پیامِ آیات درسِ دین و زندگی3

پیامِ آیات درسِ دین و زندگی3

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

( 1391 )

درس اوّل

اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ * صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّینَ . ( حمد ، 1 / 6 ـ 7 )

ـ انسان عاقل از خدا می­خواهد که به صراط مستقیم هدایت شود .

ـ اگر انسانی از خدا درخواست صراط مستقیم ننماید به انحراف کشیده می­شود .

قالَ : رَبُّنَا الَّذِی أَعْطى کُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى . ( طه ، 20 / 50 )

خداوند تمامِ مخلوقات را هدایت می­کند که به آن هدایتِ عمومی می­گویند .

سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى* الَّذِی خَلَقَ فَسَوَّى * وَ الَّذِی قَدَّرَ فَهَدى . ( اعلی ، 87 ، 1 ـ 3 )

خداوند هر مخلوقی را متناسب با ویژگی­هایش هدایت می­کند که به آن هدایتِ خاصّ می­گویند .

رُسُلاً مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ لِئَلاَّ یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَ کانَ اللَّهُ عَزِیزاً حَکِیماً . ( نساء ، 4 / 165 )

خداوند با ارسالِ فرستادگانش ، بندگانش را هدایت کرده است و با این کار کسی نمی­تواند در مقابلِ خدا عُذری بیاورد .

إِنَّا أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ لِلنَّاسِ بِالْحَقِّ فَمَنِ اهْتَدى فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما یَضِلُّ عَلَیْها وَ ما أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِوَکِیلٍ .  ( زُمر ، 39 / 41 )

خداوند با ارسالِ پیامبران انسانها را هدایت کرده است و اگر کسی راه هدایت را نپیماید بر عهدة خودش است .

... وَ قالُوا : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ ... . ( اعراف ، 7 / 43 )

پیامبران و امامان مایة هدایتِ انسانها به سوی حقّ هستند .

درس دوم

شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسى وَ عِیسى أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ کَبُرَ عَلَى الْمُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللَّهُ یَجْتَبِی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ . ( شوری ، 42 / 13 )

خداوند یک دین را برای پیامبران تشریع کرده و از آنان خواسته است که این دین را اِقامه نمایند .

وَ قالُوا : کُونُوا هُوداً أَوْ نَصارى تَهْتَدُوا . قُلْ : بَلْ مِلَّةَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ . ( بقره ، 2 / 135 )

کسانی که از مردم می­خواهند پیرو ادیان دیگری مانند یهودیّت یا مسیحیّت شوند راه نادرستی می­پیمایند . همه باید به آیین ابراهیم و دین اسلام ( حنیف ـ حقّ گرا ) دعوت کنند .

قُولُوا : آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْنا وَ ما أُنْزِلَ إِلى إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِیَ مُوسى وَ عِیسى وَ ما أُوتِیَ النَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ . ( بقره ، 2 / 136 )

هدایت شدة واقعی کسی است که به همة پیامبران خدا ایمان داشته باشد و بین آنان فَرق نگذارد .

إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ وَ مَنْ یَکْفُرْ بِآیاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسابِ . ( آل­عمران ، 3 / 19 )

اسلامِ نام تنها دین خداست و کسانی سبب تفرقه در دین شدند که به حقیقت آگاه بودند امّا از روی ستمگری و کفر دست به تفرقه زدند .

وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ بِلِسانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ ... . ( ابراهیم ، 14 / 4 )

هر پیامبری دین الهی را متناسب با سطحِ درک و فهم و زبان برای قوم و دورة خود تبلیغ می­کند  تا آنان بتوانند دین خدا درک کنند . ( این آیه به یکی از دلایل تعدّد پیامبران به عنوان : « رشد تدریجی سطحِ فکرِ جوامع و اقوام » اشاره دارد . )

ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ وَ لکِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّینَ وَ کانَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیماً . ( احزاب ، 33 / 40 )

حضرت محمّد (ص) خاتمِ پیامبران  است و پس از ایشان پیامبرِ دیگری نخواهد آمد .

... اَللَّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ ... . ( انعام ، 6 / 124 )

خداوند مسئولیّت پیامبری را بر عهدة کسانی قرار می­دهد که شایستگی پیامبری (عصمت) دارند . ( یکی از ویژگیهای اختصاصی پیامبری ( و امامت ) «عصمت» است که تشخیص آن به عهدة خداست . )

درس سوم

وَإِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ.  ( بقره ، 2 / 23 )

اگر کسی می­پندارد که قرآن از جانبِ خدا نیست باید برای ادّعای خود حدّاقل سوره­ای مانند قرآن بیاورد . ( این دعوت خدا را « تحدّی » می­گویند . )

فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْکافِرِینَ . ( بقره ، 2 / 24 )

اگر کسی بدون دلیل منکرِ الهی بودن قرآن باشد سرنوشت او عذاب خدا و جهنّم است .

أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلافاً کَثِیراً . ( نساء ، 4 / 82 )

از دلایل الهی بودن و « اعجاز محتوایی قرآن » اختلاف نداشتنِ آیاتِ قرآن و « انسجامِ درونی در عینِ نزول تدریجی » قرآن است که با تدبّر می­توان آن را درک کرد .

وَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذاً لاَرْتابَ الْمُبْطِلُونَ . ( عنکبوت ، 29 / 48 )

اُمیّ ( درس ناخوانده ) بودنِ رسول خدا (ص) یکی دیگر از دلایلِ اعجازِ قرآن و الهی بودن آن است زیرا اگر رسولِ خدا (ص) با سواد بود کج­اندیشان در الهی بودنِ قرآن شکّ می­کردند .

درس چهارم

لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ . ( آل عمران ، 3 / 164 )

یکی از وظایفِ ( قلمرو رسالت ) رسولِ خدا (ص) ابلاغِ وحی ( تلاوت قرآن ) به مردم است . ابلاغِ وحی بدونِ دریافت امکانپذیر نیست . ( از قلمرو رسالت رسول خدا (ص) دریافت و ابلاغ وحی است . )

از دیگر وظایف رسول خدا (ص) ( قلمرو رسالت )  تزکیه و تربیت و تعلیمِ کتاب و حکمت و تعلیم و تبیین تعالیم وحی ( مرجعیّت دینی ) است .

قُلْ : أَطِیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْکافِرِینَ . ( آل عمران ، 3 / 32 )

هر انسانی وظیفه دارد از خدا و رسولِ خدا (ص) اطاعت کند . ( پذیرشِ ولایتِ خدا ( و رسولِ خدا (ص)) و دوری از طاغوت ، از ضروریاتِ ولایتِ جامعة اسلامی است . )

اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ . ( بقره ، 2 / 257 )

اگر کسی  ولایتِ خدا را نپذیرد و به ولایتِ طاغوت درآید نتیجه­اش گرفتاری در آتشِ دوزخ یعنی خروج از نور به سوی ظلمت است . ( پذیرشِ ولایتِ خدا ( و رسولِ خدا (ص)) و دوری از طاغوت ، از ضروریاتِ ولایتِ جامعة اسلامی است . )

... وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً . ( نساء ، 4 / 141 )

مسلمانان نباید ولایت و سرپرستی کُفّار و بیگانگان را بپذیرند . ( حفظِ استقلالِ جامعة اسلامی در برابر کفّار ، از ضروریاتِ ولایتِ جامعة اسلامی است . )

أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ یُرِیدُونَ أَنْ یَتَحاکَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ یَکْفُرُوا بِهِ وَ یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُضِلَّهُمْ ضَلالاً بَعِیداً . ( نساء ، 4 / 60 )

مسلمانان نباید به طاغوت مراجعه کنند زیرا حکومتِ آنان غیر الهی است . ( پذیرشِ ولایتِ خدا ( و رسولِ خدا (ص)) و دوری ازطاغوت ، از ضروریاتِ ولایتِ جامعة اسلامی است . )

لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ . ( حدید ، 57 / 25 )

مسلمانان وظیفه دارند جامعه­ای را بر اساسِ عدل و قِسط به پا دارند . ( ضرورتِ اِجرای أحکام و قوانین اسلامی ( مانند عدالتِ اجتماعی ) از وظایفِ رسولِ خدا (ص) و از ضروریاتِ ولایتِ جامعة اسلامی است . )

درس پنجم

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِیلاً . ( نساء ، 4 / 59 )

مسلمانان باید در برنامه­های زندگی خود از خدا و رسولِ خدا(ص) و اولوالامر(امامان) اطاعت کنند .

از آنجا که این سه اطاعت در کنار هم قرار گرفته­اند ، سرپیچی از هر کدام حرام است .

إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ . ( مائده ، 5 / 55 )

تنها ولیّ انسانها خداست و این ولایت را نیز رسول خدا (ص) از جانبِ خدا بر مؤمنین دارد و حضرت علی (ع) نیز دارای چُنین ولایتی است .

یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ . ( مائده ، 5 / 67 )

خداوند ( در حادثة غدیر ) به رسولِ خدا (ص) فرمان می­دهد که مأموریتِ تداومِ رسالت را به انجام برساند و حضرتِ علی (ع) را به عنوانِ جانشین خود معرّفی کند .

اهمّیّتِ این فرمان به اندازة اهمّیّت رسالت است که اگر به انجام نرسد اصلِ رسالت مخدوش می­گردد.

ابلاغِ این پیام ( معرّفی علی (ع) به عنوانِ جانشنیی برای رسول خدا (ص) احتمالِ خطر در پی داشت به همین منظور خدا به او وعده حفظ از گزند کفّار می­دهد .

... إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً . ( احزاب ، 33 / 33 )

حضرت علی (ع) ، حضرت فاطمه (س) و امام حسن و امام حسین (ع) بر اساسِ این آیه مانند رسول خدا (ص) معصوم هستند و از هرگونه پلیدی (رجس) مصون هستند .

اهلِ بیت به معنای خاصّ که از هرگونه پلیدی به دورند حضرت علی (ع) ، حضرت فاطمه (س) و امام حسن و امام حسین (ع) در زمانِ نزول آیه هستند و بعداً شامل حال همة امامان (ع) می­شود .

بر اساسِ این آیه اهل بیت مانند قرآن و پیامبر (ص) معصوم هستند ، پس سخن و عمل آنان معیارِ حقّ است و اگر در بارة أحکام قرآن نظری بدهند ، سخنِ آنان حُجّت است و باید به آن عمل کرد .

درس ششم

وَ إِنَّ مِنْ شِیعَتِهِ لَإِبْراهِیمَ . ( صافّات ، 37 / 84 )

کلمة شیعه در قرآن به معنای پیرو است .

حضرتِ ابراهیم (ع) ، شیعة حضرتِ نوح (ع) است . یعنی ؛ پیرو حضرتِ نوح (ع)  است .

وَ دَخَلَ الْمَدِینَةَ عَلى حِینِ غَفْلَةٍ مِنْ أَهْلِها فَوَجَدَ فِیها رَجُلَیْنِ یَقْتَتِلانِ هذا مِنْ شِیعَتِهِ وَ هذا مِنْ عَدُوِّهِ ... . ( قَصَص ، 28 / 15 )

کلمة شیعه در قرآن به معنای پیرو است .

إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ . ( بینة ، 98 / 7 )

بر اساسِ روایتِ رسولِ خدا (ص) ذیلِ این آیه ، حضرت علی (ع) مصداق اَتََمّ ایمان و عملِ صالح است و او ( علی (ع) ) و شیعیان او رستگار و بهترین نیکان هستند ) ( زیرا حضرت علی (ع) پیرو قرآن و سنّتِ پاکِ رسولِ خدا (ص) است ) .

درس هفتم

...أَفَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَدارُ الْآخِرَةِ خَیْرٌ لِلَّذِینَ اتَّقَوْا أَفَلا تَعْقِلُونَ.  ( یوسُف ، 12 / 109 )

از توصیه­های قرآن ، دقّت و تأمّل در تاریخ و درس گرفتن از حوادثِ تاریخی است .

اگر کسی در تاریخ دقّت نماید نتیجة آن ، روشن شدنِ عاقبتِ کار گذشتگان است .

کسانی که اهلِ تعقّل باشند از حوادثِ تاریخ درسِ عبرت می­گیرند .

وَ ما مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِکُمْ وَ مَنْ یَنْقَلِبْ عَلى عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُرَّ اللَّهَ شَیْئاً وَ سَیَجْزِی اللَّهُ الشَّاکِرِینَ . ( آل­عمران ، 3 / 144 )

قرآن مسلمانان را از بازگشت به دورة جاهلیّت و پشتِ پا زدن به سنّتهای اصیل اسلامی هشدار می­دهد .

از نظر قرآن زندگی کسانی مورد قبول است که دارای تقوا باشند ، توجِه به آخِرت دارند و تعقّل می­کنند .

سپاسگزارانِ واقعی نعمتِ رسولِ خدا (ص) ، کسانی هستند ( اهلبیت(ع)) که راه او را به درستی ادامه می­دهند و به جاهلیّت بر نمی­گردند .

درس هشتم

قُلْ : ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلاَّ مَنْ شاءَ أَنْ یَتَّخِذَ إِلى رَبِّهِ سَبِیلاً . ( فرقان ، 25 / 57 )

کسانی که بخواهند راهِ خدا را بر اساسِ ایمان و اعتقادِ راسخ به خدا و اسلام پیش بگیرند پاداش رسالت می­گیرند .

قُلْ : ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ إِنْ أَجْرِیَ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ . ( سبأ ، 34 / 47 )

مُزد رسولِ خدا (ص) محبّت به اهلِ بیت (ع) است و این طلبِ مُزد به سود آنهاست زیرا محبّت به اهلِ بیت (ع) پیروی از آنان را می­آورد و پیروی از اهلِ بیت (ع) یعنی پیروی از قرآن و رسولِ خدا (ص) است که مایة رستگاری و هدایت می­شود .

... قُلْ : لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیها حُسْناً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ . ( شوری ، 42 / 23 )

خداوند به رسولِ خدا (ص) فرمان می­دهد که مُزد رسالت خود را دوستی و محبّت با اهل بیتش معرّفی کند .

درس نهم

ذلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلى قَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ . ( انفال ، 6 / 53 )

اگر مردم نعمتی را که خدا به آنان داده است ضایع کنند خدا آن نعمت را تغییر می­دهد .

عاملِ از دست دادنِ نعمت ، قدرناشناسی مردم نسبت به نعمت است

... إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما باَنفُسِهِم ... . ( رعد ، 13 / 11 )

زمینه­سازِ هلاکت و بدبختی یا عزّت و سربلندی یک جامعه خودِ مردم هستند و نتیجة اعمالِِ خود مردم است .

درس دهم

وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضى لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً . ( نور ، 24 / 55 )

وعدة خداوند برای آیندة تاریخ : ـ جانشین شدن مؤمنانی که دارای ایمان و عملِ صالح هستند . ـ رسیدنِ مؤمنان به امنیّت و آرامش و از بین رفتن ترس و دلهره  ـ عبادتِ خالصانة خدا ........................................ ـ استقرارِ دینِ الهی

وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ . ( قَصَص ، 28 / 5 )

وراثت و پیشوایی مستضعفین در زمین

وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ . ( انبیاء ، 21 / 105 )

در پایانِ تاریخ وراثتِ زمین از آنِ بندگانِ صالحِ خداست .

هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ . ( توبه ، 9 / 33 )

در آیندة تاریخ دینِ حقّ بر همة آیینهای باطل پیروز خواهد شد .

درس یازدهم

لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ . ( فصّلت ، 41 / 42 )

هیچ گاه در قرآن راهِ باطل وارد نخواهد شد به همین جهت برای همیشه کتابِ هدایت است .

هر انسانی برای رستگاری باید به دستورهای قرآن و دینِ الهی عمل کند .

هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ . ( توبه ، 9 / 33 )

خداوند مسیر هدایت و دینِ حقّ را با ارسالِ رسولان در اختیار ما قرار داده است و در آیندة تاریخ دین حقّ بر همة آیین­های باطل ، پیروز خواهد شد .

وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ . ( توبه ، 9 / 122 )

چون همة مردم نمی­توانند دانشِ دین را به طورِ عمیق و تخصّصی فرا بگیرند ، باید کسانی این مسئولیّت را بپذیرند تا سایرِ مردم برای به دست آوردن أحکام به آنان مراجعه نمایند .

درس دوازدهم

اُدْعُ إِلى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ ... . ( نحل ، 16 / 125 )

پیامبر(ص) ( رهبرِ حکومت ) برای دعوت به سوی خدا و اسلام : از روشهای حکمت ، پند نیکو و جَدَل اَحسن استفاده می­کند .

فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَکَ وَ لا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ . ( هود ، 11 / 112 )

پیامبر(ص) ( رهبر حکومت ) در دعوتِ مردم به سوی خدا و هدفش باید استقامت داشته باشد .

فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ . ( آل­عمران ، 3 / 159 )

پیامبر(ص) ( رهبر حکومت ) با مردم مهربان است و در کارها با آنان مشورت می­کند و در امرِ الهی بر خدا توکّل می­کند .

... وَ إِنَّ رَبَّکُمُ الرَّحْمَنُ فَاتَّبِعُونِی وَ أَطِیعُوا أَمْرِی . ( طه ، 20 / ٩٠ )

مردم در برابر فَرامینِ الهی باید مُطیع و فرمانبر باشند .

درس سیزدهم

وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِیلاً . ( اسراء ، 17 / 70 )

خداوند به انسان کرامتِ ذاتی بخشیده و او را بر بیشترِ موجودات برتری داده است .

لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى وَ زِیادَةٌ وَ لا یَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیها خالِدُونَ . ( یُونُس ، 10 / 26 )

انسانهایی که به کرامتِ نفس رسیده­اند و کارِ نیک انجام داده­اند موردِ پاداشِ الهی قرار می­گیرند .

وَ الَّذِینَ کَسَبُوا السَّیِّئاتِ جَزاءُ سَیِّئَةٍ بِمِثْلِها وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ... . ( یُونُس ، 10 / 27 )

انسانهایی که به حقارتِ نفس رسیده­اند به خودشان ظلم کرده­اند و مورد جزای خدا قرار می­گیرند .

... وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ لکِنَّ الْمُنافِقِینَ لا یَعْلَمُونَ . ( منافقون ، 63 / 8 )

عزّت ابتدا از آنِ خداست ، سپس رسولِ خدا (ص) و نیز بندگانِ مؤمن و خالصِ خدا که پیروِ رسولِ خدا (ص) هستند .

مَنْ کانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا ... . ( فاطر ، 35 / 10 )

تمامِ عزّت از آنِ خداست زیرا سرچشمة همة کمالات و زیباییهاست و هرکس به دنبال عزّت است باید به سرچشمة آن مراجعه کند .

درس چهاردهم

إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْقانِتِینَ وَ الْقانِتاتِ وَ الصَّادِقِینَ وَ الصَّادِقاتِ وَ الصَّابِرِینَ وَ الصَّابِراتِ وَ الْخاشِعِینَ وَ الْخاشِعاتِ وَ الْمُتَصَدِّقِینَ وَ الْمُتَصَدِّقاتِ وَ الصَّائِمِینَ وَ الصَّائِماتِ وَ الْحافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحافِظاتِ وَ الذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیراً وَ الذَّاکِراتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِیماً . ( احزاب ، 33 / 35 )

مؤمن و مسلمان بودن اختصاص به جنسیّت خاصّی ندارد .

رسیدن به فضایل و کمالات انسانی اختصاص به جنسیّت خاصّی ندارد .

رسیدن به پاداش الهی اختصاص به جنسیّت خاصّی ندارد .

وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ . ( روم ، 30 / 21 )

یکی از اهدافِ ازدواج رسیدن به آرامش و اُنس با همسر است . و با این امر انسان به مودّت و رحمت می­رسد .

وَ اللَّهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَزْواجِکُمْ بَنِینَ وَ حَفَدَةً وَ رَزَقَکُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ أَ فَبِالْباطِلِ یُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ یَکْفُرُونَ . ( نحل ، 16 / 72 )

یکی از اهداف ازدواج رشد و پرورش فرزندان است .

درس پانزدهم

وَ لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ حَتَّى یُؤْمِنَّ ... وَ لا تُنْکِحُوا الْمُشْرِکِینَ حَتَّى یُؤْمِنُوا ... أُولئِکَ یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَ اللَّهُ یَدْعُوا إِلَى الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ وَ یُبَیِّنُ آیاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ . ( بقره ، 2 / 221 )

شرطِ اصلی انتخابِ همسرِ مناسب ، ایمان است .

همسر نباید مُشرک باشد زیرا اعضای خانواده را به نافرمانی خدا سوق می­دهد که باعث بدبختی ابدی می­شود .

رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ . ( ابراهیم ، 14 / 40 )

از وظایفِ والدین تربیتِ صحیح و تلاش برای بارور سازی ایمان و عملِ صالح و اِقامة نماز است .

رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسابُ . ( ابراهیم ، 14 / 41 )

از وظایفِ فرزندان ؛ محبّت کردن به والدین و دعا در حقِّ آنان و طلبِ مغفرت است .

درس شانزدهم

وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهِینٌ . ( طور ، 52 / 21 )

از نعماتِ خدا اینکه انسان ، فرزندان با ایمانِ خود را در بهشت در کنار خود می­ببیند ، بى‏آنکه از اعمالِ او چیزى کاسته شود . بنا بر این انسان مسئولِ سرنوشتِ خویش است .

وَ قَضى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَرِیماً . ( اسراء ، 17 / 23 ) وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی صَغِیراً . ( اسراء ، 17 / 24 )
از وظایفِ فرزندان نسبت به والدین :
ـ نیکی کردن به آنان	ـ درست سخن گفتن با آنان
ـ نرنجانیدنِ آنان از خود	ـ گُسترانیدنِ بالِ مهربانی و شَفَقَت
ـ طلبِ مغفرت نسبت به آنان

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ . ( صافّات ، 37 / ١٨٢ )

اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ـ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ 3 ـ چاپ 1391

درس اوّل : ﻫﺪاﯾﺖِ اﻟﻬﯽ (  ارزﯾﺎﺑﯽ ، ص13 )   ، ( اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص17 )   

1ـ آﯾﺎ دﺳﺘﮕﺎهِ ﺗﻔﮑّﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﺮﺗﺮ(ﺑُﻨﯿﺎدﯾﻦ) ﭘﺎﺳﺦِ ﮐﺎﻣﻞ و ﺟﺎﻣﻊ دﻫﺪ ؟  

ﺧﯿﺮـ زﯾﺮا ﮐﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺴﺎن را در ﺟﻬﺖِ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ درﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﺮﺗﺮ رﻫﻨﻤﻮن ﺷﻮد ﮐﻪ آﮔﺎﻫﯽ ﮐﺎﻣﻠﯽ از ﺧﻠﻘﺖِ اﻧﺴﺎن ، ﻫﺪفِ ﺧﻠﻘﺖ ، ﺟﺎﯾﮕﺎهِ او در ﻧﻈﺎمِ ﻫﺴﺘﯽ ، اَﺑﻌﺎدِ دﻗﯿﻖ و ﻇﺮﯾﻒِ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ و ﻓﺮدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ او و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ زﻧﺪﮔﯽ در ﺟﻬﺎن ِآﺧِﺮت و ارﺗﺒﺎطِ آﺧِﺮت ﺑﺎ دﻧﯿﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ . اﻣّﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ دﺳﺘﮕﺎهِ ﺗﻔﮑّﺮ و اﻧﺪیشة اﻧﺴﺎن دارای ﻣﺤﺪودﯾّﺖ اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ از ﻃﺮﯾﻖ ِﻋﻠﻮمِ ﺑﺸﺮی ﻧﻤﯽ­ﺗﻮاﻧﺪ اﻃّﻼﻋﺎتِ ﻣﺬﮐﻮر را ﺑﻪ ﻃﻮرِ ﮐﺎﻣﻞ و دﻗﯿﻖ ﺑﮕﯿﺮد ، ﭘﺲ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﺮﺗﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﮐﺎﻣﻞ دﻫﺪ .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1ـ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﺮﺗﺮ را ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎتِ ﺷﺨﺼﯽ و ﺳلیقة ﻓﺮدی واﮔﺬار ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ؛ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺪونِ ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻘﯿﻖِ ﮐﺎﻓﯽﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻢ ؟ ﭼﺮا ؟  

ﺧﯿﺮ ـ زﯾﺮا ﻋﻤﺮِ اﻧﺴﺎن ﮐﻮﺗﺎه اﺳﺖ و اﯾﻦ فرصتِ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺑﺎر در اﺧﺘﯿﺎر او ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽ­ﺷﻮد و اﮔﺮآن را ﺻﺮفِ احساساتِ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻨﺪ و راهِ ﺗﺠﺮﺑﻪ و آزﻣﻮن را در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮد ، ﻋﻤﺮش ﺑﯿﻬﻮده ﺗﻠﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و در ﭘﺎﯾﺎن ، ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺣﺴﺮت و ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ در ﭘﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ .

2ـ آﯾﺎ انسان ﻣﯽﺗﻮان ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﺮﺗﺮ را ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﺮ اﺳﺎسِ ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞِ « ﻫﺮ ﭼﻪ ﭘﯿﺶ آﯾﺪ ﺧﻮش آﯾﺪ » رﻓﺘﺎر ﮐﻨﺪ ؟ ﭼﺮا ؟  

ﺧﯿﺮ ـ ﭼﻮن ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﺮﺗﺮ ( ﺑُﻨﯿﺎدﯾﻦ ) ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد و ﺑﯽﺗﻮﺟّﻬﯽ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﻘﺎوت و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ را ﻧﺼﯿﺐِ اﻧﺴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد . بنابراین اﻧﺴﺎن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی دروﻧﯽ ﺧﻮد ، ﭘﺎﺳﺦِ ﻣﻨﻔﯽ دﻫﺪ .

3ـ آﯾﺎتِ 42 و 43 ﺳﻮرة ﯾُﻮﻧُﺲ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪﮐﻨﯿﺪ و ﭘﯿﺎمِ اﺻﻠﯽ آنﻫﺎ را ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رابطة ﺣﺠّﺖ ﻇﺎﻫﺮ و ﺣﺠّﺖِ ﺑﺎﻃﻦ اﺳﺖ ، ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ .

« وَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْتَمِعُونَ إِلَیْکَ أَ فَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَ لَوْ کَانُوا لا یَعْقِلُونَ * وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْظُرُ إِلَیْکَ أَ فَأَنْتَ تَهْدِی الْعُمْیَ وَ لَوْ کَانُوا لا یُبْصِرُونَ . » ، ( ﯾُﻮﻧُﺲ ، 10 / 42 ـ 43 )

« و ﮔﺮوﻫﻰ از آﻧﺎن ﮔﻮش ﺑﻪ ﺳﻮى ﺗﻮ ﻓﺮا ﻣﻰدﻫﻨﺪ ( اﻣّﺎ ﮔﻮﯾﻰ ﻫﯿﭻ ﻧﻤﻰﺷﻨﻮﻧﺪ و ﮐﺮﻧﺪ ! ) * و ﮔﺮوﻫﻰ از آﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﻮى ﺗﻮ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ( اﻣّﺎ ﮔﻮﯾﻰﻫﯿﭻ ﻧﻤﻰﺑﯿﻨﻨﺪ ) آﯾﺎ ﺗﻮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﺎن را ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻨﻰ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﺒﯿﻨﻨﺪ » ؟!

اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺣﺠّﺖ ﺑﺎﻃﻨﯽ ( ﻋﻘﻞ ) را به کار ﻧﯿﻨﺪازد و از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ ، ﺗﻌﻠﯿﻤﺎتِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ( ﺣﺠّﺖ ﻇﺎﻫﺮی ) ﺳﻮدی ﺑﻪ ﺣﺎل او ﻧﺪارد . ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ، ﻧﺰولِ وﺣﯽ و ارﺳﺎلِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ( ﺣﺠّﺖِ ﻇﺎﻫﺮ ) به دلیلِ وﺟﻮدِ ﻋﻘﻞ اﺳﺖ .

4ـ ﻫﺮ ﮐﺪام از آﯾﺎتِ 9 اِﺳﺮاء  و 97 ﻧﺤﻞ ﭘﺎﺳﺦِ ﮐﺪام ﯾﮏ از ﻧﯿﺎزﻫﺎی اﻧﺴﺎن را در ﺑﺮ دارد و ﭼﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ ؟ آن را در ﺟﺪولِ زﯾﺮﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ .

آیه	نیاز	پاسخ
إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ وَیُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا کَبِیرًا . ( اسراء ، 17 / 9 )	ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻧﺪﮔﯽ ( ﮐﺸﻒ راه درﺳﺖ زﻧﺪﮔﯽ )	ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎدﺗﺮﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎمة زﻧﺪﮔﯽ در اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ، ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﻗﺮآن اﺳﺖ .
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ ، فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ . ( نحل ، 16 / ٩٧ )	درکِ آﯾﻨﺪة ﺧﻮﯾﺶ و درکِ ﻫﺪف زﻧﺪﮔﯽ	اﯾﻤﺎن و ﻋﻤﻞِ ﺻﺎﻟﺢ ، ﺣﯿﺎتِ ﭘﺎک ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﯾﻨﺪه­ای روﺷﻦ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﭘﺎداشِ اُﺧﺮوی اﺳﺖ را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽآورد .

درس دوم : ﻫﺪاﯾﺖِ ﻣﺴﺘﻤﺮّ  

اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖِ اﯾﻦ درس در ﮐﺘﺎبِ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮای اﻣﺘﺤﺎن ﻧﯿﺴﺖ .

درس ﺳﻮم :  ﻣُﻌﺠﺰه­ای از ﻧﻮعِ ﮐﺘﺎب ( اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص47 )   

1ـ اﮔﺮ اﻋﺠﺎزِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮِ اکرم (ص) ﺑﻪ زﻣﺎنِ ﺧﻮدش اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ ﭼﻪ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﻣﺪ ؟  

از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮِ اﮐﺮم آﺧِﺮﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و ﺗﻌﻠﯿﻤﺎتِ اﯾﺸﺎن ﺑﺮای ﻫمة زﻣﺎﻧﻬﺎ و دورانِ ﺑﻌﺪ از اوﺳﺖ ﺳﻨﺪِ ﻧُﺒُﻮّت و ﺣﻘّﺎﻧﯿّﺖ او ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ در ﻫمة زﻣﺎﻧﻬﺎ و دوراﻧﻬﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﭼُﻨﯿﻦ ﻧﺒﻮد اﻣﺮوز ﻣﺎ ﻧﻤﯽ­ﺗﻮاﻧﺴﯿﻢ ﺛﺎﺑﺖﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮِ اﺳﻼم از ﺟﺎﻧﺐِ ﺧﺪا آﻣﺪه و ﺳﻨﺪِ ﻧُﺒُﻮّت اﯾﺸﺎن در زﻣﺎﻧﻬﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﺒﻮد و ﭘﺬﯾﺮشِ اﺳﻼم در ﻫﺮ ﻋﺼﺮ و زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺸﮑﻞ میﺷﺪ و ﻣﺮدم ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺟﺎوداﻧﻪ ﺑﻮدنِ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ . [ در این زمان قرآن معجزه نبود و نُبُوّت پیامبر را قبول نمی­کردند . ]

2ـ ﭼﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ در آیة 82 ﺳﻮرة ﻧﺴﺎء ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ : « اﮔﺮ ﻗﺮآن از ﻏﯿﺮ ﺧﺪا ﺑﻮد اﺧﺘﻼف و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﺑﺴﯿﺎری در آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﺪ » ؟

«‌ أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلافًا کَثِیرًا . » ، ( نساء ، 4 / 82 )

زﯾﺮا ﻗﺮآن ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ در ﻃﻮل 23 ﺳﺎل و در ﻣﻮﻗﻌﯿّﺘﻬﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻈﯿﺮِ ﺟﻨﮓ و ﺻﻠﺢ ، آراﻣﺶ و ﺑﺤﺮان و ... ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ در ﻧﻬﺎﯾﺖِ زﯾﺒﺎﯾﯽ ادﺑﯽ ، ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ و اﻧﺴﺠﺎمِ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ و ﻏﻨﺎی ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ اﺳﺖ و ﻫﯿﭻ ﻗﺴﻤﺖِ آن ﻗﺴﻤﺖِ دﯾﮕﺮ را ﻧﻔﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ . اﮔﺮ ﻗﺮآن ﺗﻮﺳّﻂِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﯾﺎ ﻓﺮدِ دﯾﮕﺮی در اﯾﻦ ﻣﺪّتِ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد اﺧﺘﻼﻓﺎتِ زﯾﺎدی در آن ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآﻣﺪ و ﻣﻮﺿﻊِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ در رُﺧﺪادﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ.

3ـ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اوّﻟﯿﻦ آﯾﺎتِ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﺮﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اکرم (ص) [ 5 آیة اوّل ﺳﻮرة ﻋﻠﻖ ] ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ آﯾﺎت ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة تأﺛﯿﺮ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﻗﺮآن از ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻋﻘﺎﯾﺪِ دورانِ ﺟﺎﻫﻠﯿّﺖ اﺳﺖ ؟  

« اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ * خَلَقَ الإنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ * اقْرَأْ وَ رَبُّکَ الأکْرَمُ * الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ * عَلَّمَ الإنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ . » ، ( علق ، 96 / 1 ـ 5 )

ﺑﺨﻮان ﺑﻪ ﻧﺎمِ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﮐﻪ آﻓﺮﯾﺪ . اﻧﺴﺎن را از ﺧﻮنِ ﺑﺴﺘﻪاى ﺧﻠﻖ ﮐﺮد . ﺑﺨﻮان ﮐﻪﭘﺮوردﮔﺎرت از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﻮارﺗﺮ اﺳﺖ . ﻫﻤﺎن ﮐﺴﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ وسیلة ﻗﻠﻢ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻧﻤﻮد . و ﺑﻪ اﻧﺴﺎن آﻧﭽﻪ را ﻧﻤﻰداﻧﺴﺖ ﯾﺎد داد.

ﺑﺎ وﺟﻮدِ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ درس ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﺑﻮد و ﻣﺤﯿﻂِ ﺣﺠﺎز ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂِ ﺟﺎﻫﻠﯽﺑﻮد در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﯾﺎتِ وﺣﯽ ، ﺻﺤﺒﺖ از ﻋﻠﻢ و ﺧﻮاﻧﺪن و ﻗﻠﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﻧﻌﻤﺖِ ﺑﺰرگِ ﺧﻠﻘﺖ و آﻓﺮﯾﻨﺶ در اﯾﻦ آﯾﺎت ذﮐﺮﺷﺪه اﺳﺖ . و اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آﻧﺠﺎ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺳﻮاد و ﻋﻠﻢآﻣﻮزی ﻣﺮﺳﻮم ﻧﺒﻮد و اﯾﻦ مسئله اﺻﻼً ﺑﻪ ﻋﻨﻮانِ ارزش ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﺪ .

درس ﭼﻬﺎرم : ﮔُﺴﺘﺮة رﺳﺎﻟﺖِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (ص) (  اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص57 )

1ـ آیة15 ﺷﻮری را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ آﯾﻪ ﺑﺮ ﮐﺪام ﯾﮏ از ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎی رﺳﺎﻟﺖِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (ص) دﻻﻟﺖ دارد ؟

« فَلِذَلِکَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ . وَ قُلْ : آمَنْتُ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ کِتَابٍ وَ أُمِرْتُ لأعْدِلَ بَیْنَکُمُ اللَّهُ رَبُّنَا وَ رَبُّکُمْ لَنَا أَعْمَالُنَا وَ لَکُمْ أَعْمَالُکُمْ لا حُجَّةَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمُ اللَّهُ یَجْمَعُ بَیْنَنَا وَ إِلَیْهِ الْمَصِیرُ . » ، ( شوری ، 42 / ١٥ )

ﺗﻮﻧﯿﺰ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮى آن ( آﺋﯿﻦ واﺣﺪ اﻟﻬﻰ ) دﻋﻮت ﮐﻦ ، و آنﭼُﻨﺎن ﮐﻪ ﻣأﻣﻮر ﺷﺪه­اى اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻧﻤﺎ ، و از ﻫﻮا و ﻫَﻮَﺳﻬﺎى آﻧﺎن ﭘﯿﺮوى ﻣﮑﻦ ، و ﺑﮕﻮ : ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺘﺎﺑﻰ ﮐﻪ از ﺳﻮى ﺧﺪا ﻧﺎزل ﺷﺪه اﯾﻤﺎن آورده­ام، و ﻣأﻣﻮرم در ﻣﯿﺎنِ ﺷﻤﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮﭘﺎ ﮐﻨﻢ ، ﺧﺪاوﻧﺪﭘﺮوردﮔﺎرِ ﻣﺎ و ﺷﻤﺎﺳﺖ ، نتیجة اﻋﻤﺎلِ ﻣﺎ از آنِ ﻣﺎ و نتیجة اﻋﻤﺎلِ ﺷﻤﺎ از آن ﺷﻤﺎست ، ﺧﺼﻮﻣﺖِ ﺷﺨﺼﻰ در ﻣﯿﺎنِ ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ ، و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ را در یکجا ﺟﻤﻊ ﻣﻰﮐﻨﺪ ، و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﻮى اوﺳﺖ .

در اﯾﻦ آﯾﻪ ؛ 1ـ ﺳﺨﻦ از دﻋﻮت ﺑﻪ دﯾﻦِ اﻟﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﻗﻠﻤﺮوِ درﯾﺎﻓﺖ و اﺑﻼغِ وﺣﯽ اﺳﺖ .

2ـ ﺳﺨﻦ از ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﻋﺪل اﺳﺖ ﮐﻪ ﻻزمة  ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮانِ ﯾﮑﯽ از ﻗﻮاﻧﯿﻦِ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼم ، ﻗﻠﻤﺮو وﻻﯾﺖِ ﻇﺎﻫﺮی و ﺗﺸﮑﯿﻞِ ﺣﮑﻮﻣﺖِ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ .

2ـ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از اﺣﮑﺎمِ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼم را ﮐﻪ اﺟﺮای آنﻫﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪِ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖِ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﯿﺪ .

1ـ اﺣﮑﺎم ﻗﻀﺎﯾﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ	2ـ ﺑﺮﻗﺮاری ﻧﻈﻢ و اﻣﻨﯿّﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ
3ـ اﻣﺮِ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ	4ـ ﺟﻬﺎد ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎنِ دﯾﻦ
5ـ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﺮاﮐﺰِ ﻓﺴﺎد	6ـ اﺣﮑﺎمِ اﻗﺘﺼﺎدی و ﺑﺎﻧﮑﺪاری و ...

3ـ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮانِ ﻣﺮﺟﻊِ دﯾﻨﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﻪ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد ؟  

ﯾﮑﯽ از وﻇﺎﯾﻒِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮِ اﮐﺮم (ص) ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺒﯿﯿﻦِ ﻗﺮآنِ ﮐﺮﯾﻢ و ﺷﺮح و ﺗﻮﺿﯿﺢِ ﺟﺰﺋﯿّﺎتِ اﺣﮑﺎم و ﻗﻮاﻧﯿﻦِ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﺎً ﮐﻠّﯿّﺎت آن در ﻗﺮآن ﺑﯿﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد ، ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ . ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ اﯾﻦ ﺷﺮح و ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﻪ ﺻﻮرتِ ﺷﻔﺎﻫﯽ ( ﮔﻔﺘﺎر ) و ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرتِ ﻋﻤﻠﯽ ( رﻓﺘﺎر ) ﺑﻮد و ﺷﯿﻮة درﺳﺖِ اﻧﺠﺎم دادنِ دﺳﺘﻮرهای ﻗﺮآن را ﺑﻪ ﻣﺮدمِ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﯽدادﻧﺪ و ﮔﺎﻫﯽ ﻫﻢﺑﺎ ﺳﮑﻮت در ﺑﺮاﺑﺮِ اَﻋﻤﺎل و ﮔﻔﺘﺎرِ دﯾﮕﺮان ﺑﺮ آن ﺻﺤّﻪ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ .

درس ﭘﻨﺠﻢ : ﺗﺪاومِ  رﺳﺎﻟﺖ ( ﺗﻔﮑّﺮ در ﺣﺪﯾﺚ ، ص61 ) ،‌ (   ﺗﻔﮑّﺮ ، ص 63 )  ،‌ (   اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 72  )

ﺑﺎﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎتِ ﻗﺒﻞ ، در اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﯿﺪ و ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﭼﺮا ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ :

« ﻣَﻦْ ﻣﺎتَ وَ ﻟَﻢْ ﯾَﻌْﺮِفْ اِﻣﺎمَ زَﻣﺎﻧِﻪِ ﻣﺎتَ میتةً جاهِلِیَّةً » ، « ﻫﺮ ﮐﺲ ﺑﻤﯿﺮد  و اﻣﺎمِ زﻣﺎنِ ﺧﻮد را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﺮگِ ﺟﺎﻫﻠﯽ ﻣُﺮده اﺳﺖ . » ؟

پاسخ : زﯾﺮا ﺗﺪاومِ ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎی ﺳﻪﮔﺎنة رﺳﺎﻟﺖ ﯾﻌﻨﯽ ؛ ﻣﺮﺟﻌﯿّﺖِ ﻋﻠﻤﯽ ، وﻻﯾﺖ و رﻫﺒﺮی ﺟﺎﻣﻌﻪ ، وﻻﯾﺖِ ﻣﻌﻨﻮی در ﺷﮑﻞِ اﻣﺎﻣﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد .

و اﮔﺮ ﮐﺴﯽ اﻣﺎمِ زﻣﺎنِ ﺧﻮد را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻄﻌﺎً از او ﭘﯿﺮوی ﻫﻢﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد و اﮔﺮ ﮐﺴﯽ اﻣﺎمِ زﻣﺎﻧﺶ را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ و از او ﭘﯿﺮوی ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ ﻋﻤﻼً از رﺳﺎﻟﺖِ رﺳﻮلِ اﮐﺮم (ص) ﺑﯽﺑﻬﺮه ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻫﻤﺎن ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻋﺼﺮِ ﺟﺎﻫﻠﯿّﺖ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ﭼﺮا ﭘﯿﺎﻣﺒﺮِ اﮐﺮم (ص) در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺣﺘّﯽ ﺧﻮﯾﺸﺎﻧﺶ ﻧﯿﺰ دﻋﻮتِ او را ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪﺟﺎﻧﺸﯿﻦِ ﺧﻮد را ﻣﻌﯿّﻦ ﮐﺮد ؟ اﻧﺠﺎم دادنِ اﯾﻦ ﮐﺎر در اﺑﺘﺪای دﻋﻮﺗﺶ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ؟

1ـ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (ص) از ﭼُﻨﺎن اﻫﻤّﯿّﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻫﻤﺎن اوّﻟﯿﻦ دﻋﻮتِ آﺷﮑﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﻣﺮدم ﻣﺸﺨّﺺ ﺷﻮد .  

2ـ راهِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮِ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮانِ ﺧﺎﺗﻢِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺑﻌﺪ از اﯾﺸﺎن ﻧﯿﺰ اداﻣﻪ دارد و ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎی رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ زﻣﺎنِ ﺣﯿﺎتِ اﯾﺸﺎن ﻧﻤﯽﺷﻮد .

3ـ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺷﺮاﯾﻄﯽ دارد ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮان آن را ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎبِ ﻣﺮدم واﮔﺬار ﮐﺮد ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﯾﺪ از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻌﺮّﻓﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ او را ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

درﺑﺎرة واقعة ﻏﺪﯾﺮ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﯿﺪ و ﺑﻪ ﺳؤالﻫﺎی زﯾﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﯿﺪ :  

اﻟﻒ) ﭼﺮا ﻣﺮاﺳﻢِ ﻏﺪﯾﺮ همزﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎعِ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ ؟  

 به خاﻃﺮ اﯾﻨﮑﻪ مسئلة ﺧﻼﻓﺖ و ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﺣﻀﺮتِ ﻋﻠﯽ (ع) ﺑﻪ وسیلة ﺣُﺠّﺎج ﮐﻪﺑﯿﺶ از ﺻﺪﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاﺳﺮِ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻬﺎی اﺳﻼﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪه ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣُﺠّﺖ ﺑﺮ ﻣﺮدم در ﻣﻮردِ ﻧﺼﺐِ اﻣﺎم و ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ رﺳﻮلِ ﺧﺪا ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﺪاً ادّﻋﺎ ﻧﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒـﺮ (ص) ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﻧﺼﺐ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ . [ چون همة مردم از موضوع باخبر شوند و کسی این موضوع را انکار نکند . ]

ب) ﭼﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادنِ اﯾﻦ ﻣأﻣﻮرﯾﺖ را ﻣﺴﺎوی ﺑﺎ ﻋﺪمِ اﻧﺠﺎم دادنِ رﺳﺎﻟﺖ اﻋﻼم ﮐﺮد ؟  

زﯾﺮا ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدنِ دﯾﻦِ ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﺟﺎوداﻧﯽ اﺳﻼﻣﯽ و ادامة راهِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﯾﺸﺎن ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ­ای ﺑﺮای او ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﻧﺪ و اﮔﺮ اﯾﻦ مسئله اﺗّﻔﺎق ﻧﻤﯽ­اﻓﺘﺎد اﺻﻞِ دﯾﻦ ﻣﻮردِ ﺗﻬﺪﯾﺪﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ . ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﺧﺘﻢِ ﻧُﺒُﻮّت ﺑﺪونِ ﻧﺼﺐِ اﻣﺎمِ ﻣﻌﺼﻮم ﺧﻼفِ ﺣﮑﻤﺖ و ﻟﻄﻒِ اﻟﻬﯽ اﺳﺖ . [ اگر جانشین تعیین نمی­شد ، رسالت به نتیجه نمی­رسید . ]  

ج) ﺗﺒﺮﯾﮏ و ﺗﻬﻨﯿﺖِ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺣﻀﺮتِ ﻋﻠﯽ ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎنِ ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﺸﺎنة ﭼﯿﺴﺖ ؟  

اﯾﻦ ﺗﺒﺮﯾﮏ ﻧﺸﺎنة ﻣﻌﺮّﻓﯽ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ (ع) ﺑﻪ ﻋﻨﻮانِ ﺣﺎﮐﻢ و ﺟﺎﻧﺸﯿﻦِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (ص) اﺳﺖ . و در واﻗﻊ اﯾﻦ ﺗﺒﺮﯾﮏ و دﺳﺖدادن ﺑﻪ ﻣﻨﺰلة ﺑﯿﻌﺖ و ﻗﺒﻮلِ وﻻﯾﺖ از ﺟﺎﻧﺐِ ﻣﺮدم اﺳﺖ . و اﮔﺮ مسئلة اﻋﻼمِ دوﺳﺘﯽ ﺑﻮد ، ﭼُﻨﯿﻦ اﻣﺮی ﻣﻌﻨﯽ ﻧﺪاﺷﺖ .

د) چرا کلمة « مولی » در حدیث غدیر به معنای سرپرست است ، نه دوست ؟

ـ اگر « مولی » در اینجا به معنی دوست بود مساوی انجام نگرفتنِ رسالت قرار نمی­گرفت . وانگهی دوستی مسلمانان با یکدیگر از بدیهی­ترین مسائلِ اسلامی است که از آغازِ اسلام وجود داشته است .

ـ در چُنان موقعیّتی اعلام دوستی معنا ندارد . بلکه باید مطلبی که موردِ نیازِ مردم و مربوط به آنهاست بیان شود .

درس ﺷﺸﻢ : ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺗﺸﯿّﻊ  (  اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 83 )

1ـ ﮐﺪام یک از وﯾﮋﮔﯿﻬﺎی اﻣﯿﺮﻣﺆﻣﻨﺎن در دورة ﮐﻮﺗﺎهِ ﺧﻼﻓﺖﺳﺒﺐِ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪی ﺑﯿﺸﺘﺮِ ﻣﺮدم ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮت ﺷﺪ ؟ ﻧﻤﻮﻧﻪای ذﮐﺮ ﮐﻨﯿﺪ . ﻋﺪاﻟﺖ  

2ـ ﭼﺮا رﺳﻮلِ ﺧﺪا (ص) ﺑﻪ ﺻﻮرتﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻓﻀﺎﯾﻞِ ﺣﻀﺮتِ ﻋﻠﯽ (ع) را ﺑﺮای ﻣﺮدم ﺑﯿﺎن ﻣﯽ­ﮐﺮد؟

ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿّﺖ اﯾﺸﺎن ﻧﺰدِ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد و اﯾﻦ ﻓﻀﺎﯾﻞ ﺗﺜﺒﯿﺖﮔﺮدد و ﺑﺮﺗﺮی او را ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺮِ ﺻﺤﺎﺑﻪ آﺷﮑﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﺮ ﻫﻤﮕﺎن اﺗﻤﺎمِ ﺣُﺠّﺖ ﺷﻮد .

3ـ ﻣﻘﺼﻮد از اﯾﻦ ﺳﺨﻦِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (ص) ﮐﻪ « ﻋﻠﯽ ﺑﺎ ﺣﻖّ اﺳﺖ و ﺣﻖّ ﺑﺎ ﻋﻠﯽ اﺳﺖ » ﭼﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ؟  

ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ ﺣﻀﺮتّ ﻋﻠﯽ (ع) ﺳﻨﺒﻞ ﺗﺠﺴّﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺣﻖّ و ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﻫﺎی او ﺑﺮﻣﺒﻨﺎی ﺣﻖّ و ﮐﺎﻣﻼً ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ و ﻣﻌﺼﻮم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ . 

4ـ ﭼﻪ راﺑﻄﻪای ﻣﯿﺎنِ اﯾﻦ ﺳﺨﻦِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (ص) ﮐﻪ « ﻋﻠﯽﺑﺎ ﻗﺮآن و ﻗﺮآن ﺑﺎ ﻋﻠﯽ اﺳﺖ » و ﺣﺪﯾﺚِ ﺛﻘﻠﯿﻦ  وﺟﻮد دارد ؟  

ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺮ دو از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪاﯾﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮﻧﺪ و ﺗﻤﺴّﮏ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻨﺰلِ ﻣﻘﺼﻮد رﺳﺎﻧﺪ.

 درس ﻫﻔﺘﻢ :  وﺿﻊِ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﺼﺮ اﺋﻤّﻪ (ع) (  اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 93 )

1ـ ﭼﺮا ﻗﺮآنِ ﮐﺮﯾﻢ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻣﻄﺎلعة ﺳﺮﮔﺬﺷﺖِ ﻣﻠّﺖﻫﺎ دﻋﻮت ﮐﺮده اﺳﺖ ؟  

ﺑﺮای آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖِ ﻣﻠّﺘﻬﺎ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﻞِ ﺳﻘﻮطِ آﻧﻬﺎ ؛ ﺗﺎ از آﻧﻬﺎﻋﺒﺮت ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ و ﺑﺎ ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﯽ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪه­اﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزی ﺑﺮﺳﯿﻢ .

2ـ ﭼﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ زﻣﯿﻨﻪ را ﺑﺮای ورودِ ﺟﻌﻞ و ﺗﺤﺮﯾﻒ ﺑﻪ اﺣﺎدﯾﺚِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮِ اﮐﺮم (ص) آﻣﺎده ﮐﺮد ؟  

ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻤّﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺗأﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﻮد ﮐﻪ مهمّ­ترﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرتند از :

اﻟﻒ : ﻣﻤﻨﻮﻋﯿّﺖﻧﻘﻞ و ﻧﻮﺷﺘﻦِ اﺣﺎدﯾﺚ ﭘﺲ از رﺣﻠﺖِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ(ص)

ب : ﻧﯿﺎزِ ﺣﺎﮐﻤﺎنِ ﺳﺘﻤﮕﺮ و ﺻﺎﺣﺒﺎنِ ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿّﺖِ ﺧﻮد و اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﻼفِ اﺳﻼم اﻧﺠﺎم ﻣﯽدادﻧﺪ .

ج : ﻣﻨﺰوی ﺳﺎﺧﺘﻦِ اﻣﺎﻣﺎن و ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن ﺣﻘﯿﻘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮِ اﮐﺮم (ص)

د : ورودِ اﻓﺮادِ ﻣﻨﺎﻓﻖ و ﺷﺨﺼﯿّﺘﻬﺎی ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞِ اﻋﺘﻤﺎد و ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺜﻞِ ﮐَﻌﺐ اﻻﺣﺒﺎر در ﺣﻮزهﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺗﺒﻠﯿﻐﯽ.

3ـ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖِ ﺑﻨﯽاﻣﯿّﻪ و ﺑﻨﯽﻋﺒّﺎس ﺑﺎ رﻫﺒﺮی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد ؟

ﺣﮑﻮﻣﺖِ ﻧﺒﻮی	ﺣﮑﻮﻣﺖِ اﻣﻮی و ﻋﺒّﺎﺳﯽ
ﺑﺮ اﺳﺎسِ ﻋﺪل	ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻇﻠﻢ و ﺟﻮر
ﮔُﺴﺘﺮشِ اﻧﺪﯾﺸﻪ­ﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ	ﻣﯿﺪان دادن ﺑﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎی ﻏﯿﺮِاﺻﯿﻞ و ﺗﺤﺮﯾﻒﺷﺪه
ﻋﻤﻞِ دﻗﯿﻖ ﺑﻪ دﺳﺘﻮرها و اﺣﮑﺎمِ اﻟﻬﯽ	زﯾﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦِ اﺣﮑﺎمِ اﻟﻬﯽ
ﺳﺎده زﯾﺴﺘﯽ و ﻣﻮاﺳﺎت ﺑﺎ ﻣﺮدم	اﺷﺮاﻓﯿّﺖ و رﻓﺎهﻃﻠﺒﯽ

درس ﻫﺸﺘﻢ : اﺣﯿﺎی ارزﺷﻬﺎی راﺳﺘﯿﻦ  (  بررسی ، ص 102 ) ، (  اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 106 )

در درسِ ﻗﺒﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂِ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺲ از رﺣﻠﺖِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ اﮐﻨﻮن ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦﭼﻬﺎر اﻗﺪامِ اﺋﻤّﻪ اﻃﻬﺎر ﭘﺎﺳﺦﮔﻮی ﮐﺪام ﯾﮏ از ﻣﺸﮑﻼتِ آن دوره ﺑﻮده اﺳﺖ ؟  

اﻗﺪاﻣﺎتِ اﺋﻤّﻪ	ﻣﺸﮑﻼتِ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺲ از رﺣﻠﺖِ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (ص)
ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﻔﺴﯿﺮِ ﻗﺮآن	ﻣﻤﻨﻮﻋﯿّﺖ ﻧﻮﺷﺘﻦِ اﺣﺎدﯾﺚ و ﺗﺤﺮﯾﻒ و ﺟﻌﻞِ اﺣﺎدﯾﺚ
ﺣﻔﻆِ ﺳﺨﻨﺎن و ﺳﯿﺮة ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ	ﻣﻤﻨﻮﻋﯿّﺖ از ﻧﻮﺷﺘﻦِ ﺣﺪﯾﺚ و ﺗﺤﺮﯾﻒ و ﺟﻌﻞِ آﻧﻬﺎ
ﺗﺒﯿﯿﻦِ ﻣﻌﺎرفِ اسلامی متناسب با نیازهای نو	ﺗﺤﺮﯾﻒ در ﻣﻌﺎرف و ﺟﻌﻞِ ﺣﺪﯾﺚ
ﺗﺮﺑﯿﺖِ ﺷﺨﺼﯿّﺘﻬﺎی اﺳﻼﻣﯽ	ﻇﻬﻮر ﺷﺨﺼﯿّﺘﻬﺎ و اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻏﯿﺮِﻗﺎﺑﻞِ اﻋﺘﻤﺎد

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1ـ آﯾﺎ ائمّة اﻃﻬﺎر ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴّﻼم روﺷﻬﺎی ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﮐﻤﺎنِ زﻣﺎن در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ؟ ﭼﺮا ؟  

ﺧﯿﺮـ اﻣﺎﻣﺎنِ ﻣﺎ ﺷﯿﻮة ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺣﺎﮐﻤﺎن و ﺣﻔﻆِ اﺳﻼمِ راﺳﺘﯿﻦ را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂِ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن و ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ روﺣﯿّﺎت ﺣﺎﮐﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آن رو به رو ﺑﻮدﻧﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪ ﻫﻢ ﺗﻔﮑّﺮِ اﺻﯿﻞِ اﺳﻼمِ راﺳﺘﯿﻦ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺸﯿّﻊ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻨﺎی ﻇﻠﻢ و ﺟﻮرِ ﺑﻨﯽاﻣﯿّﻪ سُست ﺷﺪه و ﻓﺮو رﯾﺰد . ﻟﺬا ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ اﻣﺎﻣﺎنِ ﻣﺎ ﮐﻪ ﻫﻤﻪﯾﮏ ﻧﻮرِ ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ، ﮔﺎﻫﯽ ﺻﻠﺢﻧﺎﻣﻪ اﻣﻀﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ، در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاﻗﻊ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑُﺮده و زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞِ ﮐﻼﺳﻬﺎی درس ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ و ...

درس ﻧﻬﻢ : ﺧﻮرﺷﯿﺪِ ﭘﻨﻬﺎن   (  اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 115 )

1ـ ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ آیة 11 ﺳﻮرة رﻋﺪ ، ﻋﻠّﺖِ اﺻﻠﯽ ﻏﯿﺒﺖِ اﻣﺎمِ ﻋﺼﺮ (ﻋﺞ) را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ .

« لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلا مَرَدَّ لَهُ وَ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ . » ، ( رعد ، 13 / ١١ )

ﻋﻠّﺖِ اﺻﻠﯽ ﻏﯿﺒﺖِ اﻣﺎمِ ﻋﺼﺮ (ﻋﺞ) ﺧﻮدِ ﻣﺮدم­اﻧﺪ . زﯾﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺑﺬلِ ﻓﯿﺾ و رﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎنِ ﺧﻮد درﯾﻎ ﻧﻤﯽورزد و اﻣﺎم ﻫﻢ ﮐﻪ ﻣﻈﻬﺮِ رﺣﻤﺖ ﺧﺪاﺳﺖ ، ﻫﺮﮔﺰ منشأ ﻣﺤﺮوﻣﯿّﺖ ﻣﺮدم ﻧﻤﯽﺷﻮد . ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﺒﺐِ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﺤﺮوﻣﯿّﺖ از ﺟﺎﻧﺐِ ﺧﻮدِ ﻣﺮدم اﺳﺖ . ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﺮاﯾﻂِ ﻻزم در اﻣّﺖﺟﻤﻊ ﺷﻮد و ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ درکِ ﺣﻀﻮرِ اﻣﺎم ﺣﺎﺻﻞ آﯾﺪ ، اﻣﺎم در ﻣﯿﺎنِ اﻣّﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺷﻮد .

2ـ ﭼﺮا ﻏﯿﺒﺖِ اﻣﺎمِ ﻋﺼﺮ (ع) ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﯿﺪِ ﭘُﺸﺖِ اﺑﺮ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ؟  

زﯾﺮا ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﺧﻮرﺷﯿﺪِ ﺣﺘّﯽ ﭘﺸﺖِ اﺑﺮ ﻫﻢ ﻣﯽ­ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و ﺑﺮای اﻫﻞِ ﻋﺎﻟَﻢ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻧﺒﻮدِ آن ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺖ ، اﻣﺎم زﻣﺎن (ع) در ﭘﺲِ ﭘﺮدة ﻏﯿﺒﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ﻣﺮدم ﻓﻮاﯾﺪ زﯾﺎدی دارد و ﺑﺎ ﻧﺒﻮدِ اﻣﺎم ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺖ ؛ اﮔﺮ ﭼﻪ ﻇﻬﻮر ﻧﺪارﻧﺪ اﻣّﺎ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮرِ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﯾﺎ ﻏﯿﺮِﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ و ﯾﺎر و ﯾﺎورِ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ .

3ـ ﻏﯿﺮﻋﺎدی و ﻏﯿﺮﻋﻘﻠﯽ ( ﻣﺤﺎلّ ) ﭼﻪﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دارﻧﺪ ؟ ﺑﺮای ﻫﺮ ﯾﮏ ﺳﻪ ﻣﺜﺎل ذﮐﺮ ﮐﻨﯿﺪ .

ﻏﯿﺮِﻋﻘﻠﯽ : ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪﻫﯿﭻ وﺟﻪ اﻣﮑﺎنِ وﺟﻮد آن ﻧﯿﺴﺖ .

ﻏﯿﺮِﻋﺎدی : اﻣﮑﺎنِ وﺟﻮد آن ﻫﺴﺖ ، اﻣّﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺎ آن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﯿﻢ و وﻗﻮعِ آن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪِ ﺷﺮاﯾﻂ و ﻋﻮاﻣﻞِ ﺧﺎرﺟﯽ زﯾﺎدی اﺳﺖ که دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻘّﻖ ﺷﻮد .

ﻏﯿﺮِﻋﺎدی	ﻏﯿﺮِﻋﻘﻠﯽ ( ﻣﺤﺎلّ )
اینکه اﻧﺴﺎﻧﯽ دارای ﺳﻪ ﻣﺘﺮ ﻗﺪ ﺑﺎﺷﺪ .	اینکه عددی هم زوج باشد و هم فرد
اینکه اﻧﺴﺎﻧﯽ مادرزاد یک دﺳﺖ داشته باشد .	اینکه شکلی هم مثلّث باشد و هم دایره
اینکه انسانی به جای پا ، رویِ دست راه برود .	اینکه یک جسم ، همزمان در دو مکان باشد .

4ـ ﻗﺮآنِ ﮐﺮﯾﻢ ﺧﺒﺮ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺣﻀﺮتِ ﻧﻮح 950 ﺳﺎل ﻗﻮمِ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻮﺣﯿﺪ دﻋﻮت ﮐﺮد . از اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﭼﻪ ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﺮﻓﺖ ؟  

1ـ ﯾﮏ اﻧﺴﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺎل زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ مسئله ﻗﺒﻼً ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﻏﯿﺮِﻋﺎدی اﺳﺖ . ﭘﺲ ﺳﻦّ اﻣﺎم زﻣﺎن (ع) ﯾﮏ ﭼﯿﺰِ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪﻧﯿﺴﺖ و ﻣﻮاردِ ﻣﺸﺎﺑﻪ دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻗﺮآن ، ﺳﻨّﺖ و ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮاردِ ﻣﺸﺎﺑﻪ آن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ .

2ـ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻣﮑﺎنِ ﺳﻦّ زﯾﺎد ، مأﻣﻮرﯾّﺖِ اﻟﻬﯽ ﯾﮏ ﺷﺨﺺﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻃﻮل ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ .

درس دﻫﻢ : در اﻧﺘﻈﺎرِ ﻃﻠﻮع (  اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ،‌ ص 131 )  

1ـ از دﯾﺪﮔﺎهِ ﻗﺮآنِ ﮐﺮﯾﻢ آﯾﻨﺪة ﺗﺎرﯾﺦ از آنِ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ؟                                                

آﯾﻨﺪة ﺗﺎرﯾﺦ از آنِ ﺑﻨﺪﮔﺎنِ ﺻﺎﻟﺢ و ﺣﺎﮐﻤﯿّﺖ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزی جبهة ﺣﻖّ ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .

2ـ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدن ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر ، ﭼﻪ تأﺛﯿﺮﻫﺎﯾﯽﺑﺮ ﺷﺨﺼﯿّﺖِ ﻓﺮدِ ﻣﻨﺘﻈﺮ دارد ؟  

اﻧﺴﺎنِ ﻣﻨﺘﻈﺮِ ﻫﺪف و آرﻣﺎن ﺧﻮد را ﻣﯽ­ﺷﻨﺎﺳﺪ و ﯾﻘﯿﻦ دارد ﮐﻪ روزی اﯾﻦﻫﺪف در ﺟﻬﺎن ﺗﺤﻘّﻖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ از اﯾﻦ رو ﻫﻤﻮاره ﺑﺮای رﺳﯿﺪنِ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﭼُﻨﯿﻦ ﻫﺪﻓﯽ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﯾﮏ ﻗﺪم ،‌ ﺑﻪ آن ﻫﺪف ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﺷﻮد .

3ـ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻨﯿﺪ « ﻣﻨﺘﻈﺮانِ ﻣﺼﻠﺢ ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺪﺻﺎﻟﺢ ﺑﺎﺷﻨﺪ . »

ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮِ ﻣﻮﻋﻮد و ﻣﺼﻠﺢِ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ از ﺧﻮد ﺷﺮوع ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ اﻧﺠﺎمِ دادنِ اَﻋﻤﺎلِ ﺻﺎﻟﺢ ، ﺧﻮد و دﯾﮕﺮان را ﺑﺮای آﻣﺪنِ ﻣﻮﻋﻮد و اﺻﻼحِ ﺟﺎمعة ﺟﻬﺎﻧﯽ آﻣﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ زمینة ﻇﻬﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد .

درس ﯾﺎزدﻫﻢ : ﻣﺮﺟﻌﯿّﺖ و وﻻﯾﺖِ ﻓﻘﯿﻪ ( اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 141 )  

1ـ ﭘﯿﺎﻣﻬﺎی اﺻﻠﯽ اﯾﻦ درس ﮐﺪاﻣﻨﺪ ؟  

ﻣﺴﺌﻮﻟﯿّﺘﻬﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ در زﻣﺎنِ ﻏﯿﺒﺖ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞِ ﺟﺪﯾﺪی ﺗﺤﻘّﻖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ .

وﻻﯾﺖِ ﻣﻌﻨﻮی : از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ وﻻﯾﺖِ ﻣﻌﻨﻮی ﻧﯿﺎز ﺑﻪ وﺟﻮدِ آﺷﮑﺎرِ اﻣﺎم در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿﺴﺖ در زﻣﺎنِ ﻏﯿﺒﺖ ﻧﯿﺰﺗﻮﺳّﻂ ﺧﻮدِ اﻣﺎم ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد .

اﻟﻒ) ﻣﺮﺟﻌﯿّﺖِ ﻋﻤﻠﯽ : در ﻏﯿﺒﺖِ ﮐُﺒﺮی در ﺷﮑﻞِ ﻣﺮﺟﻌﯿّﺖِ ﻓﻘﯿﻪ اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ .

ب) وﻻﯾﺖِ ﻇﺎﻫﺮی : ﺣﮑﻮﻣﺖِ اﺳﻼﻣﯽ در ﻏﯿﺒﺖِ ﮐُﺒﺮی در ﭼﻬﺎر ﭼﻮبِ وﻻﯾﺖِ ﻓﻘﯿﻪ اﺳﺘﻤﺮار ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ.

2ـ ﻣﻘﺼﻮد از « ﺗﻘﻠﯿﺪ » در اﺣﮑﺎمِ دﯾﻨﯽ ﭼﯿﺴﺖ ؟  

ﻣﺮاجعة ﻏﯿﺮِﻣﺘﺨﺼّﺺ و ﻏﯿﺮِﮐﺎرﺷﻨﺎس ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼّﺺ و ﮐﺎرﺷﻨﺎس در ﻋﻠﻮمِ دﯾﻨﯽ ( ﻓﻘﯿﻪ ) ﺑﺮای اﻧﺠﺎم دادنِ ﺻﺤﯿﺢِ وﻇﺎﯾﻒِ دﯾﻨﯽ ﺗﺎ اَﻋﻤﺎلِ آﻧﺎن ﻣﻮاﻓﻖِ ﻣﻮازﯾﻦِ دﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ . ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﭘﯿﺮوی ﯾﺎ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ . ﭘﺲﺗﻘﻠﯿﺪ در اینجا ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی رﺟﻮع ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼّﺺ اﺳﺖ .

3ـ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺑﺮای ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻻزم اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞِ ﭼﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد ؟  

ﺑﺮای ﺗﻤﺎمِ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻦِّ ﺗﮑﻠﯿﻒ رﺳﯿﺪه­اﻧﺪ ، اﻋﻢّ از ﻣﺮد و زن ﮐﻪ در اﺣﮑﺎمِ دﯾﻨﯽ ﻣﺘﺨﺼّﺺ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﺣﺘﯿﺎط ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﻻزم اﺳﺖ از ﯾﮏ ﻣﺮﺟﻊِ ﺗﻘﻠﯿﺪ واﺟﺪِ ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ . ﺗﻘﻠﯿﺪﻓﻘﻂ در ﻓﺮوعِ دﯾﻦ ﯾﺎ اﺣﮑﺎمِ ﻋﻤﻠﯽ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ و در اﺻﻮلِ دﯾﻦ ( ﺗﻮﺣﯿﺪ ، ﻋﺪل ، ﻧُﺒُﻮّت ، اﻣﺎﻣﺖ ، ﻣَﻌﺎد ) ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ .

4ـ ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮﺟﻊ « ﻋﺎدل » و « زﻣﺎنﺷﻨﺎس » ﺑﺎﺷﺪ ؟

ﻣﺮﺟﻊِ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺎدل ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ در اﺳﺘﺨﺮاجِ اﺣﮑﺎمِ ﺷﺮﻋﯽ ﻫﻮایِ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را دﺧﺎﻟﺖ ﻧﺪﻫﺪ .

ﻣﺮﺟﻊِ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ زﻣﺎنﺷﻨﺎس ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺣﮑﺎمِ دﯾﻦ را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻧﯿﺎزﻫﺎی روز اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﻨﺪ .

5ـ اﻧﺘﺨﺎبِ وﻟﯽّ ﻓﻘﯿﻪ در ﮐﺸﻮرِ ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻣﺮدم از ﭼﻪ ﻃﺮﯾﻘﯽ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﯾﺸﺎن دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ ؟  

ﺑﺮ اﺳﺎسِ ﻗﺎﻧﻮنِ اﺳﺎﺳﯽ رﻫﺒﺮی ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻃﺮﯾﻖِ ﭘﺬﯾﺮش و ﻣﻘﺒﻮلیّت ﻋﻤﻮﻣﯽﻣﺮدم ( به طورِ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ ره ) ﯾﺎ از ﻃﺮﯾﻖِ ﻣﺠﻠﺲِ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮی ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد ( ﺑﻪ ﻃﻮرِ ﻏﯿﺮِﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ) . ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎتِ ﻣﺠﻠﺲِ ﺧﺒﺮﮔﺎن ، ﻓﻘﻬﺎﯾﯽ را از ﻃﺮفِ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎنِ ﻣﺮدم در ﻣﺠﻠﺲِ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻫﻢ وﻟﯽّ ﻓﻘﯿﻪ را اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻌﺮّﻓﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ .

3ـ ﭼﮕﻮﻧﻪ ولایتِ فقیه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز ﺣﮑﻮﻣﺖِ ﺣﻀﺮتِ ﻣﻬﺪی (ﻋﺞ) ﺑﺎﺷﺪ ؟  

اﻟﻒ) ﺗﺸﮑﯿﻞِ اﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﻣﻨﺘﻈﺮان ﻓﺮﺻﺖ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ آﻧﭽﻪ را ﺑﺮای آﻣﺎدﮔﯽ ﻇﻬﻮر ﻻزم اﺳﺖﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﻨﺪ .

ب) ﺗﺸﮑﯿﻞِ ﺣﮑﻮﻣﺖِ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان در ﻋﺼﺮِ ﻏﯿﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی اراﺋﻪ ﯾﮏ اﻟﮕﻮ از ﺣﺎﮐﻤﯿّﺖ دﯾﻨﺪاران اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از ﺗﻌﺎﻟﯿﻢِ اﻧﺒﯿﺎء ﺑﺮای ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ و ﺳﻌﺎدتِ دﻧﯿﺎ و آﺧِﺮت اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ . در اﯾﻦﺣﮑﻮﻣﺖ ، زمینة ﻋﺒﻮدﯾّﺖ ، ﻣﻌﻨﻮﯾّﺖﺧﻮاﻫﯽ ، ﺑﺮاﺑﺮی و ﻋﺪاﻟﺖ ، ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﮐﺸﻮر و رﻓﺎه و آﺳﺎﯾﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﺮاﻫﻢﻣﯽآﯾﺪ . ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻋﻄﺮِ ﻣﻌﻨﻮﯾّﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ در ﺟﻬﺎن ﮔُﺴﺘﺮده ﻣﯽﺷﻮد و دﯾﻨﺪاران و ﺣﻖّﻃﻠﺒﺎنِ ﺟﻬﺎن اﻣﯿﺪوار ﺑﻪ ﺗﺠﺪﯾﺪِ ﺣﯿﺎتِ ﻓﻀﺎﺋﻞِ اﺧﻼﻗﯽ و ﮐﺮاﻣﺖﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن آﻣﺎدة ﻇﻬﻮرِ ﻣﻮﻋﻮدِ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ .

ج) وﺟﻮدِ ﺣﮑﻮﻣﺖِ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻣﮑﺎنِ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ را ﻓﺮاﻫﻢ آورد و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی وﺳﯿﻌﯽﺑﺮای اﺳﺘﮑﺒﺎر ﺳﺘﯿﺰی ﺗﺪارک ﺑﺒﯿﻨﺪ .

درس دوازدﻫﻢ : وﯾﮋﮔﯿﻬﺎی ﺣﮑﻮﻣﺖِ اﺳﻼﻣﯽ ( اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 150)   

2ـ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮِ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎی ﺟﻤﻬﻮری را ﺑﺮ ﺷُﻤﺮﯾﺪ .   

ﻧﻈﺎمِ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ اﺳﺎسِ ﻗﻮاﻧﯿﻦِ اﺳﻼﻣﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ و اداره ﻣﯽﺷﻮد و ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاران ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﺧﻼفِ دﺳﺘﻮرهای اﻟﻬﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ . و ﻫﺪفِ اﺻﻠﯽ آن ﺳﻌﺎدتِ اُﺧﺮوی و ﺑﺮﻗﺮاری ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ و آﺳﺎﯾﺶ و رﻓﺎهِ ﻣﺮدم را در اﯾﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ .

اﻣّﺎ ﺣﮑﻮﻣﺘﻬﺎی ﺟﻤﻬﻮری دﯾﮕﺮ ، ﻫﺪفِ ﺧﻮد را ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی ﻣﺎدّی ﻣﺮدم ﻗﺮار داده و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارزﺷﻬﺎی اﻟﻬﯽ ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ .

2ـ کلمة « جمهوری » و کلمة « اسلامی » بیانگر چه ویژگیهایی از حکومتِ کشورِ ماست ؟

کلمة « جمهوری » در کنارِ‌ کلمة « اسلامی » بیانگر جمهوریّت و مردمی بودن و اسلامیّتِ حکومت است که مردم با قیام و انقلاب و شرکتِ دائم در انتخاباتِ مختلف ( ریاست جمهوری ، مجلسِ شورای اسلامی ، مجلسِ خبرگانِ رهبری ، شوراهای اسلامی شهر و روستا ) پایبندی خود را به اصلِ نظامِ اسلامی و قانونِ اساسی نشان می­دهند .

3ـ بنابر عهدنامة امیرالمؤمنین ، چرا حاکم اسلامی باید نسبت به همة افرادِ جامعة اسلامی ، چه مسلمان و چه غیرِمسلمان مهربان باشد ؟

چون مردم دو دسته­اند ؛ یا در دین برادرند یا در آفرینش برابرند .

4ـ بنابر عهدنامة امیرالمؤمنین ، چرا حاکم اسلامی باید عیب­جویان را از خود دور کند ؟    

چون مردم عیبهایی دارند که مدیر و رهبرِ جامعه باید بیشتر از همه در پنهان کردنِ آنها بکوشد .

درس ﺳﯿﺰدﻫﻢ : ﻋﺰّتِ ﻧﻔﺲ (  اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 165 )   

1ـ ﻣﯿﺎنِ « ﻋﺰّت ﻧﻔﺲ » و « ﮔﻨﺎه » ﭼﻪ راﺑﻄﻪای وﺟﻮد دارد ؟ ﭼﺮا ؟  

ﻋﺰّتِ ﻧﻔﺲ ﯾﻌﻨﯽ اﺣﺴﺎسِ ﺑﺰرﮔﻮاری و ﻋﻈﻤﺖ ، و ﮔﻨﺎه ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﻘﺎرت و ﭘﺴﺘﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪن . ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ رابطة ﻋﮑﺲ دارﻧﺪ . ﻫﺮ ﻗﺪر ﮐﻪ ﮐﺮاﻣﺖِ ﻧﻔﺲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻨﺎه ﮐﻤﺘﺮ .

ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﺣﻘﯿﺮ ﻧﺸﻮد و ﺧﻮد را ﮐﻮﭼﮏ ﻧﮑﻨﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﻧﻤﯽزﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻫﺮ ﻗﺪر ﺧﻮد را ﻋﺰﯾﺰ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﺗﻦ ﺑﻪ ذﻟّﺖ ﻧﻤﯽﺳﭙﺎرد .  

2ـ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺴﺆﻟﯿّﺖ اﻧﺠﺎم دادنِ ﮔﻨﺎه را از دوشِ ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞِ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮد ؟

ﺧﯿﺮ ـ ﺷﺮاﯾﻂِ ﺑﯿﺮوﻧﯽ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ ، اﻣّﺎ ﻋﺎﻣﻞ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪه ﺧﻮدِ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و ﺑﺎ اﺧﺘﯿﺎر و ارادة ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﻣﯽزﻧﺪ . دوری از ﮔﻨﺎه ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺴﺘﮕﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪارِ ﻋﺰّت ﻧﻔﺲ و ﻫﻤّﺖ ﻣﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد . در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﯾﮑﯽ ﮔﻨﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣّﺎ در ﻫﻤﺎن ﺷﺮاﯾﻂ ﺷﺨﺺِ دﯾﮕﺮی ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﻘﻮا ﭘﯿﺸﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﭘﺲ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدِ اﻧﺴﺎن دارد .

3ـ ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ اینکه آیة 10 ﺳﻮرة ﻓﺎﻃﺮﺧﺪاوﻧﺪ را ﺻﺎﺣﺐِ ﻋﺰّت ﻣﻌﺮّﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ، راهِ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪی از ﻋﺰّت اﻟﻬﯽ ﭼﯿﺴﺖ ؟

« مَنْ کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا ... » ، ( فاطر ، 35 / ١٠ )

« ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻋﺰّت ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ از ﺧﺪا ﺑﻄﻠﺒﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﻤﺎمِ ﻋﺰّت از آنِ ﺧﺪاﺳﺖ . »

راه ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪی از ﻋﺰّتِ اﻟﻬﯽ اﻃﺎﻋﺖ از ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻗﺪم ﮔﺬاﺷﺘﻦ در راﻫﯽ اﺳﺖﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﭘﺴﻨﺪد .

4ـ آﯾﺎ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دارای ﻋﺰّتِ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ ﺑﻪﭘﯿﻤﺎنﺷﮑﻨﯽ دﺳﺖ ﻣﯽزﻧﺪ ؟  

ﺧﯿﺮ ـ زﯾﺮا ﮐﺴﯽ ﭘﯿﻤﺎنِ ﺧﻮد ﺑﺎ دﯾﮕﺮان و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﭘﯿﻤﺎن ﺑﺎﺧﺪا را ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا در ﺧﻮد ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻮدِ ﻋﺎﻟﯽ او ﺗﺴﻠﯿﻢِ ﺧﻮدِ داﻧﯽ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ اﻣّﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐِ ﻋﺰّت اﺳﺖ ﺧﻮدِ ﻋﺎﻟﯽ را ﺑﺮﺗﺮ ﻣﯽﺷﻤﺎرد و آن را ﻋﺰﯾﺰ ﻣﯽدارد .

درس ﭼﻬﺎردﻫﻢ : زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﭘﯿﻮﻧﺪِ ﻣﻘﺪّس ( اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 183 )  

1ـ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺧﺎﻧﻮاده را ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞِ ﮔﺴﺘﺮشِ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و دوﺳﺘﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد ؟  

اﮔﺮ در ﺗﺸﮑﯿﻞِ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﺗﺸﮑﯿﻞ آن ﺗﻮﺟّﻪ ﺷﻮد ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﺎﻣﻞِ ﮔُﺴﺘﺮشِ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و دوﺳﺘﯽ ﻣﯽﺷﻮد . ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﺎﻣﻞِ آراﻣﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮزﻧﺪان درﮐﺎﻧﻮنِ ﺧﺎﻧﻮاده رﺷﺪ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺤﻞّ رﺷﺪِ ﻓﻀﺎﯾﻞِ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﻧﯿﺎزِ ﺟﻨﺴﯽ در رابطة زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﺑﺮآورده ﺷﻮد ، ﺧﺎﻧﻮاده ، ﮐﺎﻧﻮنِ ﻣِﻬﺮ و ﻋﺎﻣﻞِ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادة ﮔﺴﺘﺮده ﻫﻢ ﺗﻮﺟّﻪ ﮐﺮد و ﻣﯿﺎنِ ﺧﻮﯾﺸﺎن ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﺑﺪ .   

2ـ وﻗﺘﯽ ﻣﯽﮔﻮییم ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺎﻧﻮاده را اﺻﻞﻗﺮار داد و ﺳﺎﯾﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢﻫﺎ را ﺑﺎ آن ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮد ، ﻣﻨﻈﻮر ﭼﯿﺴﺖ ؟ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻮاده را ﻣﺤﻞّ رﻓﻊِ ﻧﯿﺎزِ ﺟﻨﺴﯽ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان رابطة ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و در ﺟﻠﺴﺎتِ ﻓﺴﺎد ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ، ﺗﻼش ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎده­اﻧﺪ را ﻧﺠﺎت دﻫﺪ .  

ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻮاده را ﻣﺤﻞّ ﺗﺮﺑﯿﺖِ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﯽداﻧﺪ ﺷﻐﻠﺶ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖِ ﻓﺮزﻧﺪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ . ﻣﺮدِ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﯾﺪ و راﺑﻄﻪاش ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﻔﻆ ﺷﻮد . زنِ ﺧﺎﻧﻮاده وظیفة ﺷﯿﺮ دادن و ﺗﺮﺑﯿﺖ و ﻣﺤﺒّﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ را ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد .

3ـ ﭼﺮا ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﯾﮏ ﻧﻬﺎدِ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮِ ﻧﻬﺎدﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ؟  

زﯾﺮا ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻬﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﺗﺸﮑﯿﻞِ آن در ﻃﺒﯿﻌﺖ و ذات و ﻧﻬﺎدِ آدﻣﯽ اﺳﺖ . ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنِ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ زن و ﻣﺮد و رﺷﺪ و ﮐﻤﺎلِ آﻧﻬﺎ و ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞِ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ دارد .

درس ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ : ﭘﯿﻮﻧﺪِ ﻣﻘﺪّس ( اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ص 195 )  

1ـ ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد از مهمّ­ترﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻫﻤﺴﺮِ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ را ﻣﺸﺨّﺺ ﮐﻨﯿﺪ .

زن	مرد
ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزِ ﺟﻨﺴﯽ ﻫﻤﺴﺮ	داﺷﺘﻦِ ﺷﻐﻞِ ﻣﻨﺎﺳﺐ
اﯾﺠﺎدِ ﻓﻀﺎی آراﻣﺶ  ﺑﺮای ﻣﺮد در ﺧﺎﻧﻪ	ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺟﻨﺴﯽ و ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻫﻤﺴﺮ
ﻗﺒﻮلِ ﻣﺪﯾﺮﯾّﺖﻫﺎی ﻣﺮد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ در ﻣﺤﺪودة ﻋﻘﻞ و ﺷﺮع اﺳﺖ	ﺣﻤﺎﯾﺖِ ﮐﺎﻣﻞ از ﺧﺎﻧﻮادة ﺧﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﻣﺸﮑﻼت و ﺗﻬﺪﯾﺪات
اﻧﺠﺎم دادنِ وﻇﺎﯾﻒِ ﻣﺎدری ﺑﻪ ﺷﮑﻞِ ﺻﺤﯿﺢ	اﻧﺠﺎم دادنِ وﻇﺎﯾﻒ ﭘﺪری

2ـ اﮔﺮ ﻓﺎصلة ﺑﯿﻦِ ﺑﻠﻮغِ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ازدواج ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﻮد ، ﭼﻪ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ ؟  

اﻣﮑﺎنِ اﻧﺤﺮافِ ﺟﻨﺴﯽ و ﮔﻨﺎه ـ ﻟﺬّت ﮐﺎﻓﯽ نبردن از ﻧﺸﺎطِ دورة ﺟﻮاﻧﯽ ـ ﮐﺎﻫﺶِ ﺷﺎداﺑﯽ و ﻧﺸﺎطِ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ و ﺗﻬﺪﯾﺪِ ﺳﻼﻣﺖِ آن دو ـ اﻓﺰاﯾﺶِ رواﺑﻂِ ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﯿﻦِ دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان ـ اﻓﺰاﯾﺶِ ﻣﯿﺰانِ ﺟُﺮم و ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋُﻨﻒ و ﻓﺴﺎد .  

درسﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ : ﮐﺎﻧﻮنِ ﻣﻬﺮ  

اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺪارد .  

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ . ( صافّات ، 37 / ١٨٢ )

تهیّه و تنظیم نهایی : دبیرخانه راهبری کشوری درس دین و زندگی ـ مستقرّ در خراسان رضوی

تهیّه و تنظیم نهایی : دبیرخانه راهبری کشوری درس دین و زندگی ـ مستقرّ در خراسان رضوی