صورت عزاداری به شکل معین مثلا در قالب سینه زنی و زنجیر زنی و
... به نحو مستقیم ریشه روایی ندارد و گویا شکل برپایی مراسم عزاداری، به
خود مردم واگذار شده است تا با انطباق اصول کلی دین و راهنمایی ائمه اطهار
(ع) و بزرگان دین با عرف محلی، تکریم و تجلیل شایسته از ائمه معصومین (ع)
بجا آورند، و راه افتادن دسته های سینه زنی از زمان آل بویه در میان شیعیان
رایج گردید. در عصر صفوی نیز دسته های سینه زنی همراه با خواندن اشعار با
آهنگ یک نواخت -که در سوگ امام حسین (ع) سروده شده بود- در کوچه ها و
خیابان می گشتند. دراین عصر برای افزایش هیجان مردم و هر چه شکوهمندتر شدن
دسته های عزاداری، نواختن طبل و کوبیدن سنج معمول گردید و ادوات جنگی -که
در میدان رزم کاربرد داشت- به این گونه مجالس راه یافت. شیپورزنی، علم
گردانی، حرکت دادن کتل، مورد استفاده سوگواران قرار گرفت (1).
از جمله
چیزهایی که بعد از این عصر به دسته های سینه زنی اضافه شد، عبارت بود از
خون آلود کردن سر و صورت با تیغ زدن و قمه زدن به فرق سر با توجه به گزارش
هایی که در عصر قاجار موجود است، این عمل در آن زمان معمول و رایج بوده
است.(2)
از تحول در شیوه های سینه زنی و زنجیر زنی، استفاده می شود که
این مسأله از خواست های اجتماعی و بافت های جامعه، فرهنگ و آداب آنها
سرچشمه می گیرد، البته سزاوار است که اصل و اساس این نوع سینه زدن ها
پذیرفته شود، زیرا در جوشش احساسات و عواطف و تحریک هیجان اثرات مثبت دارد
پی نوشت ها:
1 ر.ک: پشرو چلکووسکی، تعزیه هنر بومی ایران، ترجمه داوود حاتمی، علمی هرهنگی، ج 1، 1367 ش.
2.
بنجامین، ایران و ایرانیان، ترجمه محمد حسین کرد، جاویدان، ج 1، 1363، ص
248.
عزادارى بر امامحسین(ع) از زمان شهادت او بوده است؛ ولى تا زمان آلبویه
(در سال 352 ق) این عزادارى مخفى بود. قبل از قرن چهارم، عزادارى براى امام
حسین(ع)، علنى نبود و نهانى در خانهها انجام مىگرفت؛ اما در نیمه دوم
قرن چهارم، سوگوارى در روز عاشورا آشکار و در کوچه و بازار انجام مىیافت.
عموم مورخان اسلامى - مخصوصاً مورخانى که وقایع را به ترتیب سنواتى
نوشتهاند؛ از قبیل ابنالجوزى در کتاب منتظم و ابناثیر در کتاب الکامل و
ابنکثیر در کتاب البدایة و النهایة و یافعى در مرآت الجنان و ذهبى و
دیگران - در ضمن ذکر وقایع سال 352 و سالهاى بعد از آن، کیفیت عزادارى
شیعه را در روز عاشورا نوشتهاند.
از جمله ابنالجوزى گفته است: در سال
352 معزالدوله دیلمى، دستور داد مردم در روز عاشورا جمع شوند و اظهار حزن
کنند. در این روز بازارها بسته شد، خرید و فروش موقوف گردید، قصابان گوسفند
ذبح نکردند، هریسهپزها، هریسه (حلیم) نپختند، مردم آب ننوشیدند، در
بازارها خیمه به پا کردند و به رسم عزادارى بر آنها پلاس آویختند، زنان به
سر و روى خود مىزدند و بر حسین(ع) ندبه مىکردند.المنتظم فى تاریخ الملوک و الامم، ج 7، ص 15.
به
قول همدانى: در این روز، زنان، موى پریشان در حالى که صورتهاى خود را
سیاه کرده بودند، در کوچهها به راه افتادند و براى عزاى امام حسین(ع) سیلى
به صورت خود مىزدندتکملة تاریخ الطبى، ص 183.
بنا بر گفته شافعى: این نخستین روزى بود که براى شهیدان کربلا سوگوارى مىشد.مرآت الجنان، ج 3، ص 247. مقصود عزادارى به طور علنى است.
ابن کثیر در ضمن وقایع سال 352 گفته است: که اهل تسنن قدرت منع شیعه را از
این اعمال نداشتند؛ زیرا شماره شیعه بسیار و نیروى حکومت نیز با ایشان
بود.
از سال 352 تا اواسط قرن پنجم در بیشتر سالها مراسم عاشورا به
ترتیب مزبور، کم و بیش انجام مىگرفت و اگر عاشورا با عید نوروز یا مهرگان
مصادف مىگردید، انجام مراسم عید را به تأخیر مىانداختند.النجوم الزاهرة فى ملوک مصر و قاهرة، ج 4،ص 218.
در
همین سالها که فاطمیّه و اسماعیلیّه، تازه مصر را به تصرف آورده و شهر
قاهره را بنا نهاده بودند، مراسم عاشورا در مصر انجام مىیافت. بنا بر
نوشته مقریزى: در روز عاشوراى 363، جمعى از شیعه مطابق معمول خود (از این
جمله معلوم مىشد که مراسم مزبور در سالهاى قبل نیز معمول بوده است)، به
مشهد کلثوم، و نفیسه (از فرزندان امام حسن(ع) ) رفتند و در آن دو مکان،
شروع به نوحهگرى و گریه بر امام حسین(ع) کردند. مراسم عاشورا در زمان
فاطمیان هر سال برپا مىشد: بازارها را مىبستند و مردم دسته جمعى در حالى
که با هم ابیاتى در مصیبت کربلا مىخواندند و نوحهگرى مىکردند؛ به مسجد
جامع قاهره مىرفتند.الخطط،
مقریزى، 2/289. و نیز ر.ک: النجوم الزاهرة، ج 4؛ ص 126، (بخش وقایع سال
366)؛ اتعاظ الحنفاء، مقریزى، ج 2،ص 67 به نقل از: سیاهپوشى در سوگ ائمه
نور، صص 161-162.
بعد از آن به دلیل در انزوا قرار گرفتن تشیع،
مراسم عزادارى خیلى علنى نبود، هر چند وضعیت بهتر از قبل زمان آلبویه بود.
آنچه از بعضى منابع به دست مىآید - خصوصاً کتاب روضة الشهداء کاشفى - قبل
از زمان صفویه نیز مجالس سوگوارى براى اباعبدالله(ع) برپا مىشده است.در این خصوص نگا: مقالات تاریخى، رسول جعفریان، ج اوّل، صفحات 183 - 185، 201-206. پس از صفویه به دلیل ترویج تشیع، عزادارى شکل عام و علنىترى به خود گرفت.
«زنجیرزنى» و توجه به چند نکته ضرورى است:
الف.
پایهگذار اصلى «عزادارى براى حسین بن على»(ع)، خود پیامبر اسلام(ص) است،
(براى آگاهى بیشتر به کتاب «سیرتنا و سنّتنا، سیرة نبینا و سنته» نوشته
علامه عبدالحسین امینى مراجعه کنید. این کتاب، به فارسى ترجمه شده است و در
کتابخانهها موجود است).
ب. مراسم عزادارى به صورت عمومى در قرن چهارم
توسط ابوالحسن احمد معروف به معزّ الدوله از آل بویه، رواج یافت و روز
عاشورا حتى نانوائیها هم کار خود را تعطیل مىکردند، (موسوعة العتبات
المقدسه، ج 8، کربلا، ص 372، چاپ بیروت، 1987، 1407 هجرى قمرى).
ج.
فلسفه اصلى انواع گوناگون مراسم عزادارى حسین بن على(ع)، زنده نگهداشتن
فداکاریهاى حسین بن على(ع) است و چون این اعمال، در دل مردم تأثیر شدید
دارد، بزرگان شیعه، آنها را مجاز دانستهاند.
د. مراسم عزادارى، همواره
باید تحت نظارت علماى بزرگ شیعه هدایت شوند تا مراسم عزادارى از مسیر اصلى
خود منحرف نگردد و اگر این مراسم درست هدایت شوند عامل خوبى براى تقویت دین
به حساب مىآیند.
ه. مراسم عزادارى در ایران و هندوستان تا این لحظه
آنگونه که باید نیست و براى همین بر همه ما لازم است که تلاش کنیم تا این
مراسم از چهارچوب احکام اسلامى بیرون نرود.
با توجه به این چند نکته، درباره زنجیرزنى، مطالبى را تقدیم مىکنیم:
یکى
از مراسم عزادارى در میان شیعیان هندوستان، زنجیرزنى است. آنان با زنجیر و
چوبهاى میخ دار بر پشت خود مىزنند و در پى زنجیرزدن، از بدن آنان خون
جارى مىشود. بسیارى از شیعیان هند این عمل را ناپسند مىدانند و مرتکب آن
نمىشوند در عین حالى که نسبت به حسین بن على(ع) اعتقاد کامل دارند، (همان،
ص 378).
زنجیر زنى از هندوستان به ایران آمده است با این تفاوت که در
ایران زنجیرزنى به صورت معمولى و بدون خونریزى است ولى در هندوستان بسیار
وحشتآور است.
زنجیرزنى هندى که همراه با خونریزى است از سوى مراجع
تقلید شیعه تحریم شده است. آیةالله سید محسن امین از اولین کسانى است که
به این گونه اعمال اعتراض و آن را تحریم کرد. آیةالله سید ابوالحسن
اصفهانى نیز فتوا به حرمت این گونه اعمال داد، (همان، ص 378، پاورقى. البته
اگر زنجیرزنى و اعمال دیگر، مشتمل بر حرام نباشد و بر اساس هدایت خردمندان
جامعه صورت گیرد، اشکالى پیش نمىآید و گرنه اگر عملى خودش حرام باشد و یا
مشتمل بر حرام باشد انجام آن نارواست.
فلسفه عزاداری
مسأله گریه و عزادارى بر حضرت سیدالشهدا (ع) از افضل قربات است و فلسفههاى سازنده و تربیتى متعددى دارد از جمله:
1- توجه به هدف قیام امام حسین که همانا احیاى ارزشهاى دینى و جلوگیرى از انحراف بود.
2- زنده داشتن یاد و تاریخ پرشکوه نهضت حسینى،
3- الهام بخش روح انقلابى و ستم ستیزى،
4- پیوند عمیق عاطفى بین امت و الگوهاى راستین،
5- اقامه مجالس دینى در سطح وسیع و آشنا شدن تودهها با معارف دینى،
6- پالایش روح و تزکیه نفس،
7- اعلام وفادارى نسبت به مظلوم و مخالفت با ظالم و ... .
اما
اصل عزادارى و سوگوارى از خود اهل بیت(ع) است ولى چگونگى آن تا حدود زیادى
با شیوههاى قومى و ملى عجین شده است و این آمیزش تا زمانى که مشتمل بر
خلاف شرع نباشد اشکالى ندارد.
داستان گریه و عزادارى پس از شهادت حضرت امام حسین(ع) از سوى امامان(ع) داستان دامنهدارى است. به مواردى اشاره مىشود:
1-
امام چهارم(ع) که خود در کربلا شاهد مصائب دردناک حسین(ع) و یاران فداکار
او بود و 23 سال داشت، پس از آن واقعه سوزناک تا زمانى که در قید حیات
بودند یعنى مدت 34 سال طبق برخى روایات براى پدر و عزیزان خویش گریه و
سوگوارى مىکرد ، (بحارالانوار، ج 46، ص 108 و 109).
گریههاى امام سجاد(ع) در سختترین شرایط علاوه بر جنبه عاطفى، یکى ازراههاى مهم مبارزه و افشاگرى بود.
2-
امام صادق(ع) به ابوهارون مکفوف دستور مىدهد مرثیه بسراید و آنگاه که وى
مرثیه خود را مىخواند مشاهده مىنماید امام(ع) سخت گریه مىکند متوجه
مىشود از صداى گریه امام صادق(ع) زنانى که پشت پرده حضور داشتهاند صداى
خود را به گریه و شیون بلند کردند ، (کاملالزیارات، ابن قولویه، نقل از ره
توشه راهیان نور، ویژه محرم 1376).
3- امام رضا(ع) دعبل خزایى شاعر را
در ایام سوگوارى حضرت حسین(ع) به حضور مىپذیرد به او عنوان یارى دهنده
اهلبیت، خوشآمد مىگوید و از وى مىخواهد در روزهاى غم و اندوه اهلبیت؛
یعنى عاشورا در مورد مصایب جد خویش اباعبدالله(ع) مرثیه بسراید ،
(بحارالانوار، ج 45، ص 257).
در مورد سینهزنى نیز برخى از منابع تاریخى
نشان مىدهد که وقتى بنىهاشم براى اولین از مدینه به کربلا آمده و با
کاروان اسراء در آن مکان برخورد نمودند به رسم عزادارى زنانشان دست به سینه
مىزدند.
براى آگاهى بیشتر ر . ک :
1- فلسفه شهادت و عزادارى امام حسین، سید عبدالحسین شرفالدین، مترجم: على صحت، انتشارات مرتضوى
2- حماسه حسینى، شهید مطهرى، انتشارات صدرا
3- پیامهاى عاشورا، جواد محدثى، انتشارات پیک جلال
4- عبرتهاى عاشورا، سید احمد خاتمى، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى قم
5- فرهنگ عاشورا، جواد محدثى، نشر معروفنش
براى آگاهى بیشتر ر . ک :
1- فلسفه شهادت و عزادارى امام حسین، سید عبدالحسین شرفالدین، مترجم: على صحت، انتشارات مرتضوى
2- حماسه حسینى، شهید مطهرى، انتشارات صدرا
3- پیامهاى عاشورا، جواد محدثى، انتشارات پیک جلال
4- عبرتهاى عاشورا، سید احمد خاتمى، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى قم
5- فرهنگ عاشورا، جواد محدثى، نشر معروف
به گزارش درسیاهکل وبلاگ وبلاگ طلبه جوان نوشت:
تشیعی که از لندن و آمریکا تبلیغ شود به درد شیعه نمی خورد … ( امام خامنه ای )
حتما جمله بالا را به خاطر دارید که مقام معظم رهبری 20 شهریور سال 92 در
دیدار با کارگزاران حج به آن اشاره کرده و نگرانی خود را از ترویج چنین
نمودهایی از تشیع اعلام کردند . نمی دانم بعد از آن تاریخ به این فکر کردید
که منظور رهبری از این جمله چه بود ؟ تشیع لندن و نیویورک دیگر چه صیغه ای
است !!؟؟ حال این جریان سیاسی در پوست مذهب جا گرفته را با هم مرور می
کنیم !!!
آیت الله سید محمد شیرازی فرزند بزرگ خاندان شیرازی ها بود که در کربلا
مشغول به تحصیل و تدریس بود و اتفاقا حضور ایشان در کربلا همزمان شد با
قیام حضرت امام (ره) بر علیه رژیم شاه در ایران و تبعید ایشان به نجف که در
کربلا هم به مدت یک هفته توقف کردند و اتفاقا از استقبال خوبی نیز از سوی
سید محمد شیرازی روبرو شد؛ ولی وقتی زمزمه هایی در مورد زعامت و رهبری
شیعیان توسط امام خمینی (ره) به گوش آیت الله سید محمد شیرازی رسید ساز
مخالفت با ایشان را کوک کرد و فریاد سر داد که رهبری و زعامت شیعیان حق من
است و این در حالی است که استاد ایشان آیت الله یوسف حائری بارها اذعان
داشت که سید محمد شیرازی [در حد مرجعیت نیست ] و حتی کار به جایی رسید که
زعیم وقت شیعیان آیت الله خویی به مخالفت با ایشان بر خواست و کارهای او را
شبهه ناک و دادن وجوهات به وی را غیر شرعی اعلام کرد و حتی سید محمد
شیرازی بارها به طلاب ایرانی گفته بود که دست از مبارزه علیه رژیم شاه
بردارید و این در حالی بود که خانه ایشان در کویت تبدیل به محل رفت و آمد
نیروهای ساواک شده بود !!! آیت الله سید محمد شیرازی برادر کوچک تری داشت
به نام آیت الله سید صادق شیرازی که در این عرصه از برادر بزرگ تر جلو زد و
حتی بلند تر از او ساز مخالفت با نظام و انقلاب ایران را کوک کرد و علنا
شروع به بدگویی در مورد نظام اسلامی در داخل و خارج کشور نمود…
سال 1380 که آیت الله سید محمد شیرازی در سن 75 سالگی درگذشت این جریان که
از قبل دشمنی خود با نظام و مسئولان آن را بارها اعلام کرده بود علی رغم
اینکه مقام معظم رهبری سفارش کرده بودند ایشان را در حرم حضرت معصومه (س)
دفن نمایند شروع به سوء استفاده از تشییع جنازه برادر کرده و آن را به یک
میتینگ سیاسی تبدیل کردند که با مداخله نیروهای امنیتی جریان به اتمام رسید
و جنازه در حرم دفن شد ولی از آن تاریخ تا مدت ها سید صادق شیرازی و
همراهانش این قضایا را دستاویزی برای ضربه به نظام کرده بودند !!! جریان به
اینجا ختم نشد و مثل اینکه جریان شیرازی ها قصد تخریب وجهه تشیع را داشتند
و لذا شروع به افتتاح 13 شبکه ماهواره ای به نام های مرجعیت، شبکه جهانی
امام حسین 3،2،1 ، الانوار ، بقیع و شبکه های دیگر کردند و در این شبکه ها
علنا شروع به بدگویی نسبت به رهبری و مراجع معظم تقلید کردند و حتی کار به
جایی رسید که در این شبکه و شبکه های طرفدار آنها [ مانند شبکه فدک که توسط
طلبه نمایی به نام یاسر الحبیب در لندن مدیریت می شود که اتفاقا داماد
برادر سید صادق شیرازی یعنی سید مجتبی شیرازی که متاسفانه ایشان هم در لباس
روحانیت هستند، بود و این طلبه نمای جوان که داماد خانواده شیرازی ها بود
به صورت علنی شروع به وهن مقدسات اسلامی نمود و به عایشه که نزد اهل سنت
احترام خاصی دارد و وهن ایشان موجب تفرقه بین مسلمین خواهد شد کتابی را تحت
عنوان « عایشه ، فاحشه » به چاپ رساند که موجب تهییج احساسات اهل سنت شد و
کار تا جایی پیش رفت که یکی از علمای وهابی شیخ عبد العزیز آل الشیخ گفت:
شکر خدا بعد از حرفهایی که یاسر الحبیب زد بسیاری از جوانان اهل سنت که
تازه شیعه شده یا تمایل به شیعه شدن داشتند دوباره به مذهب حقه اهل سنت باز
گشتند!!! و حتی این طلبه نمای جوان و داماد خانواده شیرازی ها کهسرویس های
جاسوسی انگلیس او را از زندان های کشور کویت آزاد کرده بودند به مقام معظم
رهبری و دیگر مراجع بارها فحش های رکیک و ناسزا گفت که البته پدر خانم
ایشان یعنی آیت الله سید مجتبی شیرازی که برادر سید صادق شیرازی است نیز
بارها این فحش ها را تکرار کرده است و در چند سال اخیر نیز شروع به پخش
رساله عملیه خود !!!!!!! در میان مردم ایران کرده است ] برخی از کارهایی که
موجب وهن تشیع می شد به عنوان شعائر حسینی مطرح شد.
سید صادق شیرازی [ نفر سمت راست ] به همراه آیت الله منتظری
از دیگر کارهای آیت الله سید صادق شیرازی ترویج قمه زنی و کارهای خلاف شعائر حسینی در شبکه های ماهواره ای تحت مدیرتش می باشد که حتی در ایام محرم کلیپ های بسیاری از قمه زنی که موجب وحشت مردم جهان از آئین مهربان شیعه می شود را ساخته و در این شبکه ها بارها و بارها پخش می کند و اتفاقا جایی را نیز خودش مخصوص قمه زنی ساخته است که امکانات فیلم برداری از این صحنه ها را دارد و البته یکی از کارهای بسیار بد و تفرقه انگیز ایشان نام گزاری هفته وحدت به نام « هفته برائت » در سایت خودش بود که با عکس العمل تند اهل تسنن روبرو شد و نزدیک بود که فتنه ای دوباره به پا شود که با هوشیاری مقام معظم رهبری و فتوای ایشان مبنی بر تحریم اهانت به مقدسات اهل سنت این غائله خاتمه یافت … اما سوال اینجاست !؟ هزینه ساخت برنامه برای هر یک از این شبکه های سیزده گانه بنابر گفته یکی از مسئولین این شبکه ها به نام آقای هدایتی، 95 هزار دلار در ماه است که با یک حساب سر انگشتی برای 13 شبکه چیزی بالغ بر 1 میلیون و 235 هزار دلار در ماه و بلکه بالاتر هزینه می شود و این در حالی است که حتی یک برنامه تبلیغاتی هم از این شبکه ها پخش نمی شود که بگوئیم از محل این تبلیغات کسب در آمد می کنند!! حال سوال اساسی اینجاست که این همه هزینه و پول از کجا و چه طریقی تأمین می شود ؟؟؟ که نتیجه گیری در مورد آن با توضیحات بالا کار چندان سختی نیست که آن را به عهده خود شما واگذار می کنم !!!! البته فعالیت های ایشان در جریان فتنه اسرائیلی – آمریکائی 88 برای براندازی نظام به علت کمبود وقت ناگفته ماند …
محل آماده شده برای قمه زنی
در پایان یاد آور می شوم که آیت الله سید صادق شیرازی قائل به مستحب بودن قمه زنی هستند بر خلاف بسیاری از علما که آن را جایز نمی دانند و اینکه ایشان در حال حاضر در یک جریان نرم و بسیار برنامه ریزی شده شروع به نفوذ در هیئات حسینی کرده و با بذل و بخشش پول های آنچنانی که معلوم است از چه منبعی است، بسیاری از هیئات را مورد غفلت قرار داده اند و شعار ایشان هم این است که هیئات نباید سیاسی شود چون در این صورت مردم از هیئات فرار می کنند در حالی که مطمئنا هر انسان عاقلی می داند که هر فردی که رو به سیاست آورده و از چند و چون کار سوال کند ماهیت این اشخاص را خواهد فهمید !!! و این هشداری است برای بچه هیئتی ها و همه مردم تا جلوی نفوذ این جریان را بگیرند که در حقیقت تخریب چهره اسلام و تشیع را نشانه رفته اند ….!!!
یاسر الحبیب [ طلبه فحاش و لندن نشین ] داماد خاندان شیرازی ها