برای رفع نیاز های جنسی و روانی آن ها بوده است و تنها از طریق همسر و فرزندان است که فرد را می تواند دارای سکونت و ارامش روحی و روانی گردد و تنها از طریق آنهاست که انسان می تواند به اولین علت دوستی و مهربانی دست یابد. بنابر این با توجه زن و مرد به اساس و علت های تشکیل خانواده وتوجه آنان به انجام میئولیت های خود در قبال خانواده به طور طبیعی محبت و مهربانی در جامعه گسترش می یابد.

2- وقتی می گوئیم باید خانوتده را اصل قرار داد و سایر تصمیم ها را با آن تنظیم کرد، منظور چیست؟

مراد از این که خانواده اصل و اساس است این است که نخستین علت های تشکیل جامعه و اداره آن در تشکیل خانواده است. لذا باید برای انجام هر امری ابتدا خانواده را در نظر گرفت و آن را مطابق صحیح ترین قوانین و قواعد علمی و دینی اداره نمود. سپس بر اساس آن اداره ی جامعه را استوار کرد. مانند آن که یک مؤسسه ی تحقیقاتی زمانی رشد می کند که یک مدیر مدبّر و دارای صفات انسانی خوب داشته باشد و مدیر مدبّر زمانی چنین خواهد بود که از محبت و نیازهای جنسی و ر وحی و روانی برخوردار باشد و محبت و نیازهای جنسی و روحی زمانی است که فرد یا دارای پدر و مادر و خانواده ی خوب باشد و یا دارای همسر و فرزندان نیکو و مهربان و نیز مانند آنکه یک مخترع همگانی موفق به اختراعات مفید می شود که از جهت خانواده کمبود عاطفی و غریزی نداشته باشد و یا نظیر دکتر و طبیبی که هنگام جراحی دچار اضطراب فکری و روحی نباشد و ....

3- چرا می گوییم خانواده یک نهاد طبیعی و متفاوت با سایر نهاد های اجتماعی است؟

هیچگاه خانواده بنگاه تجاری و یا آزمایشگاه برای تحقیقات علمی نیست. زیرا هر فردی چه تاجر و چه عالم و چه جاهل و چه محقق و ... به سوی ازدواج و تشکیل خانواده کشیده نمی شود،بلکه آن چه فرد را به ازدواج می خواند نیاز جنسی و احتیاج او به اُنس و الفت و آرامش است. به همین خاطر می بینیم تمامی مردم از هر طبقه و فرعی که هستند بدون در نظر گرفتن هر نوع سود و منفعتی ازدواج می کنند حتی اگر برای آن ها ضرر اقتصادی و یا علمی و.... داشته باشد.

درس15

تعیین هد ف

با توجّه به آموخته های درس قبل ،در باره ی این موضوع اندیشه کنید و ابتدا اهداف مناسب برای ازدواج را تعیین کنید ،سپس،این اهداف را درجه بندی کرده هدف برتر را مشخص کنید.

ازدواج از بزرگ ترین و زیبا ترین نعمت های خداوند است و طبیعی ترین و سالم ترین راه برای رسیدن به هدف های فردی و اجتماعی است. بنابر این اولین هدف از ازدواج این است که فرد از طریق سالم ترین راه به بر طرف کردن نیاز جنسی و روحی اش دست یابد.

دوم اینکه از طریق ازدواج بتواند خداوند را بهتر بشناسد و بندگی نماید.

سوم اینکه از طریق به جامعه ی خود بهتر خد مت نماید.

چهارم اینکه با تشکیل خانواده و به دست آوردن فرزند خود را کامل تر کرده و جاودان کند.

و پنجم :بهره مندی از پشتوانه ای است در بر خورد و مقابله با مشکلات و....

تعیین اولویت

مهم ترین معیارهای همسر شایسته را با استفاده از رهنمود های پیشوایان دین می توان استخراج کرد. از نظر شما کدام معیار بر دیگر معیار ها اولویت دارد؟معیار ها را بر اساس میزان اهمیت ،مرتب کنید.

اصالت خانوادگی ، ایمان و اعتقاد به خداوند و دستورات او ، قدرت اداره ی زندگی و تدبیر آن، سلامت جسمی و فکری ، عقل و درایت (فهیم بودن)، علم و دانش ، ثروت و دارایی، با محبّت بودن ، غیور بودن،محبّت به اهل بیت ، زیبایی و مورد پسند بودن، خوش سابقه بودن در اخلاق، قناعت در بهره مندی مال و ثروت، اهل کار و تلاش بودن

1-            ایمان و اعتقاد به خداوند و دستورات او

2-            محبّت به اهل بیت

3-            سلامت جسمی و فکری

4-            با محبّت بودن

5-            عقل و درایت (فهیم بودن)

6-            زیبایی و مورد پسند بودن

7-            علم و دانش

8-            خوش سابقه بودن در اخلاق

9-            ، قناعت در بهره مندی مال و ثروت

10-    اهل کار و تلاش بودن

11-    قدرت اداره ی زندگی و تدبیر آن

12-    ثروت و دارایی

بررسی

هر یک از راه های فوق را بررسی کنید و بگویید که هر کدام از این راه ها چگونه در تشخیص همسر آینده به ما کمک می کند

1-تحقیق در باره ی خانواده ی همسر این امکان را می دهد که شخص از اصالت خانوادگی ، میزان پایبندی به موازین ÷شرعی ،اخلاقی و رفتار اجتماعی خانواده ی همسر اینده اش تا حدودی اطلاع پیدا کند.

2-شناخت دوستان همسر و معاشرین او این نتیجه را می دهد  که او چه چیزهایی را دوست دارد و می پسند د. زیرا انتخاب دوست فقط از این جهت است که او هدف و مرام مشترک با دوست خود دارد.

3-تحقیق در روحیّات و خلقیّات همسر شناخت انسان را در باره ی او زیاد می کند و این امکان را به فرد می دهد کهد اولاً بفهمد با چه کسی می خواهد زندگی کند و ثانیاً از ابتدا راه های مناسب با بر خورد با آن ها را جستجو نماید.

4-معاشرت خانواده ها با یکدیگر اثبات می کند که آیا دو خانواده ی همسر با هم اشتراک فکری و روحی دارند و آیا می توانند نیازها و مشکلات یکدیگر را درک نمایند یا خیر.

5-مشورت با افراد قابل اعتماد و کار دان از بهترین راه های تحقیق است و می تواند به همسر این امکان را بدهد که از تحقیقات خود نتیجه ی صحیح را بگیرد و بتواند زندگی آینده ی خود را بر اساس صحیح استوار کند.

6-گفت و گو با یکدیگر نیز به نوبه ی خود مفید است و آن چه که در اعمال و رفتار روشن نشده را آشکار می سازد.بنابر این گفتگوی حضوری هم گاه به مقدار بسیار زیادی نتیجه بخش خواهد بود.

راه حل

با توجّه به مشکلات یاد شده ،برای این که ازدواج در زمان مناسب خود انجام شود و تأخیر آن به حداقل برسد.راه حل های پیشنهادی شما برای گروه های زیر چیست؟

1-مسئولان جامعه

اگرمسئولان جامعه دو مشکل اساسی ازدواج را از پیش پای جوانان بر دارند ،قطعاُ اکثر جوانان در زمان مناسب نسبت به ازدواج اقدام می کنند و آن دو مشکل ،مسکن و اشتغال است.

2-پدرها و مادر ها

پدر ها و مادرها اولاٌ :برخی از آداب و رسوم غلطی که پیشینیان پایه گذاری کرده اند کنار بگذارند و از سختگیری های بی مورد بپرهیزند و توجّه داشته باشند که آیا خودشان موقع ازدواج صاحب خانه ،ماشین و...بودند یا به تدریج همه ی اینها را فراهم آورند.

3-دختران و پسران

دختران و پسران باید سطح توقعات خود را به حداقل ممکن برسانند و توجّه داشته باشند که حضرت علی (ع)وحضرت فاطمه (ع)با آن عظمت چگونه زندگی مشترک را آغاز نمودند وآنچه  مهم است داشتن صدق و صفا و محبت و یک دلی و یک رنگی است و اساس خانواده بر همین استوار است نه به امور مادی.

اندیشه و تحقیق

1-اهداف اصلی ما از زندگی مشترک و تشکیل خانواده چیست؟

یکی از گرایش های فطری در انسان ،گرایش به تشکیل خانواده است. زندگی خانوادگی بشر صد در صد طبیعی است نه قرار دادی یعنی در آفرینش انسان تدابیری به کار رفته است که طبیعتاٌ به سوی تشکیل کانون خانوادگی و داشتن فرزند گرایش دارد. با این مقدمه می توان گفت که اهداف اصلی از زندگی مشترک و تشکیل خانواده، دوری از گناه و ارضای میل جنسی از راه طبیعی و سالم ،بقای نسل و تربیت نسل جدید،داشتن آرامش روحی و روانی و در سایه ی آن شکوفایی استعدادهای درونی نیز از اهداف اصلی تشکیل خانواده است. اینها اهداف اولیه ی تشکیل خانواده است و پس از تشکیل آن  کار کردهای مهم و حیاتی دیگری برای خانواده ایجاد می شود که پی جویی آن ها را به کتب مربوطه ارجاع می دهیم.

2-ویژگی های همسر مناسب کدام است؟

ویژگی های مشترک که در 172 کتاب درسی در جدول تنظیم معیارهای همسر شایسته آمده است. اما ویژگی های اختصاصی به شرح زیر می باشد:

الف )زن:عفت ،پاکدامنی،رازداری،قناعت،جمال،اهمیّت به تربیت فرزندان صحیح خانواده،مراعات حقوق همسر و...

ب)شوهر:خوش خلق،اهل کار و تلاش،خانواده دوست،اهمیّت به مدیریت

3-اگر فاصله ی بین بلوغ طبیعی و ازدواج طولانی شود، چه  مشکلاتی پیش می آید؟

در این صورت نیروی جوانی و شور و نشاط ان ها رو به ضعف و سستی می نهد و بنیاد چنین خانواده ای سست بوده و هر لحظه با احتمال ازپاشیدگی روبرو می باشد. در چنین خانواده ای نسبت به تربیت فرزندان که نسل های آینده هستند بی توجهی می شود و با کمبود عواطف در خانواده ها، عواطف اجتماع نیز کاهش می یابد و این امر روابط افراد در جامعه را خشک و بی روح می کند.

درس16

با توجّه به این که دامان مادر مهد اصلی تربیت فرزند است،بررسی کنید:

1-در چه مواردی باید از مراکز عمومی تربیت کودک استفاده کرد؟

در مواقع ضروری که امکان نگهداری کودک نزد مادر یا پدر وجود نداشته باشد.

2- چه تفاوتی میان تربیت این گونه مراکز و تربیت مادر وجود دارد؟

هیچ وقت ارتباط عاطفی گه بین مادر وفرزند وجود دارد نمی تواند بین مربیان مراکز عمومی و کودکان برقرار شود.بوسه ای گه مادر بر گونه ی فرزند می زند در واقع تزریق محبّت به فرزند است. که به فرزند آرامش روحی وروانی می دهد.

شناسایی عوامل

موقعیت کنونی خانواده ها را بررسی کنید و عواملی را که سبب دوری یا نزدیکی آن ها به اهداف بالا می شوند،برشمرید.

1-عوامل مربوط به درون خانواده

عوامل درونی مانند وجود انس و الفت و صفا و صمیمیّت و ایثار و گذشت و فداکاری و محبّت بین پدر ومادر-احترام متقابل پدر و مادر و پرهیز از نزاع و مشاجره –انجام به موقع فرایض دینی و اهمّیّت دادن به آن ها –مشورت خواهی از فرزندان و شخصیت دادن به آن ها –مهر و محبّت نسبت به فرزندان – اطلاع از وضعیت تحصیلی فرزندان

2-عوامل مربوط به بیرون خانواده

عوامل بیرونی مانند محیط و محلی که خانواده در آن زندگی می کند –ارتباطات خانوادگی با خویشاوندان و دوستان –رادیوو تلویزیون و....همه از  عواملی هستند که می توانند سبب دوری یا نزدیکی والدین به اهداف ذکر شده بشوند.

پیام آیات

پس از مطالعه ی آیات ابتدای درس وظایفی را که برای فرزندان بیان شده است،استخراج کنید.

1-احسان و نیکو کاری نسبت به والدین

2-شکر نعمت هایی که خداوند به فرزند و پدر و مادرش داده است.

3-مورد مهر و محبّت قرار دادن والدین به خصوص در سنین پیری

4-دعای خیربرای والدین در حیات وپس از مرگ آن ها

دین وزندگی 3 حلاصه دروس

درس نهم- خورشید پنهان

 تاریخچه زندگی حضرت مهدی(عج)

•         تولد  :  نیمه شعبان سال 255 هجری قمری در سامرا

•         دو وظیفه امام حسن عسکری در رابطه با امام زمان

             - حفظ جان حضرت از گزند خلفای عباس         - اثبات وجود ایشان و اعلام امامت آن حضرت

•         آغاز امامت :  سال 260 هجری قمری بعد از شهادت امام حسن عسکری(ع)

غیبت آن حضرت: غیبت صغری. غیبت کبری

- 69 سال به طول انجامید تا سال 329 هجری قمری

- زندگی مخفی و ارتباط با مردم به وسیله نواب اربعه

-  از سال 329 هجری قمری تا کنون ادامه دارد

-  ارتباط با مردم به وسیله فقهای عام جامعه

-  ارتباط آن حضرت با مردم به خورشید در پشت ابرها تشبیه شده است.

نُوّاب اربعه :امام زمان (ع) در دوران غیبت صغری  بوسیله چهار نفر از  یاران صمیمی خود  با مردم  ارتباط داشت  و این چهار نفر به نوّاب اربعه مشهورند که به ترتیب عبارتند از : عثمان بن سعید -  محمد ابن عثمان -  حسین بن روح نوبختی -  علی بن محمد سمری

پاسخ به سوالات مطرح شده در مورد حضرت مهدی(عج)

علت غیبت امام عصر(ع) چیست؟

ü      قدر ناشناسی و ناسپاسی مردم در مورد امامان قبل  و در خطر بودن جان آن حضرت

ü      ستمگری انسان ها و زیاده روی مردم در گناه -  بر اساس حدیث امام علی(ع)

رهبری و امامت حضرت در عصر غیبت چگونه انجام می شود؟

ü      هدایت و رهبری مردم از پشت پرده غیب

ü      بخش اصلی رهبری امام  زمان ، هدایت مردم از طریق ولایت معنوی(هدایت باطنی) است.

ü      برخورداری شیعیان از امدادهای معنوی در جهت رشد و تعالی روحی

ü      رهبری آن حضرت به بهره بری از آفتاب پشت ابر تشبیه شده است.

ü      حل مشکل علماء و خبر دادن رویدادها

ü      دستگیری از درماندگان – شفای مریضان – دعا برای مومنان

دوران غیبت چه زمانی پایان می یابد؟

آنچه برای ظهور لازم است عبارت است از :

ü      احساس جهانی برای امداد الهی و غیبی

ü      ناامیدی مردم از همه مکتب های غیر الهی

ü      آمادگی لازم پیروان آن حضرت برای همکاری با او

امام محمد باقر می فرماید :  کَذِبَ الوَقّاتون (کسانی که وقت ظهور را تعیین می کنند دروغ می گویند ) – غیر خدا هیچ کس زمان ظهور را نمی داند.

یاران راستین حضرت چه کسانی هستند؟

مواجهه با این سوال دو احساس در شخص منتظر ایجاد می کند

-         احساس شوق  ناشی از اشتیاق انسان به ملاقات با آن حضرت

-         احسان نگرانی ناشی از تردید از این که  در کدام جبهه قرار دارد

یاران امام عصر (عج) ویژگی های زیر را دارند :

ü      پیشتازان تحول جهانی و سازندگان تمدن متعالی اسلام

ü      مردمی پولاد دل و سرشار از یقین به خدا و محکم تر از صخره ها   بر اساس  حدیث امام صادق(ع)

ü      هسته مرکزی یاران او 313 نفرند که 50 نفر آنها زن هستند.  

شرایط امام (ع) برای بیعت با مردم بر اساس حدیث  حدیث امام علی(ع)

در زمان ظهور  ،  امام عصر  با شرایط زیر با مردم بیعت خواهد کرد :

در امانت خیانت نکنند.  - پاک دامن باشند. اهل دشنام و کلمات زشت نباشند.   -  خونریزی نکنند.   - ساده زیست باشند.  - به ظلم و ستم خون ریزی نکنند   -به حقوق مردم تجاوز نکنند.. و ... 19 مورد ص 142 ترجمه و پیام آیات

      چند نکته مهم  در درس 9

ü      انبیاء و امامان مظهر رحمت الهی هستند و نعمت الهی به وسیله  آنها کامل گردیده است.

ü      پیامبر اکرم و علی علیهم السلام پدران امت هستند               انا و علی ابوا هذه الامه  پیامبر اکرم

ü      برقراری عدالت و گسترش علم و فرهنگ نیازمند تحول روحی جمعی تمام افراد جامعه است.

ü      رهبری امام عصر(ع) طبق فرموده خود آن حضرت مانند بهره گیری از آفتاب در پس ابر می باشد.

ü      امام عصر(عج) هم اکنون هم سرپرست و حافظ شیعیان است

ü      ظهور حضرت به برپایی قیامت تشبیه شده است در ناگهانی بودن  بر اساس حدیث پیامبر اکرم (ص)

ü       کسانی می توانند از یاران حضرت باشند که در صحنه نبرد حق و باطل حضور داشته باشند و همیشه در برابر باطل ایستادگی و مقاومت کنند.

ü      شیخ مفید مرجع شیعیان در قرن چهارم و پنجم و استاد سید مرتضی و سید رضی و شیخ طوسی است..

ü      دعا و گریه برای انتظار امام کافی نیست ، شخص باید در صف عدالت خواهان همیشه حضور داشته باشد

ü      بر اساس حدیث امام علی (ع) امام زمان در میان مردم حضور دارد  و روز ظهور آن حضرت ، روز شادی فرزندان علی و پیروان اوست .

ü       امام عصر در نامه به شیخ مفید فرموده : ما از احوال شما آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست 

ü      کلمه غیبت برای حضرت مهدی(ع) در مقابل ظهور است نه حضور یعنی ایشان در جامعه حضور دارند ولی از نظر ها غایب هستند ( حضور دارند ولی فعلا ظهور ندارند )

درس دهم -  در انتظار طلوع

عقیده به موعود و منجی  در میان همه ادیان الهی و مسلمانان خصوصا تشیع ، اعتقادی عمیق و استوار است

موعود و منجی در ادیان الهی:

پیامبران الهی برای تحقق وعده های الهی این اعتقاد را به مردم ارایه کرده اند که یک ولی خدا ظهور خواهد کرد و حکومت عدل جهانی تشکیل خواهد داد. با وجود اعتقادات مختلف در ادیان ، همه در اصل الهی بودن آینده تاریخ و ظهور ولی خدا اتفاق نظر دارند.
اعتقاد یهودیان	یهودیان معتقدند که مسیح و منجی هنوز نیامده و روزی مسیح خواهد آمد و دین موسی را گسترش خواهد داد.
اعتقاد مسیحیان	مسیحیان معتقدند که حضرت عیسی همان منجی و موعود آخر الزمان است. و این اعتقاد پولس را پذیرفته اند که حضرت عیسی بعد از به صلیب کشیده شدن، زنده شده و به آسمان رفته و روزی ظهور خواهد کرد.
اعتقاد زرتشتیان	زرتشتیان به ظهور سوشیانت معتقدند (به معنای منجی و رهاننده)  که متون زرشتی آن بشارت داده اند.
اعتقاد اهل سنت	مسلمانان اهل سنت معتقدند حضرت مهدی است از نسل پیامبر و فاطمه علیهم السلام است وهنوز به دنیا نیامده و مشخص نیست کی به دنیا خواهد آمد.
اعتقاد شیعیان	مسلمانان شیعه معتقدند منجی عالم دوازدهمین امام و فرزند امام حسن عسکری است هم نام و هم کینه پیامبر است (نام او محمد و کینه او ابوالقاسم است)

-         اعتقاد مشترک تمام ادیان به وجود یک منجی در آخر الزمان سبب همکاری آن ها برای تحقق آرمانهای بزرگ پیامبران است.

-         همکاری میان ادیان الهی ، سبب نزدیکی و همدلی حق طلبان و مانع توطئه ستمگران می شود.

فواید معلوم بودن مشخصات امام زمان و حضور ایشان در جامعه

·         مردم فریب ماجرا جویان فریب کار که خود را مهدی موعود معرفی می کنند نخواهند خورد

·          مردم حضرت را حاضر و ناظر برخود می یابند و می دانند که امام از اعمال شیعیان آگاه است.

·          شیعیان احساس می کنند می توانند با امام خواسته ها و تمایلات درونی اشان را در میان بگذارند

·          جامعه به صورت های گوناگون از هدایت و ولایت معنوی امام برخوردار می گردد.

شخص منتظر و جامعه منتظر

ویژگی های شخص عاشق و منتظر امام زمان

ü      شخص منتظر انسان آرمانی خود را می شناسد و مشتاق دیدار او می شود.

ü       سعی می کند تمام زیبایی های وجود او را در خود تجلی دهد. 

ü       در جهت جلب رضایت امام تلاش می کند.

ü       امام را اسوه و الگوی خود قرار می دهد.

ü       شوق دیدار امام امید به آینده را در او افزایش می دهد.

ویژگی های جامعه منتظر

ü      جامعه منتظر به ناهنجاری های جامعه نه می گوید.

ü      برای آینده بهتر تلاش می کند.

ü       حکومت طاغوت را بر نمی تابد.

ü       جامعه منتظر می کوشد در راه رسیدن به جامعه ای که انتظارش را می کشد حرکت کند.

مسئولیت های شخص منتظر امام زمان (ع)

•         تقویت ایمان  : منتظران واقعی امام زمان در عصر تردید و دو دلی ها به خود تردید راه نمی دهند و با یقین برای فردای روشن تلاش می کنند.

•          ایجاد آمادگی در خود و جامعه: منتظران حقیقی امام عصر سعی دارند خود و جامعه دینی را همیشه آماده ظهور حضرت نگه دارند و این آمادگی از جهات فرهنگی، علمی و اقتصاد و نظامی است و سعی دارند همیشه زمینه ظهور را فراهم سازند.

•          تقویت شناخت و محبت به امام: وظیفه هر مسلمانی است که معرفت و محبت نسبت به امام عصر را در خود افزایش دهد.

•          پیروی از امام عصر: منتظر حقیقی تلاش می کند در تمام ابعاد فردی و اجتماعی از آن حضرت (ع) پیروی و اطاعت کند.

•         دعا برای ظهور امام: بهترین عمل در عصر غیبت دعا برای ظهور آن حضرت است

طرح یک سوال:

آیا طول عمر بسیار زیاد امام عصر (ع) با عقل سازگار و امکان پذیر است؟

جواب: بعضی امور در عالم غیر عادی هستند ولی غیر عقلی نیستند طولانی شدن عمر انسان ها هم از همین امور است اگر انسان از کلیه امور و عوامل و شرایط طولانی شدن عمر آگاهی داشته باشد می توانند عمر خود را افزایش دهد.

از آنجا که خداوند از همه این شرایط آگاه است به قدرت خود جسم حضرت را جوان نگه می دارد تا به حیات خود ادامه دهد.

پس: عمر طولانی امام عصر غیر عادی است نه غیر عقلی و محال و با قدرت الهی انجام می شود.

پویایی جامعه شیعه به اعتقاد جامعه شناسان در طول تاریخ به دو عامل بستگی داشته است :

•         گذشته سرخ: اعتقاد به عاشورا و تلاش برای ایثارگری و شهادت در راه حقیقت و آرمانهای انسانی

•         آینده سبز: باور به مهدویت و نپذیرفتن حکومت طاغوت و تلاش برای گسترش عدالت و انسانیت در سراسر جهان

چند نکته:

ü      اداره کننده جهان وجودی است که حکیم، و مدیر و مدبر، و با حکمت خود جهان را اداره می کند.

ü      در انجیل برنابا و انجیل یوحنا ذکر شده که حضرت عیسی از پیامبری بعد از خود خبر می دهد.

ü      انتظار یک امر فطری انسانی و یک اصل مثبت اجتماعی است.

ü      عصر غیبت عصر دو دلی و شک و تردید است.

ü      طبق نظر علی (ع) بزرگ ترین مردمان در ایمان و یقین کسانی هستند که پیامبر را ندیده و امام آنها در غیبت است و به سبب خواندن خطی روی کاغذ ایمان می آورند.

ü      یاران امام زمان باید جامعه خود را برخوردار از مواهب طبیعی و سرشار از شور و نشاط سازند و جامعه خود را از جهل و عقب ماندگی و جهل و ظلم و تبعیض نگه می دارند.

ü      پیامبر اکرم (ص) درباره امام عصر می فرماید : هر کس دوست دارد خدا را در حال ایمان کامل  و مسلمانی مورد رضایت ، ملاقات کند ، ولایت و محبت امام عصر (ع) را بپذیرد.

ü      محبوب ترین کارها نزد خداوند انتظار فرج است. (امیر مومنان ع)

ü      در رابطه با حضرت مهدی سه کلمه در خاطره ها می ماند معرفت، محبت، انتظار ،  انتظار بدون محبت و محبت بدون معرفت بی معناست.

ü      کسانی که خود را آماده ظهور نکرده اند ، در زمان ظهور مانند قوم موسی  به حضرت مهدی خواهند گفت « تو و پروردگارت بروید بجنگید  و ما اینجا می نشینیم.»

ü      پیامبر اکرم فرمود : خوشا به حال کسی که به حضور قائم برسد  در حالی که پیش از قیام هم پیرو او باشد .

درس یازدهم  -  تداوم امامت در عصر غیبت

امام  در جامعه سه وظیفه مهم دارد که  در زمان غیبت امام زمان (ع) به شیوه های زیر عمل می شود :

شیوه تداوم  وظایف امام  در عصر غیبت امام عصر (ع)
ولایت معنوی	چون این مقام نیازمند حضور امام زمان نیست پس ولایت معنوی در عصر غیبت توسط خود ایشان انجام می شود.
مرجعیت علمی	چون جامعه اسلامی در هر عصر و زمانی با مسایل دینی و اجتماعی جدید روبرو می شود در حل مسایل و مشکلات دینی جز با تکیه بر تخصص عمیق و تسلط کامل بر منابع دینی مقدور نیست پس مردم باید در مورد حل مسایل و مشکلات جدید جامعه به فقیهان و مجتهدین مراجعه و احکام جدید دین را دریافت دارند.
ولایت ظاهری	ولایت ظاهری(حکومت اسلامی) در عصر غیبت توسط ولی فقیه انجام می شود.

وجود کتاب الهی به تنهایی کافی نیست ، جامعه اسلامی نیازمند  مرجعیت علمی و  ولایت ظاهری (حکومت اسلامی ) است 

معرفی و تعریف چند اصطلاح:

تَفَقُّه	به معنای تفکر عمیق است.
فقیه	به افرادی که در مسایل دینی و احکام دین به معرفت عمیق رسیده اند فقیه گفته می شود.
مرجع تقلید	به فقیهانی که مردم برای گرفتن احکام دینی به آن ها مراجعه می کنند و از آن ها تقلید می نمایند مرجع تقلید گویند.
تقلید	مراجعه به متخصصان دینی برای گرفتن احکام دین ، تقلید گفته می شود.
مُقَلِّد	کسانی که در احکام دین متخصص نیستند و برای گرفتن احکام به مراجع تقلید مراجعه می نمایند مُقَلِّد آن مراجع هستند.
ولی فقیه	در میان فقها به فقیهی که توانایی لازم برای بر پایی حکومت را دارد و رهبری جامعه را برای پیاده کردن قوانین الهی به عهده می گیرد ولی فقیه گفته می شود.

شرایط مرجع تقلید

1- با تقوا و عادل باشد (عادل به کسی گویند که گناه کبیره انجام ندهد و اصراری هم بر گناهان صغیره نداشته باشد).

2- زمان شناس باشد. (یعنی نیازهای روز جامعه را بشناسد و احکام دین را متناسب با نیاز روز استخراج کند).

3- اعلم باشد ( در رشته تخصصی خود (معارف دینی) از دیگران داناتر باشد. )

راه های شناخت مرجع

1- انسان خودش به اندازه ای اطلاع داشته باشد که بتواند فقیه جامعه شرایط را بشناسد و تشخیص دهد.

2- دو نفر عادل و مورد اعتماد ، فقیه جامع شرایط را معرفی کنند.

3- یکی از فُقَها چنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود او واجد شرایط است

ترجمه و پیام دو حدیث مهم

متن حدیث	تر جمه	پیام
امام عصر (ع)  در نامه ای به اسحاق ابن یعقوب  در باره مسایل و مشکلات  عصر غیبت  می فر ماید: « واما الحوادث الواقعه فارجعوا الی رواه حدیثنا  فانّهم حجّتی علیکم  و انا حجه الله علیهم »	در مورد رویداد های زمان (رویدادها و مشکلات عصر غیبت ) به راویان حدیث ( فقها) مراجعه کنید  که آنان حجت من بر شمایند  و من حجت خدا  بر آن ها می باشم	- منظور از حوادث الواقعه  ، رویداد های جدید است که جامعه اسلامی با آن روبرو می شود - منظور  از روات حدیث ، فقها و مجتهدین هر زمان است
امام صادق (ع) در باره شرایط مرجع تقلید می فرماید :  فَاَما  من کان  من الفقها  صائنا لنفسه  ، حافظا لدینه ، مخالفا لهواه ، مطیعا لامر مولاه ، فَلِلعَوامِ اَن یقلدوه و ذالک لایکون الا لبعض الفقها الشیعه لا  کُلُهُم	هر کس از فقیهان  که نگهدارنده نفس خود ،  نگهبان دین خود ، و مخالفت کننده با  هوی  و هوس  خود و فرمان بردار فرمان خداوند باشد  ، پس بر مردم است  که از او پیروی کنند . این ویژگی وجود ندارد مگر در بعضی از فقهای شیعه  نه همه آنها

نکات درس:

ü      امام کاظم (ع) فقیهان را دژهای محکم اسلام معرفی کرده که حافظ اسلامند و در مقابل کژ اندیشی ها از آن حراست  می کنند.

ü      امام صادق (ع) مرگ یکی از فقها را برابر با شکاف و رخنه در اسلام می شمرد.

ü      فقیهان با تقوا و اسلام شناس با تکیه بر دو پشتوانه مرجعیت علمی و حکومت اسلامی را به عهده می گیرند آن دو پشتوانه عبارتند از: قرآن کریم  و  سیره و سنت پیامبر و ائمه اطهار علیهم اسلام.

ü      در عصر غیبت کبری بنا به فرمان امام زمان و به نیابت از ایشان فقیهان جامع شرایط مرجعیت علمی و حکومت اسلامی را برعهده دارند.

ü      فقیهان با تفکر در آیات و روایات و کمک گرفتن از موازین عقل ،  احکام دین را بدست می آورند و در اختیار مردم قرار   می دهند.

ü      مرجعیت علمی در عصر غیبت توسط مرجعیت فقیه ادامه می یابد.

ü      حکومت اسلامی در عصر غیبت توسط ولایت فقیه استمرار می یابد.

ü      هر شخص مسلمانی موظف است آگاهانه مرجع واجد شرایط خود را انتخاب کند این انتخاب نه تنها حق فرد بلکه وظیفه اوست.

ü      اگر شخص مدتی از یک مرجع تقلید کند و تشخیص دهد مرجع دیگری عالم تر است لازم است به تشخیص خود عمل کرده و از فقیه اعلم پیروی کند.

ü      هیچ کس نمی تواند پیروی از یک مرجع  را به انسان تحمیل کند یا او را از پیروی از فقیهی باز دارد.

ü      ملاک و معیار انتخاب مرجع تقلید تشخیص خود فرد بر مبنای قوانین دین است.

ü      انتخاب آگاهانه مرجع تقلید در طول تاریخ زمینه ساز رابطه عمیق بین مردم و مراجع بوده است.

ü      آنچه در انتخاب مرجع تقلید نقش اساسی دارد دانش و تقوای اوست.

ü      دلیل اینکه مرجع تقلید باید عادل باشد آن است که مردم به او اعتقاد کامل داشته باشند.

ü      زمان شناس بودن فقیه به او کمک می کند تا مسایل و احکام را متناسب با نیاز روز جامعه استخراج و در اختیار مردم قرار دهد.

درس دوازدهم  - ولایت فقیه ، شکل حکومت اسلامی در عصر غیبت

در عصر غیبت امام زمان (عج) ولایت و رهبری جامعه به نیابت از او بر عهده فقیه واجد شرایط است  که مسئولیت رهبری و اداره جامعه اسلامی را به عهده می گیرد

سوال اول: ولی فقیه چگونه برگزیده می شود؟

کسی شایستگی رهبری جامعه اسلامی را دارد که هم مشروعیت دینی داشته باشد ،یعنی مورد تایید شرع مقدس اسلام باشد  و  هم مقبولیت مردمی  داشته باشد

-         مشروعیت: بنا بر آیات و روایات مشروعیت رهبری جامعه با شرایط زیر محقق می شود :

الف) فقیه عادل و با تقوا باشد.

ب) زمان شناس باشد. ( بتواند احکام دینی را متناسب با نیاز های روز از کتاب و سنت اهل بیت استخراج کند)

ج) با تدبیر و با کفایت باشد. ( بتواند با درایت و بینش قوی ، جامعه را در شرایط پیچیده جهانی رهبری کرده و نقشه های دشمنان را خنثی سازد )

د) شجاعت و قدرت روحی داشته باشد ( بدون ترس و واهمه  با  دشمنان مبارزه کند  -  در اجرای احکام دین از کسی نترسد  -  با قدرت در مقابل تهدید دشمنان بایستد ).

            -   مقبولیت ولی فقیه علاوه بر مشروعیت باید مورد قبول مردم هم باشد و به او اعتماد و اطمینان داشته باشند.

حکم فقیهی که مقبولیت دارد ولی مشروعیت ندارد  ، حکم طاغوت است  و پیروی و تبعیت از آن حرام است.

شیوه انتخاب ولی فقیه

ولی فقیه به دو صورت ممکن است انتخاب شود :

یک مرحله (مستقیم) - رهبر جامعه اسلامی به صورت مستقیم توسط مردم انتخاب می شود ( انتخاب امام خمینی به صورت یک مرحله ای با راهپیمایی ها و اجتماعات سراسری بوده است).

دو مرحله ای(غیر مستقیم) -  این شیوه به صورت غیرمستقیم مردم ابتدا فقیهان  مجلس خبرگان را انتخاب می کنند  و مجلس خبرگان وظیفه انتخاب ، عزل و نظارت بر کار رهبر را به عهده دارد .

-  این شیوه در قانون اساسی برای انتخاب رهبر پیش بینی شده است. ( انتخاب آیت اله خامنه ای به عنوان رهبر با همین شیوه بوده است ) .

سوال دوم: میان انتخاب ولی فقیه و مرجع تقلید چه تفاوتی وجود دارد؟

جواب: انتخاب مرجع تقلید یک امر شخصی و خصوصی است و نیازی نیست که اکثریت مردم از یک مرجع پیروی کنند. اما ولی فقیه که مسئول اداره جامعه است نمی تواند متعدد باشد و این لازمه نظم اجتماعی و اجرای قانون واحد در جامعه است پس مراجع تقلید می توانند متعدد باشندومردم به هر مرجعی که علم داشتند مراجعه می کنند اما ولی فقیه یکی است و همه مردم موظفند ازاو پیروی کنند.

سوال سوم: آیا ولی فقیه و مرجع تقلید می توانند یکی باشند؟

جواب: انتخاب مرجع امری خصوصی است یعنی شخص می تواند هم ولی فقیه یا مرجعی دیگر را برای تقلید انتخاب کند اما اگر مرجعیت علمی با رهبری جامعه در یک فقیه جمع شود وحدت رویه ی بهتری بر جامعه حاکم می شود اگر مردم در امر تقلید احکام دینی از دیگری تقلید کنند مشکلی پیش نمی آید ولی در مقررات و قوانین مربوط به اداره جامعه ، ضروری است همه مردم حتی سایر فقیهان و مراجع باید از حکم ولی فقیه پیروی کنند و این یک ضرورت عقلایی و لازمه بقا و پیشرفت کشور است.

سوال چهارم: شباهت و تفاوت میان نظام اسلامی و حکومتهای دموکراتیک (مردم سالار) چیست؟

الف) شباهت: هم نظام اسلامی و هم نظام دموکراسی تابع رای و خواست اکثریت مردم است و اکثریت مردم تعیین کننده نوع نظام حاکم بر جامعه است نه خواست فرد یا گروهی خاص.

ب) تفاوت: حکومت اسلامی مسئول اجرای احکام و قوانین اسلامی است و ولی فقیه تابع مقررات و ضوابط دینی است اما دموکراسی رایج جهان هدفش تامین خواسته های مادی مردم است و نسبت به ارزشهای الهی بی اعتنا است.

سوال پنجم: رابطه رهبر  با مردم باید چگونه باشد:

امام علی (ع) در نامه ای به مالک اشتر به عنوان فرمانروای مصر در خصوص رابطه  حاکم اسلامی با مردم نکات مهمی را  تبیین نموده است که به تفکیک در جدول زیر می آید :
برخورد با شهر وندان	حاکم باید با همه مردم دوست و مهربان باشد چه مسلمان و برادر دینی او باشند و چه نباشند. - دل خویش را در هاله ای از مهربانی نسبت به شهروندانت قرار بده و با همه دوست و مهربان باش چرا که مردم دو دسته اند و دسته ای برادر دینی تو و دسته ای در آفرینش با تو برابرند.
تکبر و خود بزرگ بینی	یکی از آفت های مهم برای حاکم اسلامی تکبر و خود بزرگ بینی است که امام (ع) مالک اشتر را از آن بر حذر می دارد. - اگر با مقام و قدرتی که داری دچار و تکبر و خود بزرگ بینی شدی به بزرگی و عظمت حکومت خداوند بنگر که این کار تو را از سرکشی نجات می دهد تندروی تو را فرو می نشاند و عقلت را به جایگاه اصلی باز می گرداند.
دوست داشتنی چیز ها نزد حاکم	دوست داشتنی چیز نزد حاکم باید سه خصوصیت داشته باشد : الف) در حق میانه ترین          ب) در عدل شامل ترین       ج) در جلب خشنودی مردم فراگیرترین باشد - خشم عمومی مردم ، خشنودی خواص را از بین می برد و رضایت عمومی ، خشم خواص را از بین می برد.
عیب جویان	یکی دیگر از رفتارهای حاکم اسلامی طرد عیب جویان است چون حاکم اسلامی باید بیش از هر کس در پنهان کردن عیب مردم بکوشد.
سخن چینان	عدم شتاب در پذیرش حرف سخن چین چون سخن چین در لباس نصیحت ظاهر می شود اما خیانت کار است.
مشورت با ترسویان	عدم مشورت با ترسو چون مشورت با ترسویان روحیه حاکم را سست می کند.
نیکوکاران و بدکاران	نیکوکاران و بدکاران نباید در نظر حاکم یکسان باشند چون این کار نیکوکاران را در کار خیر بی رغبت و بدکاران را به کار بد تشویق می کند.
طبقات محروم	در مورد طبقات محروم  ، حاکم باید گروهی مورد اطمینان و خدا ترس و متواضع را انتخاب کند درباره وضع آنها تحقیق کنند و گزارش بدهند. و این گروه بیش از همه به عدالت نیازمند هستند.

سوال ششم: مردم نسبت به حکومت اسلامی چه مسئولیتی دارند؟

-        اولین وظیفه مردم ، انتخاب رهبر و سایر مسئولان است

-        دخالت و حمایت مردم شرط اولیه نظام اسلامی است.

-        تبعیت از ولی فقیه (حاکم اسلامی) یکی از وظایف مردم نسبت به حکومت اسلامی و به معنای مشارکت در حفظ وحدت و استقلال جامعه  است.

-        مسئولیت اسلامی افراد جامعه: تلاش برای دوام نظام رشد و پیشرفت آن در همه ابعاد زندگی اجتماعی است.

      -   رهبر معظم انقلاب: نظام بدون حمایت و رای و خواسته مردم هیچ است.  انتخاب مجلس و دیگر انتخابات مظاهر حضور رای و اراده و خواست مردم است. -  هر نظامی که بر پایه آراء مردم بنیان گذاری نشده باشد ماندنی نیست.

-         امروزه ولی فقیه محور وحدت ملی همبستگی اجتماعی و استقلال کشور است.

حقوق مردم و حاکم اسلامی

امام علی درباره حقوق مردم و رهبری می فرماید:

-  بزرگ ترین حقی که خدا واجب کرده است حق رهبر بر مردم و حق مردم بر رهبر است که آن را سبب دوستی و الفت آنان و ارجمندی دینشان قرار داده است.

 -  مردم جز به صلاح حاکمان اصلاح نپذیرند و حاکمان جز به پایداری مردم نیکو نگردند هنگامی که مردم وظیفه خود را انجام دادند و حاکم هم حق آنها را ادا  کرد حق بین آنها ارجمند می شود.

حقوق مردم بر حاکم (وظایف حاکم )	حق حاکم بر مردم ( وظایف مردم)
1- نصیحت و راهنمایی مردم 2- تقسیم شایسته بیت المال بین مردم 3- آموزش مردم 4- تربیت و پرورش مردم	1- وقتی مردم بیعت کردند بر بیعت خود وفادار بمانند 2- حاکم را در پنهان و آشکار نصیحت و یاری نمایند 3- هنگامی که حاکم آنها را فرا خواند اجابت نمایند 4- هنگامی که حاکم فرمانی صادر کرد اطاعت نمایند

سوال هفتم: آیا تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت می تواند در زمینه ساز حکومت جهانی حضرت مهدی موثر باشد؟

پاسخ مثبت است به چهار دلیل:

         اولا: برقراری حکومت اسلامی یک ضرورت اسلامی برای اجرای احکام اسلامی است و به مومنان فرصت می دهد که برای ظهور آماده شوند.

        ثانیا: مرجعیت و ولایت فقیه در عصر غیبت همان چراغ هدایتی است که بوسیله آن راه از بیراهه شناخته می شود و ولایت و حکومت ،  قلعه و حصار متین و محکمی است که منتظران در آن به آماده سازی و تشکل خود می پردازند.

       ثالثا: تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت به معنای ارایه یک الگو از حاکمیت دینداران است ، با تشکیل این نوع حکومت ضمن توسعه و سازندگی و رفاه نسبی  ،  معنویت و عدالت هم بوسیله آن گسترش می یابد و حق طلبان جهان  امیدوار به  تجدید حیات فضایل اخلاقی و کرامت های انسانی خواهند شد و آماده ظهور موعود جهانی.

       رابعا: وجود حکومت اسلامی (در شرایطی که امروز قدرتمندان در اندیشه سرکوب اندیشه مهدویت هستند) می تواند امکان مقابله با توطئه ها و تهاجم را فراهم آورد و برنامه وسیعی را برای پایداری و استقامت مسلمانان در مقابل مستکبرین تدارک ببینند.

درس سیزدهم -  کرامت نفس

خداوند انسان را عزیز آفریده و او را بر سایر مخلوقات کرامت بخشیده است

نقش کرامت نفس در زندگی انسان

انسان با داشتن عزت و کرامت نفس در مقابل هر کدام از معضلات زیر  می تواند عکس العمل مناسبی داشته باشد
پستی و حقارت	اگر انسان این حقیقت را که خداوند بهای اوست را بفهمد و کرامتی که خدا به او بخشیده را درک کند ،  از آنچه او را پست و حقیر کند و نزد خدا کوچک کند دوری می کند.
پیمان شکنی	انسان کریم شرم و پروا دارد که پیمان شکنی کند و در حضور خدا گناه کند.  چون پیمان شکنی را مخالف کرامت خود می یابد. پس یکی از راه های ماندگاری بر پیمان تقویت احساس کرامت و عزت است.
گناه	انسان صاحب کرامت نفس چون می داند که نمی شود چیزی را از خدا مخفی کرد می کوشد خود را از گناه حفظ کند.
شهوت	انسان صاحب کرامت در مقابل شهوت نمی شکند، چون ¬ کسی که توانایی کنترل شهوت خود را ندارد اگر در مقابل تحریک درونی تسلیم می شود  بدان جهت است که خود را در برابر این امور کوچک می بیند پس انسان دارای یک قدرت روحی و اراده قوی است که می تواند در مقابل گناه بایستد و آن را شکست دهد.
دوست ناباب	انسان صاحب کرامت در مقابل دوست ناباب به سرعت تسلیم نمی شود.
فقر	فقیری که کرامت نفس دارد گدایی و دزدی نمی کند.
تکبر	انسان دارای کرامت نفس با بزرگ منشی و بزرگواری با مردم روبرو می شود و متواضع است.
بر خورد با انسان های  ستمگر	انسان صاحب کرامت در مقابل افراد زورگو و ستمگر عزت مندانه می ایستد و از کرامت ها و فضیلت ها دفاع می کند
نفس اماره	انسان دارای کرامت نفس و با عزت همواره به سود نفس لوامه عمل می کند و تسلیم نفس اماره نمی شود

تمایلات انسان:

تمایلات عالی : به خود عالی عالی و اصیل تعبیر می شود (تمایلات انسانی)  و در کتاب به نفس لوامه تعبیر شده است

تمایلات دانی  :  به خود دانی و غیر اصیل تعبیر می شود (تمایلات حیوانی ) و در کتاب تحت عنوان نفس اماره تعبیر شده است

- گاهی این دو دسته تمایلات یا این نوع خود مقابل یکدیگر قرار می گیرند و با هم مبارزه می کند.

- انسان صاحب کرامت نفس هرگز از درون در مقابل نفس اماره نمی شکند و تسلیم گناه نمی شود.  اما انسان ذلیل از درون شکست می خورد و تسلیم نفس اماره می شود.

-  انسانی که در مقابل عوامل بیرونی تسلیم می شود ابتدا خود را می شکند و حقیر می شود سپس در مقابل دیگران و گناه تن به ذلت می دهد در واقع او کرامت خود را دست داده و به دئانت و پستی دچار شده است.

ü      کسی که خدا را درست بشاسند به طور طبیعی همه امور غیر خدایی نزد او کوچک می شوند در نتیجه به هیچ عنوان در مقابل غیر خدا احساس حقارت وکوچکی نمی کند. امام علی در وصف چنین کسانی می فرماید عظم الخالق فی انفسهم فصغرمادونه فی اعینهم (خدا در نفس آنها بزرگ و غیر خدا در چشم آنها کوچک است).

اکثر گناه کاران و مجرمان کسانی هستند که کرامت نفس خود را از دست داده و تحقیر شده اند  ،  پس یکی از راه های مبارزه با کژی ها و زشتی ها در جامعه تکریم و جلوگیری از تحقیر آن ها است تا در فضایی محبت آمیز و امن بزرگوارانه به زندگی خویش ادامه دهند و از آلودگی به گناهان در امان باشند

 درس چهار دهم – زمینه های پیوند مقدس

تفکر در احادیث:

پیشوایان ما مظهر کرامت نفس هستند درباره کرامت نفس سخنان زیبایی دارند ، از این سخنان  می توان چند نتیجه بدست آورد

حدیث امام سجاد: گرامی ترین مردم کسی است که تمام دنیا را با قدر و  شان خود برابر نمی کند.

امام علی (ع): آن کس که خود را گرامی بدارد شهوت ها نزد او حقیر و پست می شوند.

امام علی (ع)  : مردم دنیا دو دسته اند: یک دسته به بازار جهان می آیند و خود را می فروشند و برده می سازند. و یک دسته خود را در این بازار می خرند و آزاد می سازند.

امام علی خطاب به فرزندش امام حسن (ع): نفس خود را در برابر هر پستی گرامی بدار گر چه منفعت فراوان داشته باشد زیرا با از دست دادن بخشی از کرامت خود چیزی بدست نمی آید.

امام صادق (ع): بهای نفس گرانقدر و با ارزش خود را فقط خدای خود می دانم زیرا در میان مخلوقات موجودی نیست که قیمت نفس مرا داشته باشد.

نتایج

ü      در مقابل از دست دادن خود چیزی در خور نمی توان بدست آورد چون هیچ چیز و هیچ کس در دنیا بهای وجود انسان نیست.

ü      خداوند فرموده خودش بهای انسان است

ü      مقصود از فروختن خود در دنیا این است که انسان با گناه و تسلیم شیطان و دیگران شدن ، خود را به آن ها و گناه می فروشد و کرامت نفس خود با شیطان و دیگران معامله می کند

ü      منظور از خریدن خود این است که انسان با کرامت نفس خود را در مقابل گناه و دیگران نشکند و خود را به دیگران نفروشد و خود را خریده و آزاد نماید.

ü      تنها راه ایستادگی در مقابل شهوات ارزش گذاری به نفس خویش و حفظ کرامت نفس و گرامی داشتن خود است.

ü      کسی که دنیا را هم قدر خود نمی داند خود را بالاترین موجود  عالم دانسته و قدر و  شان خود را  با خدا برابر   می داند ، برای خود بالاترین و والاترین شأن و شخصیت را تصور نموده است. و از خصلت کرامت نفس و عزت در درون خود خبر می دهد.

راه پرورش کرامت نفس

برای یافتن عزت و پرورش آن در خود باید به سراغ سرچشمه آن رفت

خانواده ارزش مند ترین بنیاد اجتماعی نزد خداست و با آمدن فرزند کامل می شود

ابتدا باید دانست که زن و مرد به عنوان نوع انسانی  ، دارای ویژگی های فطری یکسان  و هدف مشترک هستند  و به طور یکسان می توانند به آن هدف رسیده  و در بهشت جاوید منزل گزینند

قرآن کریم در این رابطه می فرماید:

تفاوت نقش ها

-        تفاوت بین زن و مرد به معنای برتری یکی بر دیگری نیست بلکه برای ایفای نقش تکمیلی در خانواده و جامعه است.

-        چون زن و مرد هر کدام نقش در خانواده و جامعه دارند ،  آفرینش آنها هم براساس تفاوت درنقش آنها متفاوت است.

-        رفتارهای نامناسب با زنان که به علت باورهای غلط فرهنگی و  اجتماعی است به هیچ عنوان مورد تایید اسلام نیست.

-    نقش مادری زن در اسلام مورد تاکید فراوان است اگر امروزه برای نقش مادری زن ارج و منزلت لازم را قایل نیستند علت این اشتباه بنیادین آن است که می پندارند فضیلت و قدر و منزلت آدم هابه قدرت اقتصادی آن ها است.

زمینه های طبیعی تشکیل خانواده:

خانواده یک نهاد طبیعی و لازمه خلقت انسان است. بدون تشکیل خانواده حیات و تکامل انسانی با خطر جدی مواجه خواهد شد (یعنی تشکیل خانواده زمینه های طبیعی دارد)

زمینه اول -  نیاز جنسی

- ابتدایی ترین زمینه تشکیل خانواده نیاز جنسی زن و مرد به یکدیگر است.

- این نیاز از دوران بلوغ آغاز و اولین کشش و جاذبه را میان زن و مرد ایجاد می کند.

زمینه دوم - نیاز به آرامش روحی و انس با همسر

• زن و مرد نیازمند آرامش روحی هستند که این نیاز فقط با بودن در کنار همسر حاصل می شود راه دیگری برای دست یابی به آن نیست.
• اگر زن یا مرد به این نیاز همسر توجهی نداشته باشد خانواده موفقی ندارند.          
•   تجربه های روان شناختی گویای آن است که توانایی زن در ایجاد سکونت و آرامش در خانواده بیشتر از مرد است ، چون زن مبدا آرامش در خانواده است.
•  اگر زن و مرد در کنار هم احساس آرامش کنند¬ به رابطه مودت آمیز می رسند ¬ خیر و برکت آن ها به یکدیگر بیشتر می شود ¬ بین آن ها پیوند مستحکم ایجاد می شود.

زمینه سوم - رشد و پرورش فر زندان

- خانواده بستر رشد و بالندگی فرزندان است.

- فرزندان  تحکیم بخش وحدت روحی بین زن و مرد هستند.

- رشد و بالندگی فرزندان با همراهی و پایداری والدین امکان پذیر  است.

- پدر و مادر با آمدن فرزند با خدا پیمان بسته اند که این هدیه الهی را شکوفا کرده و به ثمر برسانند.

- بهداشت روانی و جسمی کودک و تعادل و اخلاقی وی ، خواست خداوند از والدین است که باید از همان اوایل بحث ازدواج مورد توجه قرار گیرد.

- هر یک از استعدادهای فرزند که سرکوب شود در پیشگاه خدا مسئولیت و مجازات دارد.

عوامل سرکوب استعداد و فرزندان

-         بی تدبیری پدر و مادر         -    خود خواهی ها

-        چشم و هم چشمی ها          -    تسلیم در برابر آداب و رسوم ساختگی

زمینه چهارم  : نیاز به رشد معنوی و اخلاقی

-  نیاز به رشد معنوی و اخلاقی عالی ترین زمینه برای تشکیل خانواده است.

- تشکیل خانواده  ،  ایجاد فرصتی مناسب برای رشد معنوی و فضایل اخلاقی و اجتماعی زن و مرد و فرزندان است

نتایج معنوی ازدواج برای جوانان

         1-  دور شدن از زمینه های فساد            2- تجزیه کردن مسئولیت پذیری  .

         3- یافتن مهر و محبت و عشق به همسر فرزندان در خود       4- تمرین ایثار و از خود گذشتگی  .

         5- هدفدار و با انگیزه شدن   .                                       6- احساس استقلال و شخصیت

درس پانزدهم -پیوند مقدس

«زیباترین و حساس ترین تصمیم زندگی ،  انتخاب همسر و آغاز زندگی مشترک است».

پیامبر اکرم (ص) فرمود:     ما بنی بناء فی الاسلام احب الی الله من التزویج  در اسلام هیچ بنایی نزد خدا محبوب تر از ازدواج نیست.

انتخاب همسر و مسئولیت آینده

-        طبق مقررات اسلامی رضایت کامل زن و مرد برای ازدواج ضروری است.

-        اگر عقدی به زور انجام گیرد ،  باطل است و مشروعیت ندارد.

-        انسان در امر ازدواج اختیار کامل دارد و این اختیار مسئولیت را است و لازمه انتخاب درست همسر تسلط بر شور و احساس جوانی است.

-        انسان باید در امر ازدواج به نداهای خیرخواهانه عقل پاسخ داده و از روی احساس و شور جوانی تصمیم نگیرد.

حضرت علی (ع) می فرماید: حب شی ءٍ یُعمی و یُصمّ (علاقه شدید به چیزی آدمی را کور و کر می کند) مضمون حدیث این است که وقتی انسان چیزی را زیاد دوست بدارد ، عیب های او را نمی بیند و نمی شنود. (یعنی فقط محاسن طرف مقابل مدنظر قرار می گیرند). وعقل به حاشیه می رود  و فریاد های خیر خواهانه او شنیده نمی شود.

دلیل ضروری بودن اذن پدر در ازدواج دختران:

-  دختران دارای لطافت روحی و ظرافت های عاطفی هستند.

-  دختران به دلیل حیاء وعزت نفس قوی در ازدواج پیش قدم نمی شوند (همیشه درخواست ازدواج از طرف پسر است).

-  لطافت روحی دختران هنگامی که در فضای محبت و علاقه جنس مخالف قرار گیرد امکان نادیده گرفتن بعضی کاستی های پسران زیاد است.

چون پدر بر احساسات خود غلبه دارد و دارای تجارب فراوان و شناخت کامل از جنس مرد است می تواند با توجه کامل عاقلانه تصمیم بگیرد و به راهنمایی و حفاظت از حریم دختر بپردازد.

معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه پیشوایان دین ( اولین سنگ بنای خانواده انتخاب همسر است )

ü      اصالت خانوادگی                                              

ü       با محبت بودن

ü      ایمان و اعتقاد به خدا                                       

ü      غیور بودن

ü      قدرت اداره زندگی و تدبیر آن                      

ü      محبت به رسول خدا و اهل بیت (ع) داشتن

ü      سلامت جسمی و فکری  

ü       زیبایی و مورد پسند بودن

ü      عقل و درایت (فهیم بودن)                                

ü      خوش سابقه بودن در اخلاق

ü      علم و دانش                                                   

ü       قناعت در بهره مندی از مال و ثروت

ü       عفیف بودن                                                  

ü      اهل کار و تلاش بودن

راه های شناخت همسر  متناسب با فرهنگ اسلامی

ü      تحقیق از محل زندگی در محل کار در مورد خانواده و موقعیت اعضای خانواده همسر

ü      شناخت دوستان همسر و کسانی که با او معاشرت دارند.

ü       تحقیق درباره روحیات  همسر در محیط کار یا محیط تحصیل

ü      معاشرت دو خانواده با هم

ü      مشورت با افراد قابل اعتماد و کاردان

ü      گفتگو در جلسات حضوری و طرح نظریات و دیدگاه ها درباره موضوعات مختلف

یک نکته: تحقیق در مورد همسر آینده باید در چهار چوب معیارهای الهی صورت گیرد و معاشرت و دوستی های قبل از ازدواج که منشاء هوس دارند آثار زیانباری دارد ، چون در این معاشرت ها معمولا احساسات بر هر دو نفر غلبه دارد و هر طرف سعی دارد خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد تا محبوب دیگری واقع شود ، بنابراین این دوستی ها و معاشرت ها به شناخت درست در مورد همسر منجر نمی شود و معمولا بیشتر این معاشرت ها به سستی رابطه و جدایی می انجامد.

زمان ازدواج:

-        ازدواج برای رفع نیازهای طبیعی و پاسخ گویی به قانون خلقت است.

-     عدم ازدواج به موقع و عدم پاسخگویی به موقع به این نیازها اختلالات و مشکلات خاص خود را دارد و آسیب های جبران ناپذیر روانی اخلاقی و اجتماعی وارد می سازد.

-          آمادگی برای ازدواج نیازمند دو بلوغ است.

بلوغ جنسی  و بلوغ عقلی (که مدتی پس از بلوغ جنسی ایجاد می شود)

-         قاعدتا نباید بین بلوغ جنسی و عقلی و زمان ازدواج تاخیر بیفتد.

-         به خاطر همین پدر و مادران باید با کنار گذاشتن رسوم غلط و پندارهای باطل فرزندان را به ازدواج تشویق و مقدمات آنرا فراهم آورند.

-         پیامبر اکرم (ص) در این رابطه می فرماید: کسی که ازدواج کند نصف دین خود را حفظ کرده است و برای نصف دیگر از خدا پروا داشته باشد.

-     پیامبر اکرم (ص) در حدیثی دیگر می فرماید: مقدمات ازدواج را برای فرزندان فراهم کند تا خداوند اخلاقشان را نیکو و در رزق و روزی آنها توسعه دهد و عفاف وغیرت آن ها را زیاد گرداند.

-         امام صادق (ع) نیز می فرماید: دو رکعت نماز متاهل برتر از هفتاد رکعت نمازی است که شخص مجرد می خواند.

با توجه به موارد گفته شده انسان باید تا می تواند در امر ازدواج تاخیر نیندازد و پدران و مادران هم موظفند تمام مقدمات لازم را به موقع برای فرزندانشان فراهم آورند.

-         مسئولین جامعه هم موظفند با برنامه ریزی صحیح به تدریج از شمار مشکلات بکاهند و امکان ازدواج به موقع را فراهم آورند.

فواید ازدواج به موقع:

ü      شادابی و نشاط.                              

ü      خوش رویی و خوش خلقی.

ü      سلام جسمی و روحی.                    

ü       کاهش فشار جنسی.

ü      رشد طبیعی.                                  

ü       کاهش روابط نامشروع.

ü       احساس رضایت درونی                   

ü      کاهش آسیب های اجتماعی و روانی.

ü       تعادل در حالات و رفتار.

عواقب رفع نیازهای جنسی در قالبی غیر ازدواج:

-  لذت آنی برخواسته از گناه ، روح انسان را پژمرده می سازد.

-  این افراد برای فرار از این پژمردگی به افراط در گناه کشیده می شوند.

-  دائما بر تشنگی آنها در گناه افزوده می شود و بی قراری شدت می گیرد.

برخی از مشکلات سر راه ازدواج جوانان:

ü      نیاز به مسکن

ü      هزینه های ازدواج و تامین خانواده

ü      طولانی شدن زمان تحصیلات دانشگاهی

ü      توقعات غیرضروری و برخی آداب و رسوم غلط

ü      رقابت ها و چشم و هم چشمی ها و خانواده ها

ü      الگو قرار ندادن روش پیشوایان دین و بی توجهی به راهنمایی آنان.

برخی از این مشکلات توسط مسئولین جامعه و برخی دیگر بوسیله والدین حل و فصل می گردد اگر زوجین هم در مسیر فراهم نمودن زندگی سالم اندکی تلاش کنند انشاءالله زندگی خوب و سالمی را برای خود به ارمغان خواهند آورد.

درس شانزدهم - کانون مهر

شرایط عقد ازدواج

          1- اعلام رضایت دختر و پسر و اجباری نبودن ازدواج

          2- فریب کاری نکردن (خصوصا در عیب های که ازدواج را باطل می کند) (عیب ها در رساله های احکام مشخص شده اند)

          3- اذن پدر برای ازدواج دختر

1-      صداق با مهریه زن

نقش همسران در زندگی مشترک

-        زن و مردی که با هم ازدواج کرده اند و نسبت به مسئولیت جدید متعهد شده اند تمام مسئولیت های دیگر را با این نقشه می سنجند و تنظیم می کنند.

-        هر برنامه دیگری نباید نقش آن ها را در زندگی مشترک تحت الشعاع قرار دهد.

-        زن و شوهر مکمل یکدیگرند و هر یک نقش خود را انجام می دهد و بجز موارد ضروری باید از یکسان سازی نقش ها خود داری کنند.

-        خانواده جایگاه همدلی و همیاری است و زن و مرد یار مدد کار یکدیگرند با همدیگر مشورت می کنند و یا پشتیبانی یکدیگر کارها را پیش می برند

مهمترین وظیفه پدر ومادر  ، ایجاد زمینه مناسب برای رشد و تعالی خانواده است .

نقش مرد در زندگی مشترک

• تامین هزینه زندگی خانواده

الف) در نظام اقتصادی اسلام در زنان مانند مردان استقلال اقتصادی و مالی دارند.

ب) در زندگی زناشویی تامین هزینه های زندگی (خوراک- پوشاک-مسکن و...) برعهده شوهر است.

ج) هزینه های زندگی در اقتصادی اسلامی به نفقه تعبیر می شود

د) شرط پرداخت نفقه نیازمند بودن زن نیست بلکه انجام وظایف همسری است.

هـ) در صورتی که مرد هزینه زندگی ( نفقه ) را نپردازد و نیازهای همسرش را تامین نکند دادگاه وظیفه دارد حق او را گرفته و به او بدهد (حتی اگر زن ثروتمند باشد)

و) مرد وظیفه دارد از راه درآمد حلال هزینه های زندگی را تامین نماید و در هیچ یک از هزینه ها وظیفه و تکلیفی برعهده زن نیست

• مدیریت و نگهبانی از حریم خانواده

- حفظ خانواده از خطرات درون یا بیرون آن به عهده مرد است.

- هر گونه اهمال و سستی در مدیریت و نگهبانی خانواده و یا تصمیم گیری خارج از مصلحت خانواده جایگاه مرد را به عنوان مدیر خدشه دار می کند.

- تهیه مسکن ، امکانات آموزشی و مادی و زمینه رشد و فرزندان یکی دیگر از وظایف مرد است.

- ایجاد زمینه آرامش روحی و آسایش همسر برای ایفای نقش مادری هم برعهده مرد خانواده است.

• رابطه محبت آمیز با همسر

- مرد باید محبت درونی خود را به همسر ابراز کند و آن را مخفی نکند.

- همسر در برابر ابراز محبت مرد اعتماد به نفس پیدا می کند و توجه او به زندگی بیشتر می شود.

- رسول خدا می فرماید: این گفته مرد به زن که تو را دوست دارم هیچ گاه از ذهن او بیرون نمی رود.

- همچنین می فرماید: نشستن مرد کنار همسرش ، پیش خداوند دوست داشتنی تر از اعتکاف در مسجد خودم (در مدینه) است.

• محبت و نظارت پدری

الف) پدر با برقراری ارتباط درست با فرزندان، عواطف پدری را به آن ها منتقل می کند.

ب) وقتی فرزندان به سن نوجوانی رسیدند با آن ها مشورت نماید.

د) پدر برای زندگی فرزندان برنامه ریزی می کند.

ج) پدر باید درد دل های فرزندان را بشنود و از هر جهت مراقب سرنوشت و آینده آن ها باشد.

نقش زن در زندگی مشترک

• همسر داری

-   زن آرامش بخش زندگی مرد است.

-   در چهارچوب رابطه سرشار از محبت تمایلات جنسی زن و مرد ارضاء و نیازهای زندگی زناشویی برطرف می شود.

-  با ارضاء تمایلات ونیازهای زناشویی ، توجه به خارج از خانه از بین می رود و فساد اجتماعی کاهش می یابد.

-  امام باقر(ع) : هر زنی یک لیوان آب به شوهر بدهد از یک سال روزه داری و شب زنده داری برتر است.

 -  امیرمومنان (ع) می فرماید: جهاد زن آراستگی و زیبایی برای شوهرش است.

• تدبیر امور منزل

-  مدیریت داخلی خانه بر عهده زن و تامین هزینه های خانواده و حراست از آن به عهده مرد است.

- مرد مدیریت عمومی خانواده و زن مدیریت داخل خانه را برعهده دارد¬ امام علی (ع)

- منظور از مدیریت داخلی جمع کردن و پیوند دادن اعضاء خانواده و نگهداری آن ها زیر یک سقف است.

- سامان دادن امور خانه فراهم نمودن بستر لازم برای رشد و بالندگی فرزندان و آرامش و نشاط همسر از اهداف مهم خانواده است

• مادری

-  مادر زیباترین کلمه در تمام فرهنگ ها است.

-  مادر مظهر محبت ایثار شکیبایی عفاف پایداری آرامش قدردانی و احترام است.

-  هیچ کار دیگری مقدس تر از نقش مادری برای زن نیست.

-  رشد متعادل فرزندان بیش تر برعهده مادر است و با وقت گذاری او ممکن می شود.

-  فداکاری و محبت مادر به فرزند به خود او هم تعالی و نشاط می بخشد.

-  بوسیدن روی فرزند هم تزریق محبت به فرزند است و هم نوشیدن شربت گواری مادری برای مادر اوست.

-  اسلام وظیفه تامین معاش را از دوش مادران برداشته تا آنان بدون درگیری شغلی و مالی با خیال آسوده محبت خود را تقدیم فرزندانشان کنند

اهداف مشترک پدر و مادر

             1- بهداشت جسمی و روحی فرزندان

             2- امکان دانش اندوزی به خصوص برای فرزندان

             3- شکل گیری پایه های معنویت و اخلاق پسندیده و صفات شایسته در فرزندان

             4- تمرین آداب معاشرت و توانایی حضور شایسته و فعال در جامعه برای فرزندان

5-      ایجاد فرصت و فراغت برای رشد و تعالی زن و شوهر