آداب و رسوم مردم تایباد در ماه مبارک رمضان

آداب و رسوم مردم تایباد در ماه مبارک رمضان

شهر رمضان انزله فیه القران ،ماه مبارک رمضان ماه میهمانی خدا ،ماه برکت و رحمت  الهی ،ماهی که دلهای عاشق خود را برای یک ماه روزه داری آماده می کنند و به دلجویی می پردازند.ماه رمضان ماه تزکیه نفس است که در آن مسلمانان با گرسنگی و تشنگی کشیدن پی به حال کسانی می برند که   گرسنه و تشنه اند،با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و ایام روزه داری در جای جای کشورمان رمضان آداب و رسوم خاص خود را دارد.که ما در اینجا به بخش مهمی از این آداب و رسوم مردم تایباد در ماه مبارم رمضان به آن اشاره می کنیم.

شو خَنی- shoo khani (سحری خوانی)

سحری خوانی که در گویش محلی تایبادی به آن (شو خنی – shoo khani)می گویند در بین مردم تایباد و شهر های اطراف رواج داشته است.که فلسفه سحری خوانی در واقع آماده نمودن مردم برای سحری کردن و در تعبیر دیگر بیدار کردن مردم در  هنگام سحر است .

 اینکار معمولا در مساجد و از بلند گوی مساجد تقریبا نیم ساعت قبل از سحری کردن انجام میشود، و در گذشته های دور که بلند گو وجود نداشته است عده ای از اهالی شهر یا روستا  هنگام سحر در کوچه ها ی شهر براه می افتادند و با نواختن دهل سحری خوانی میکردند و نواختن دهل خود باعث می شد که عده ای که در سحری خواب می ماندند  بیدار شوند،سحری خوانی معمولا با دعا خوانی،مناجات خوانی  ، غزل خوانی و سرودن رباعی،دو بیتی و چهار بیتی همراه بوده است،که معمولا غزل خوانی درنعت رسول خدا و مناجات خوانی راز و نیاز به درگاه خداوندی است . معروف ترین غزل خوانی و یا مناجات خوانی در ماه مبارک رمضان در پی می آید:

غزل خوانی

یا رسول هاشمی شاه سوار مدنی

بلبل مکه و بتها سید یاسمنی

من بیدل به جمال تو عجب حیرانم

اله اله چه جمال است بدین بوالعجبی

خادم دربار تو گشته است جبریل امین

بهترین عاشق تو گشته است ،اویس قرنی

 نخل بوستان مدینه ز تو سر سبز است مدام

تا شده شهره آفاق ز شیرین رطبی

شب معراج عروج تو ز افلاک گذشت

به مکانی که تو رفتی ،نرفته هیچ نبی

مناجات خوانی

ای خدایا جرم ما را در گذر

ما گنه کاریم و تو آمرز گار

تو نکوکاری و ما بد کرده ایم

جرم بی اندازه ،بی حد کرده ایم

بی گنه نگذاشت بر ما ساعتی

با حضور دل نکردیم ،طاعتی

نفس شیطان زد خدا راه ما

رحمتت باشد شفاعت خواه ما

ما امید واریم ،خدا با لطف تو

چون که خود فرموده ای ، لاتقتنو

هم امید ما به تو زان آیت است

ما گنه کردیم ، از تو شفقت است

 اندر آن دم از بدن جانم بری

از جهان با نور و ایمانم بری

ما امیدواریم ،از گناه پاکم کنی

پیش از انکه درلهدخاکم کنی

پخت انواع غذاها در سفره ی افطار

یکی از بخش های مهم و جذاب ماه مبارک رمضان پخت انواع غذاهای محلی در سفره ی افطار ی است.از معروف ترین غذاهای محلی که هنگام افطار پخت می شود می توان به آش رشته،کشک بادمجان،پخت انواع کوکو بویژه کوکوی اسفناج ،اسفناج تفت داده با سیر و مصرف آن باماست ،حلوا،شعله زرد،شیر برنج و پخت انواع نان های محلی:نان تفتان،نان تازه،نان روغنی،کلوچه قندی و چِلپَک،مصرف خرما در کنار سفره ی افطار به عنوان یک سنت دیرینه همیشه وجود داشته است و هیچ موقع قابل تغییر ویا حذف نیست.

دعای موقع افطار

اللهم لک صمناو علی رزقک  افطرنا و علیک توکلنا.این دعا ی معروف  سفره افطار است که قبل از انکه روزه دار روزه روزه خود را باز کند زیر لب زمزمه میکند و از خدا طلب  رزق و روزی و برکت سفره ی افطار را می نماید.

مراسمات مذهبی و دینی

یکی از مهمترین بحث های موجود در ماه مبارک رمضان برنامه های مذهبی و دینی است که این مسائل بخصوص در ماه رمضان پررنگ تر و جلوه خاصی به خود می گیرد.برگزاری مرتب جلسات قرآن به مدت 30 شب که معمولا در مساجد انجام می شود، برگزاری جلسات دعاخوانی و مناجات خوانی ، برپایی نماز تراویح در بین اهل سنت و برگزاری مراسم ختم قرآن ، به اعتکاف نشستن جمعی از روزه داران شیعه وسنی در 10 شب آخر ماه مبارک رمضان وهم زمان با ایام لیالی قدرکه از شب 19 ماه رمضان شروع و تا پایان آن به اعتکاف می نشینند و در گویش محلی به آن می گویند (شبهای قدر را دریابید) و در آن شب زنده داری می کنند و به رازو نیاز به درگاه خداوندی مشغول می شوند . موضوع بعدی این است که در ایام شبهای قدر مردم با پختن حلیم ، شعله و قلور آنرا بین مردم نیازمند و فقیر تقسیم می کنند و از ثواب دنیوی و اخروی آن بهره مند می شوند و این کار از قدیم الایام بین مردم شیعه و سنی مرسوم بوده است. 

مراسم شب عید فطر

مراسم شب عید فطر معمولا به دو صورت انجام می شود یکی شام شب عید است که در شب عید خانواده ها برنج و خورشت درست می کنند و چون شام شب عید برنج می باشد از اهمیت خاصی بر خوردار است البته ناگفته نماند این موضوع مر بوط می شو دبه سالهای گذشته چون درآمد مردم کم بوده است و مردم کمتر برنج مصرف می کردند برای همین منظور است که چون شام شب عید برنج است خیلی مهم و با ارزش بوده است از اینرو چشم انتظار شب عید را می کشیدند تا برنج و خورشت مصرف کنند. از نگاه امروزی مصرف برنج در بین خانوادها یک امر عادی شده است و خیلی مثل گذشته مهم نیست.

موضوع بعدی خرید لباس نو در شب عید است که است که مردم در روز عید فطر وجهت شرکت در نماز عید فطر حتما باید با لباس نو به عید گاه (محل بر گزاری نماز عید)بروند و خرید لباس نو برای خانواده ها از درجه اهمیت بالایی بر خوردار است.

نماز عید فطر

نماز عید فطر قبل از نماز ظهر در محل مخصوص خود که به آن (عید گاه)می گوینداقامه می شود و پس از اتمام نماز در محل (عیدگاه)نماز گزاران با هم بغل کشی می کنند ، صورت همدیگر را می بوسندو عید به یکدیگر تبریک می گویند.این جمله معروف همیشه تکرار می شود(عید مبارک نماز و روزه ها قبول)در ادامه مراسم نماز عید هم بر سر مزار مردگان خود می روند و با خواندن فاتحه روح عزیزان از دست رفته را شاد می کنندو.......

عید اول

در طول سال ممکن است برای عده ای بر اساس تقدیر و سرنوشت الهی یکی از اعضاء خانواده فوت نماید این موضوع ادامه دارد تا روز عید فطر یا عید قربان ، بعد از اینکه نماز عید به پایان می رسد جمعی از اقوام وخویشان ودوستان به دیدن صاحب عزا می روند که عزیز خود را از دست دادند و به دلجویی او می پردازند که در اصطلاح محلی به آن (عید اول) یعنی اولین عید از درگذشت شخص متوفی می گذرد را عید اول می گویند و هدف از این کار این است که درهای غم صاحب عزا بسته شود و درهای شادی را باز کنند.

برگرفته از وبلاگ محسن چهاریاری