تعریفی کلی از حلقه های تربیتی صالحین

تعریفی کلی از حلقه های تربیتی صالحین

حلقه تربیتی:جمع محدودی از افراد هم‌سطح که به صورت هدفمند به وسیله شرکت در جلسات تربیتی و ارتباط اثربخش در خارج از جلسات، با هدایت گری، کنترل و جهت‌بخشی مسئول حلقه، با مشارکت تمامی اعضای حلقه و هم افزایی مؤثر، سیر مشخصی در عرصه‌های تربیتی، معرفتی و بصیرتی را می‌گذرانند و مراتب رشد و تکامل خویش را با مطالعه مباحث، هم اندیشی، مشاوره و انجام عمل صالح در ابعاد مختلف طی می‌نمایند.

انواع حلقه‌های تربیتی:حلقه‌های تربیتی در شجره طیبه صالحین با توجه به اعضای شرکت کنندهدر آن به پنج نوع کلی تقسیم بندی می شوند:

الف) حلقه متربیان ب) حلقه سرگروه‌هاج) حلقه مربیان د) حلقه سرمربیان هـ) مجمع اساتید

الف) حلقه متربیان:جمع مشخص و محدودی از افراد که با داشتن زمینه اولیه موجباترشد و تعالی معنوی آنان فراهم گردیده و توسط سرگروه هدایت و رهبری می‌گردد.

ب) حلقه سرگروه‌ها:مجموعه مشخص و محدودی از افراد آگاه، دلسوز و آشنا به روش‌های تربیتی که مهارت های تشکیل واداره حلقه تربیتی را متناسب با متربیان دارا می‌باشند و توسط مربی مدیریت و رهبری می‌گردد.

ج) حلقه مربیان:جمع مشخص و محدودی از افراد با تجربه و مسلط به روش‌های تربیت اسلامی که توانایی نظارت و قدرت رشد و تعالی حلقه‌های تربیتی با استفاده از ظرفیت سرگروه‌ها را دارا بوده و توسط سرمربی مدیریت و رهبری می‌شود.

د) حلقه سرمربیان:جمع مشخص و محدودی از افراد فاضل،‌آگاه و مسلط به اصول و روش‌های تربیت اسلامی که توسط استاد مدیریت و رهبری می‌شود.

هـ) مجمع اساتید:جمع مشخص و محدودی از فضلاء و اندیشمندان می باشند که ضمن هم فکری و هم اندیشی، بر اساس سیاست های مرکز تولید اندیشه در هدایت گری، معرفت افزایی و بصیرت بخشی شجره طیبه ده‌ها میلیونی بسیج ایفای نقش می نماید.

* تبصره: مجمع اساتید به صورت متمرکز در سطح کشور تشکیل و اداره خواهد شد.فصل دوم: مبانی و اصول کلیتفاوت آموزش و تربیت:خروجی فعالیت‌های آموزشی به افزایش دانش و مهارت فراگیران منجر خواهد شد اما در فعالیت‌های تربیتی به تغییر رفتار فراگیران منجر می‌شود. مأموریت اصلی حلقه‌های صالحین، توجه به فعالیت‌های تربیتی است و روشن است که آموزش مباحث نظری (معرفتی و بصیرتی) ابزاری است که در تحقق تغییر رفتار مورد نیاز خواهد بود. لذا فعالیت‌های حلقه‌های تربیتی منحصر در جلسات هفتگی نخواهد بود و ارتباط اعضا با یکدیگر و با سرگروه در خارج از جلسات از اهم فعالیت‌های حلقه‌های تربیتی است.

استانداردهای حلقه‌های تربیتی:توجه به استانداردهای مورد انتظار حلقه‌های تربیتی در تشکیل و اداره حلقه‌ها مهم بوده اما ممکن است در آغاز تشکیل حلقه، تحقق همه آنها ممکن نباشد، لذا باید تلاش شود تا حلقه‌ تشکیل شده به این استانداردها نزدیک شود.استانداردهای حلقه‌های تربیتی در دو بخش کلی زیر قابل تقسیم خواهند بود:

الف) استانداردهای شکلی1. تعداد افراد در هر حلقه بین 10 تا 20 نفر باشد.2. حلقه در مسجد یا مکان‌های پیشنهادی ذکر شده(مثل حسینیه و پایگاه¬های مقاومت و ...) تشکیل شده باشد. 3. جلسات حلقه‌ها به صورت منظم و هفتگی تشکیل شود.4. اعضا به صورت منظم در جلسات شرکت کنند.5. پس از گذشت مرحله «جذب» ورود افراد جدید به حلقه صورت نگیردو اعضای جدید با تشکیل یک حلقه دیگر سازماندهی شوند.6. اطلاعات حلقه و اعضای آن در بانک اطلاعات حلقه‌ها ثبت شده باشد.7. اعضای حلقه با بسیج و برنامه‌های پایگاه همکاری داشته باشند.8. سرگروه در دوره‌های آموزشی تخصصی صالحین شرکت کردهو به شجره طیبه صالحین و اهداف و برنامه‌های آن تسلط داشته باشد.9. در انتخاب موضوع جلسات به محورهای کلی معرفتی و بصیرتیبا هدف خروجی تربیتی توجه ‌گردد.

ب) استانداردهای کیفی

1. یک نفر به عنوان سرگروه، مسئولیت هدایت و رهبری و تربیت اعضای گروه را بر عهده داشته باشد.

2. کلیه فعالیت‌های انجام شده در حلقه (درون جلسه و خارج از جلسه)، با اهداف تربیتی و توجه به خروجی تربیتی آنها اتفاق می‌افتد.

3. فعالیت‌های حلقه‌ها به برنامه‌های درون جلسات منحصر نبوده و در خارج از جلسات نیز اعضا با یکدیگر و با سرگروه ارتباط داشته باشند.

4. اعضا با یکدیگر و با سرگروه روابط دوستانه و صمیمی اسلامی داشته باشند.

5. کرامت نفس اعضا در برنامه¬های درون جلسات و خارج از جلسات تقویت شود.

6. اعضای حلقه با تقویت اعتماد به نفس در مباحث و موضوعات جلسه مشارکت داده شوند.

7. سرگروه به وضعیت تحصیلی اعضا مسلط بوده و مشکلات و نیازهای آنها را برطرف نماید.

8. سرگروه به وضعیت خانوادگی و ارتباط با دوستان اعضا مسلط بوده و مشکلات و نیازهای آنها را رصد کرده و تلاش کند با همیاری مربی، آنها را برطرف نماید.

9. سرگروه به آسیب¬های تربیتی در فعالیت¬های حلقه توجه داشته و تلاش نماید با اخذ مشورت از مربی راه‌کارهای پیش‌گیری و برون رفت از آنها را فراهم نماید.

بخش دوم:آشنایی با فعالیت‌های حلقه‌های تربیتی متربیانحلقه‌های تربیتی متربیان، مهم‌ترین و اساسی‌ترین حلقه‌های تشکیل شده در شجره طیبه صالحین محسوب می شوند. حلقه‌های تربیتی سایر رده‌های شجره طیبه نیز به منظور بهبود کیفی و ایجاد وحدت رویه در مدیریت و رهبری حلقه متربیان تشکیل می‌گردد.از آنجایی که سرگروه‌ها نقش هدایت و رهبری حلقه‌های تربیتی را بر عهده دارند، لازم است با عنایت به مواردی که در ادامه خواهد آمد، به منظور ایجاد وحدت رویه در حلقه‌های تربیتی در سراسر کشور، فعالیت‌های حلقه‌ها را متناسب با برنامه‌های مشخص شده در پی‌ گیرند.هویت حلقه‌های تربیتی به فعالیت تربیتی در حلقه‌هاست لذا لازم است هر فعالیتی که در حلقه‌ها اتفاق می‌افتد بر مبنا و در بستر تربیت اتفاق افتد به عبارت دیگر لازم است امر تربیت (تغییر رفتار) در کلیه فعالیت‌های حلقه حاکمیت داشته باشد.فصل اول: ساختار جلسات تشکیل جلسات حلقه‌ها و اداره آن از ساختار مشخصی پیروی کرده که در اینجا به اختصار به آن اشاره خواهد شد. نکته مهم: الگو و ساختاری که در ادامه بیان خواهد شد، برنامه استاندارد یک حلقه تربیتی است. بدیهی است حلقه‌های مختلف، متناسب با زمان تشکیل خود، دارای اقتضائات خاص و نیازهای ویژه می‌باشند. لذا لازم است سرگروه‌ها متناسب با شرایط موجود، در جهت رسیدن به استانداردهای مورد نظر به صورت مرحله‌ای و در برنامه زمان‌بندی شده، تلاش نمایند. پس از پایان مرحله جذب و ورود به مرحله تثبیت، رعایت کلیه استاندارهای ارائه شده، لازم خواهد بود.نکته اساسی، تربیتی بودن و اثربخشی جلسات است که لازم است به آن توجه ویژه شود. قالب ارائه شده، بهترین قالب برای اداره جلسات حلقه‌های تربیتی است. حلقه‌های تربیتی، محل رشد افراد است؛ لذا تمامی این برنامه‌ها به منظور فراهم نمودن زمینه‌های رشد متربیان برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری شده‌اند.کلیه فعالیت‌های مرتبط با ساختار حلقه‌های تربیتی در دو بخش تقسیم می‌شود:الف) مقدمات جلسه ب) اداره جلسهالف) مقدمات جلسه:مقدمات جلسه شامل کلیه فعالیت‌هایی می‌شود که لازم است به منظور تشکیل جلسه حلقه‌ها صورت پذیرد.

1 . سطح بندی حلقه‌ها:لازم است قبل از شروع جلسه سطح بندی بین اعضا صورت گرفته و اعضا متناسب با سطح بندی انجام شده در جلسات حلقه‌ها شرکت نمایند. سطح بندی بر اساس ملاک‌های زیر انجام می‌شود:- جنسیت- سن- تحصیلات- قشر سازمانی- فرهنگ اجتماعی و منطقه محل سکونتبر اساس تدابیر اتخاذ شده، حلقه‌های تربیتی در سطوح زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:1.1- کودکان: از سن 7 تا 11 سالگی1.2- نواجوانان: از سن 12 تا 17 سالگی و در دو سطح؛ نوجوانان سطح یک: مقطع راهنمایی و نوجوانان سطح دو: مقطع دبیرستان1.3- جوانان: از سن 18 تا 29 سالگی و در دو سطح؛ جوانان سطح یک: افراد تحصیل کرده (کسانی که وارد حوزه‌های علمیه یا دانشگاه شده‌اند) جوانان سطح دو: سایر افراد1.4- میانسالان:‌ از سن 30 تا 50 سالگی و در دو سطح؛ میانسالان سطح یک: افراد تحصیل کرده و میانسالان سطح دو: سایر افراد1.5- بزرگسالان(پیشکسوتان): از سن 50 سالگی به بالا (این حلقه‌ها به صورت هیئتی و جلسات موعظه برگزار می‌گردد.)رعایت سطح‌بندی فوق در حلقه‌ها لازم است؛ اما باید به این نکته توجه داشت که در صورتی که تعداد افراد متقاضی حضور در حلقه به حدی‌ باشد که نتوان آنها را بر اساس سطوح فوق تقسیم‌بندی کرد، لازم است به حداقل تحقق آن، اکتفا نموده و در صورتی که امکان سطح‌بندی دقیق‌تر (مثلاً نوجوان کلاس اول راهنمایی و نوجوان کلاس دوم راهنمایی و ...) وجود داشته باشد، انجام آن مطلوب‌ خواهد بود.

2 . نام‌گذاری حلقه:هر یک از حلقه‌های تربیتی با نام یکی از شهدای پایگاه، مسجد، محله، شهر، سازمان یا ... نامگذاری شده و سرگروه سعی می‌کند با کمک اعضای حلقه در جهت شناخت و معرفی آن شهید تلاش نماید. نام‌گذاری حلقه‌ها با اسامی شهداء موجب ایجاد انس و الفت اعضا با شهداء و تغییر در رفتار و کردار اعضا و همچنین ایجاد جو معنوی مطلوب و اثربخش در حلقه و تعظیم شعائر و ارزش‌های اسلامی و انقلابی می‌گردد. همچنین از این نام‌گذاری سرگروه می‌تواند بهره‌های دیگری مانند الگودهی و معرفی اسوه‌های اسلام و انقلاب جهت رشد و تعالی افراد بردارد.

3 . تعیین زمان تشکیل جلسات حلقه:بهترین زمان برای تشکیل حلقه‌های تربیتی، قبل یا بعد از نماز مغرب و عشاء خواهد بود.لازم است زمان تعیین شده مصادف با یک نوبت نماز جماعت باشد.نکته: انس و الفت با نماز جماعت و مسجد در پیشرفت تربیتی و معرفتی افراد بسیار مؤثر است و فوائد و ثمرات معنوی زیادی برای افراد دارد. مسجد خانه خداست که تاثیرات مستقیم معنوی آن و عبادت با پروردگار در روح و جسم افراد کاملاً مشهود است.تعداد جلسات حلقه‌ها در هفته می‌تواند متناسب با استقبال و شرایط متربیان، یک، دو، سه یا بیشتر توسط سرگروه و با مشورت مربی تعیین گردد.نکته: حلقه‌ها به تناسب تعداد جلسات در هفته به سه دسته (عادی،‌ فعال و ویژه) تقسیم می شوند.

4 . مدت برگزاری جلسات:مدت جلسات، متناسب با شرایط موجود و با مشورت مربی تعیین می‌گردد اما لازم است این مدت بین یک تا یک ساعت و نیم تعیین گردد. این مدت متناسب با برنامه‌های ثابت و متغیر جلسه تنظیم و برنامه‌ریزی می‌شود.

5 . مکان تشکیل جلسات:مکان برگزاری جلسات برای برادران و خواهران در مسجد خواهد بود. اما با توجه به شرایط موجود، جلسات حلقه‌های تربیتی خواهران در حسینیه یا پایگاه نیز برگزار می‌گردد.

6 . نیازسنجی تربیتی:تعیین حدود و استعدادهای رشد تربیتی افراد به منظور برنامه‌ریزی جهت تربیت آنها ضروری بوده و با انجام استعدادسنجی، نقطه شروع تربیت فرد مشخص می‌گردد. همانطور که وقتی باغبان قصد دارد نهالی را پرورش دهد، لازم است ابتدا شرایط و ویژگی‌های خاص آن نهال را بداند و بر اساس آن پرورش نهال را آغاز کند؛ در امر تربیت نیز لازم است حدود و توان افراد سنجیده شده و بر اساس توان و استعداد فرد، رشد تربیتی وی توسط سرگروه صورت پذیرد.در انجام نیازسنجی باید نیازهای واقعی فرد شناسایی شده و تنها به نظرسنجی اکتفا نشود. مثلا یک بیمار به غذایی علاقه دارد که برای وی ضرر دارد؛ اما پزشک دارویی برای وی تجویز می‌کند که به ذائقه فرد سازگاری ندارد. البته همیشه نتیجه نیازسنجی با نظرسنجی متفاوت نبوده و در مواردی نیز با هم مشترک خواهند بود.

7 . هماهنگی با مربی:لازم است سرگروه پس از انجام نیازسنجی و تشخیص نیازها و موضوعات مورد نیاز اعضای حلقه، با مربی مربوطه هماهنگ کرده و مشورت‌ها و راه‌کارهای اجرایی لازم را از وی درخواست نماید.همچنین لازم است سرگروه از تجربه و راهنمایی‌های مربی که با توجه به نیاز و نظرات افراد انجام می‌شود، عمل نماید و نتایج و آثار و فوائد و ثمرات آن را به مربی انتقال داده و رهنمودهای لازم را دریافت نماید.ب) اداره جلسه:پس از طی مقدمات ذکر شده در بندهای قبل، جلسه حلقه شروع می‌شود.

 v اصول حاکم بر جلسات

:- مباحث جلسه مبتنی بر فطرت و انسان‌شناسی اسلامی، قرآن، سنت، سیره اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم‌السلام)، و منویات حضرت امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه) و مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) باشد.

- مباحث مستدل و به صورت اقناعی بیان گردد.

- مباحث به صورت سلسله‌وار بیان شده و در نهایت به نتیجه مشخص ختم شود.

- به سئوالات و شبهات مطرح شده در جلسه پاسخ داده شود.

- جلسه در فضای صمیمی و همراه با عطوفت و مهربانی مطرح و اداره شود.

- مدیریت جلسه در فضای هدفمند تربیتی محقق شود.

v نکات مهم در انتخاب و تفصیل موضوع جلسه

- رعایت سطح بندی موضوعات (تقدم و تأخر موضوعات)

- انتخاب موضوعات کاربردی و مبتلابه اعضا

- بیان موضوعات متناسب با سطح متربیان

- توجه به تقویت انگیزه در تبیین موضوعات

 - توجه به اولویت نیازهای مقاطع مختلف

- رعایت اصل اثربخشی در ارائه مطالببرنامه‌های اداره جلسه حلقه تربیتی نیز به دو بخش کلی تقسیم می‌شود:

1) برنامه‌های ثابت جلسات

2) برنامه‌های متناسب با موضوع جلسه ریز برنامه‌ها و ترتیب هر یک از مراحل فوق در ادامه خواهد آمد.

1 . برنامه‌های ثابت جلسات:برنامه‌های زیر در کلیه جلسات تکرار شده و متناسب با سطح متربیان و شرایط حلقه، مطالب آن مطرح می‌گردد.حدود 20 تا 30 دقیقه از وقت جلسه به برنامه‌های ثابت اختصاص خواهد یافت.

2. انجام حضور و غیاب:انجام حضور و غیاب در حلقه‌های تربیتی به صورت متداول در کلاس نبوده بلکه سرگروه یا دبیر حلقه(مسئول حضور و غیاب) با توجه به شناختی که از اعضا دارد (بدون انجام حضور و غیاب پرسشی) در صورت غیبت هر یک از اعضا، موارد را ثبت کرده و در حین جلسه (از طریق دوستان) و یا پس از پایان جلسه (از طریق خانواده) علت غیبت فرد را پی‌گیری و در جهت رفع علل غیبت، تلاش نماید.

3. قرائت قرآن و ذکر یک نکته تفسیری:جلسه با قرائت قرآن شروع شده و سرگروه پس از پایان قرائت، یک نکته تفسیری از آیات قرآنی به صورت مختصر بیان خواهد کرد. قرائت می‌تواند به چند شیوه انجام شود و سرگروه متناسب با شرایط موجود می‌تواند روش مناسب را برگزیند. برخی از روش‌های قرائت قرآن در ابتدای جلسه عبارتند از:

1. هر یک از اعضا (به صورت داوطلبانه) قسمتی از یک صفحه را قرائت کنند تا به مرور زمان، قرائت اعضا تصحیح گردد. (توصیه می‌شود از این روش استفاده شود.).

2. سرگروه قرائت کند و بقیه شنونده باشند.

3. یکی از اعضا قرائت کرده و بقیه شنونده باشند.

4. سرگروه یا یکی از اعضا قرائت کرده و بقیه تکرار کنند.

سرگروه می‌تواند نکات تفسیری را با استفاده از تفاسیر زیر تهیه و ارائه نماید.الف) تفسیر نور (حجت الاسلام و المسلمین قرائتی)ب) تفسیر نمونه (آیت الله مکارم شیرازی)ج) تفسیر المیزان ( علامه طباطبائی)البته شایان ذکر است که تفسیر می بایست با توجه به مقاطع و سطح بندی افراد انتخاب شود مثلاً در مقطع نوجوانان می‌بایست بیشتر به نکات مفهومی پرداخته و در مقطع جوانان به نکات تفسیری به صورت موضوعی.

3. طرح حدیث:پس از قرائت قرآن، جلسه با بیان یک حدیث اخلاقی و توضیح اختصاری پیرامون آن ادامه خواهد یافت. طرح حدیث می‌تواند به یکی از روش‌های زیر صورت پذیرد.

1. اعضا به صورت داوطلبانه در هر جلسه یک حدیث اخلاقی ارائه کرده و چند جمله پیرامون آن حدیث صحبت نمایند. (توصیه می‌شود از این روش استفاده گردد)

2. سرگروه یک حدیث مطرح کرده و پیرامون آن صحبت خواهد کرد.

3. سرگروه یک حدیث را مطرح کرده و هر یک از اعضا پیرامون آن بحث و تبادل نظر کرده و در نهایت توسط سرگروه جمع بندی شود.

برخی از منابعی که می‌توان احادیث موردنیاز را از آن‌ها استخراج نمود عبارتند از:1- اصول کافی2- نهج‌البلاغه3- میزان الحکمه (محمد محمدی ری‌شهری)4- مکارم الاخلاق (حسن‌ بن فضل طبرسی)5- امالی (شیخ صدوق) 5- امالی (شیخ طوسی)5- الخصال (ابن بابویه قمی)1

4. طرح مسئله شرعی:پاسخ به سؤالات و پرداختن به نیازهای شرعی متربیان در برنامه‌های حلقه‌های تربیتی اهمیت دارد. لذا لازم است در هر جلسه یک یا چند مسئله شرعی مبتلابه متربیان مطرح شده و به سئوالات آنان در این خصوص پاسخ داده شود.سرگروه به منظور طرح مسائل شرعی، پس از انجام نیازسنجی‌های لازم، مسائل را از رساله عملی و یا استفتائات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در جلسه حلقه مطرح و در خصوص آن بحث می‌کند. در طرح مسائل شرعی لازم است به نکات زیر توجه شود:

1. سرگروه در صورت نیاز متربیان می‌تواند از رساله‌های عملی و استفتائات سایر مراجع نیز استفاده نماید.

2. در بیان مسئله شرعی امانت رعایت شده و حتی‌الامکان مسائل به صورت مستقیم از رساله قرائت گردد.

3. سرگروه می‌تواند به منظور تفهیم بیشتر مسائل شرعی از راهنمایی‌های مربی استفاده نماید.

4. در صورت مواجه شدن با سئوالاتی که عین آنها در رساله‌های عملی و یا استفتائات، موجود نیست، لازم است سرگروه با مربی مشورت کرده و یا از طریق دفاتر مراجع، پاسخ را دریافت نموده و از استدلال عقلی و یا مقایسه در بیان مسائل شرعی خودداری نماید.

5. بیانات ولایت:از دیگر برنامه‌های ثابت جلسات، رصد سخنان مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و طرح نکات مهم و شاخص‌های مطرح شده در آن است. اطلاع و آگاهی مستمر متربیان از سخنان و بیانات معظم‌له موجب تقویت روحیه ولایت‌مداری و حضور در صحنه افراد خواهد شد.شنبه هر هفته، آخرین مواضع مقام ولایت به صورت محوربندی شده از طریق پایگاه های اطلاع رسانی و منابع زیر در دسترس خواهد بود:

1. سایت شجره طیبه صالحین معاونت تربیت و آموزش بسیج.

2. سایت مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به آدرس www.leader.ir. روزنامه جوان

4. روزنامه های معتبر کثیرالانتشار.

5. رصد اخبار مطرح شده در رسانه‌های معتبر

6. استفاده از بولتن‌ها و بروشورهایی که از مراجع معتبر تهیه و توزیع می شوند.1.6. پیامی کوتاه از وصیت‌نامه، سیره یا خاطرات شهداء:توجه به نکات و پیام‌های تربیتی و اخلاقی وصیت‌نامه، سیره و یا خاطرات معتبر از شهداء به منظور زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره آنان،‌ الگوپذیری و نیز تقویت روحیه جهادی و ایثار و از خودگذشتگی در متربیان تأثیرگذار خواهد بود.استفاده از وصایا و پیام‌های مؤثر شهیدی که حلقه تربیتی به نام وی نام‌گذاری شده است و پس از آن شهدای محله و سایر شهدای شاخص، در اولویت خواهند بود.نکته: لازم به ذکر است که سرگروه می بایست در تقسیم کار بین اعضا برای انتخاب مطالب ( روایت، مسائل شرعی و...) ارتباط با موضوع جلسه را مَدّ نظر داشته باشد و یک وحدت رویه را بر جلسه مدیریت کند تا بتواند از این نشست به نحو احسن استفاده نماید و تأثیرگذاری این جلسه بیشتر باشد. تعدد مطالب باعث پراکندگی ذهن و عدم تمرکز افراد می‌شود و شاید نتایج مطلوبی را به همراه نداشته باشد.

2. برنامه‌های متناسب با موضوع جلسه:پس از طرح موضوعات و برنامه‌های ثابت هر جلسه، موضوع اختصاصی جلسه مطرح شده و پیرامون آن بحث خواهد شد.این بخش متناسب با سیر آموزشی و تربیتی تدوین شده از طرف معاونت تربیت و آموزش سازمان بسیج مستضعفین و با در نظر گرفتن شرایط و مقتضیات اعضای حلقه‌ها برنامه ریزی خواهد شد. برنامه‌های متناسب با موضوع جلسه به ترتیب زیر ارائه می شوند:

 2.1. ایجاد کنجکاوی (مقدمه):قبل از هر چیز لازم است با استفاده از یکی از روش‌های زیر کنجکاوی متربیان را تقویت کرده و با استفاده از این موقعیت به پردازش موضوع پرداخت.

2.1.1. طرح یک سئوال 

2.1.2. ایجاد ابهام با طرح چند جمله کوتاه

2.1.3. بیان داستانی کوتاه که موجب تقویت کنجکاوی شنونده شود.

2.1.4. بیان یک خاطره یا قضیه واقعی.

2.1.4. قرائت یک آیه از قرآن که با موضوع انتخابی تناسب داشته باشد.

2.1.5. استفاده از یک روایت یا حدیث متناسب با موضوع جلسه.

2.2. طرح موضوع جلسه:پس از بیان مقدمه جلسه، موضوع جلسه با استفاده از تعریف لغوی، اصطلاحی، منطقی، مثالی، تشبیهی یا مفهوم مقابل مطرح شده و پیرامون آن بحث و تبادل نظر صورت می پذیرد.موضوع جلسات غالباً از پیش تعیین شده و گاهی نیز به صورت اقتضایی تعیین می‌شود.

 2.3. مرور مطالب جلسه گذشته مرتبط با موضوع:به منظور یادآوری مطالب مطرح شده در جلسه قبل و ایجاد آمادگی ذهنی در بین اعضا، در شروع جلسه خلاصه‌ای کوتاه از مباحث گذشته بیان خواهد شد.تبصره: باید دقت شود که منظور از مرور مطالب جلسه گذشته، جلسه‌ای است که اشتراک موضوعی با جلسه حاضر داشته باشد، نه آخرین جلسه برگزار شده حلقه.

2.4. تفصیل موضوع جلسه:در تفصیل موضوع جلسه باید موارد زیر مورد عنایت قرار گیرد:

2.3.1. تبیین ضروت بحث پیرامون موضوع منتخب

 2.3.2. بیان اهداف موضوع جلسه

2.3.3. پرداختن به وجوه تمایز، اقسام، مراحل و عوامل موثر در موضوع جلسهدر پردازش موضوع می‌توان از موارد زیر استفاده کرد:

- آیات قرآنی- روایات اخلاقی و تشریح آن- نکتات تفسیری- سخنان بزرگان- داستان‌- خاطره- تمثیل- ضرب المثل- شعر- ایجاد تنبّه- نقد مستقیم و غیر مستقیم- 

...این موارد می‌تواند به صورت اقتضایی تغییر کند. تنظیم زمان پرداختن به تفصیل و تشریح موضوع جلسه نیز متناسب با نیاز مخاطبین و با مهارت سرگروه، انجام خواهد شد.مطالب مطرح شده در این بخش لازم است از منابع معتبر باشد. و در صورت نیاز، منبع آن در جلسه ذکر گردد.به منظور اداره جلسه و تشریح موضوع، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

- سرگروه موضوع را مطرح کرده و از هر کدام از اعضا بخواهد در خصوص این موضوع اظهار نظر کرده و در نهایت جمع بندی مطالب را ارائه نماید. (هم‌اندیشی)

- سرگروه موضوع را مطرح کرده و پیرامون آن صحبت کند و هر یک از اعضا سئوالات خود را مطرح نموده و سرگروه، پاسخگو باشد. (سخنرانی و پرسش و پاسخ)

- سرگروه موضوع را در جلسه قبل مطرح کرده و هر یک از اعضا در این خصوص تحقیق نموده و در جلسه مطالب خود را ارائه نموده و سرگروه در پایان جلسه، جمع بندی نماید و نکات اساسی و تأثیرگذار را بیان نماید. (مباحثه‌ای)

- موضوع جلسه از قبل به یک یا چند نفر واگذار شده و این افراد پس از تحقیق و مطالعه پیرامون موضوع، نتایج را در جلسه مطرح نموده و سرگروه جمع بندی نماید و نکات اساسی و تاثیرگذار را بیان نماید. (کنفرانسی)

نکات مهم:

- لازم است هر یک از اعضای حلقه در زمان بیان مطالب، یادداشت‌برداری کرده تا در موقع نیاز با مرور مباحث جلسه، بهره برداری لازم ممکن باشد.

- به منظور ایجاد جذابیت و رفع خستگی، یک نفر به عنوان دبیر جلسه، مباحث مطرح شده از سوی اعضای حلقه را ثبت کرده و در زمان نتیجه‌گیری از آن استفاده نماید.

 بدین منظور دبیر جلسه می‌تواند از تابلو نیز استفاده کند.2.5. تیجه‌گیری:

پس از طرح موضوع و تفصیل آن، نتیجه مطالب مطرح شده در قالب یک یا چند جمله توسط سرگروه بیان شده و به اصطلاح نتیجه‌گیری خواهد شد. این نتیجه‌گیری از طریق بیان ثمرات، آفات، دلایل، نتایج، مثال و ایجاد سئوال جدید و خاطره عبرت‌آموز انجام می‌گیرد.روش‌های پیشنهادی ارائه نتیجه‌گیری عبارتند از:

1. سرگروه‌ به صورت مستقیم نتیجه‌گیری را بیان کرده و مطالب را به صورت دسته‌بندی شده ارائه نماید.

2. سرگروه مطالب را جمع‌بندی کرده و هر یک از اعضاء نتیجه‌گیری خود را بیان نموده و در پایان جمع‌بندی شود. (این روش موجب تقویت قدرت تفکر و اندیشه افراد می‌شود.)سرگروه می‌تواند در جلسات آینده یا در مشاورات فردی، نتایجی را که به ذهن افراد رسیده رصد کند و در صورت نتیجه‌گیری صحیح، آنها را تایید و در صورت غیر صحیح بودن، آنها را اصلاح ‌نماید. با این روش عقل نظری افراد رشد می‌کند.نکته: لازم است نتیجه‌‌گیری به صورت اقناعی و توأم با پاسخگویی به سئوالات و شبهات مطرح شده در جلسات باشد.

2.6. ذکر دعا:جلسه با ذکر چند دعای کوتاه به پایان خواهد رسید. دعاها می‌تواند در محورهای زیر ذکر شود:

1- فرج حضرت ولی عصر (ارواحنا له الفداء)2- سلامتی و طول عمر مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)3- محشور شدن با امام، شهداء و صالحین 4- دعا برای امام و شهداء

 فصل دوم: فعالیت‌های حلقه‌های تربیتیپس از بررسی ساختار جلسات می‌بایست نسبت به نوع فعالیت‌های تربیتی تأثیرگذار آشنایی پیدا کنیم. همانطور که در تعریف حلقه‌های تربیتی بیان شد، فعالیت‌های حلقه‌های تربیتی منحصر به جلسات حلقه‌ها نبوده و بخش عمده برنامه‌های حلقه‌ها در خارج از جلسات صورت می پذیرد. فعالیت هایی که به نوعی در تربیت افراد تأثیر دارند و هر یک دارای برنامه‌ها و روش‌های اجرائی مستقل خواهند بود. این فعالیت‌ها عبارتند از:

1. برنامه‌های درون جلسات2. ارتباط سرگروه با اعضای حلقه در خارج از جلسات3. فعالیت‌های دسته جمعی حلقه‌های تربیتی4. محوّل نمودن برخی از مأموریت‌ها و قسمت‌های پایگاه به حلقه‌ها5. فعالیت ایجاد، حفظ و انسجام حلقه‌های تربیتی عامکلیه سرگروه‌ها و رده های مدیریتی و نظارتی لازم است حلقه‌های تربیتی را بر اساس ساختار زیر تشکیل داده و نظارت نمایند.

1. برنامه‌های درون جلسات حلقه:برنامه‌های درونی جلسات به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که در هنگام تشکیل جلسات حلقه (در جمع اعضای حلقه) در ساعات مشخص شده، توسط سرگروه و اعضای آن انجام می پذیرد.نکته: فعالیت‌های درون جلسات حلقه منجر به افزایش معلومات و اصلاح نگرش‌ها خواهد شد.موضوعات اختصاصی جلسات، متناسب با نیازسنجی انجام شده و با مشورت مربی تعیین شده و سرگروه به تناسب می‌تواند در صورت نیاز در طرح هر یک از مباحث زیر از کارشناسان و افراد متخصص مشورت خواسته و یا از آنان به منظور ارائه مطالب در جلسه دعوت نماید.

1.1. معرفتی:فعالیت‌های معرفتی درون جلسات حلقه‌ها در چهار محور کلی زیر ارائه خواهند شد:

1. مباحث اعتقادی: اصول دین اسلامی (کلام قدیم و جدید) 2. احکام شرعی: بیان مسائل شرعی مبتلابه و مورد نیاز اعضای حلقه3. مباحث قرآنی: روخوانی، روانخوانی، تجوید، قرائت، ترجمه و مفاهیم، حفظ، تفسیر قرآن مجید و علوم قرآنی4. تاریخ: شامل تاریخ ادیان، مذاهب، سرگذشت ائمه و بزرگان و تاریخ اسلام و انقلاب

1.2. تربیتی:در جلسات با موضوع تربیتی، مباحثی که منجر به ایجاد انگیزه، تقویت اراده، ‌ایجاد و تقویت باور و ملکه شدن اعمال و رفتارها در موضوعات تربیتی می‌شود بیان می‌گردد و البته بیشتر فعالیت‌های تربیتی در خارج از حلقه شکل می پذیرد. اهم عرصه‌های تربیتی عبارتند از:

- عرصه پرورش عقل- عرصه پرورش روح- عرصه رفتار سازیکه هر کدام از این عرصه‌ها به دو قسم فردی و اجتماعی تقسیم می شوند.این عرصه‌ها و موضوعات را با استفاده از مطالب ذیل تبیین می کنیم:- طرح مباحث اخلاقی: شامل رعایت آداب فردی و اجتماعی، خودسازی و...

- طرح مباحث عبادی: بحث در خصوص عبادات، اهمیت و روش‌های عملی آنها- ارائه مباحث اهمیت دعا و مناجات و تاثیر آن در تربیت افراد- پرسش و پاسخ تربیتی: پاسخ به سؤالات پیرامون چگونگی تقید به مسائل اخلاقی و تربیتی- بیان سیره اهل بیت(علیهم‌السلام) و علماء: پرداختن به سیره های عملی اهل بیت (علیهم‌السلام) و علماء بزرگ اسلام و بیان نکات تربیتی از شیوه زندگی و ارتباطات آنها- بیان سیره امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی): از طریق مطالعه زندگی عملی امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) و بیان شاخص های مطرح شده در سخنان مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در امر تربیت.- بیان سیره شهداء: طرح مباحثی پیرامون سیره عملی شهداء، سخنان و وصایای آنان و شنیدن سرگذشت و خاطرات آنها از زبان هم‌رزمان، بسیجیان و جانبازان.

1.3. بصیرتی:اهم فعالیت‌های بصیرتی درون جلسات حلقه‌ها عبارتند از:

- رصد کردن سخنان مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به صورت مستمر و دقیق (استفاده از شاخص ها)- پرداختن به اخبار روز و تحلیل مسائل اجتماعی و سیاسی پیرامونیتحلیل سیاسی با استفاده از ابزار و روش‌های تحلیل و جزوات و نشریات معتبر- تهیه جزوات و مقالات سیاسی توسط اعضای حلقه‌ها به منظور تقویت اطلاعات سیاسی و روش‌های صحیح تحلیل مسائل- پرسش و پاسخ سیاسی پیرامون شبهات و مسائل روز- طرح شاخص‌ها و دیدگاه های حضرت امام(رحمه‌الله‌علیه) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در مدیریت فردی و اجتماعی- استفاده از دست‌نوشته‌ها و وصیت‌نامه‌های شهداو توجه به سفارشات آنان

1.4. مهارتی:علاوه بر سه محور فوق برنامه‌های مهارتی و آموزشی دیگری نیز قابل طرح در جلسات حلقه‌ها خواهد بود. به عنوان مثال موضوعات زیر به منظور طرح در جلسات حلقه‌ها پیشنهاد می‌گردد:

- آموزش روش تحقیق- آموزش شیوه‌های مطالعه و تندخوانی- کلاس‌های کمک‌درسی (در صورت نیاز)- آموزش رایانه و...- کلاس‌های هنری ( سرود، تواشیح، ‌خطاطی، نقاشی و...)- آموزش نظامی- آموزش امداد و نجاتسرگروه می‌تواند بخشی از وقت حضور اعضا را به مباحث تربیتی،‌ آموزشی و بصیرتی بپردازد و بخشی از وقت را هم به تناسب به مسائل مهارتی اختصاص دهد.

تبصره: باید توجه داشت که هدف از تشکیل حلقه‌ها، انجام فعالیت‌های متناسب با تربیت اعضا بوده و پرداختن به موضوعات مهارتی، نباید خارج از هدف اصلی بلکه در همین راستا بوده و زمان اختصاص داده شده به آن نیز باید متناسب با تحقق هدف مذکور تعیین گردد.

2. ارتباط سرگروه با اعضای حلقه در خارج از جلساتبرنامه‌های خارج از جلسات حلقه به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که با محوریت و هدایت گری سرگروه در خارج از جلسات حلقه انجام خواهد داشت. ارتباط سازنده سرگروه با اعضای حلقه از مهم‌ترین این فعالیت‌ها خواهد بود.

نکته: فعالیت‌های خارج از جلسات حلقه به رفتارسازی منجر خواهند شد.ارتباط سرگروه در خارج از جلسات حلقه با متربیان در محورهای زیر شکل خواهد گرفت.

2.1. معرفتی:اهم فعالیت‌های معرفتی خارج از جلسات حلقه عبارتند از:

- عمل به احکام دینی و تقید به مسائل شرعی- اخذ تصمیمات در چهارچوب حدود الهی- تحلیل و بررسی نظریات معرفتی در چارچوب حدود الهی- تقویت روحیه کتابخوانی و مطالعه- تقویت قدرت پاسخگویی به شبهات و مناظره علمی- تقویت تسلط به روانخوانی و قرائت قرآن

2.2. تربیتی:مهمترین فعالیت تربیتی خارج از جلسات حلقه‌ها، انجام مشاوره فردی توسط سرگروه برای اعضا خواهد بود. بدین منظور سرگروه می‌بایست برای هر یک از اعضای حلقه، وقت اختصاصی تعیین کرده (با توجه به نیاز افراد) و موضوعات و مشکلات تربیتی، خانوادگی، تحصیلی و... اعضا را به صورت ویژه رصد کرده و پی‌گیری نماید.نکته قابل توجه این که سرگروه می‌بایست به مسائل کلی تربیتی در این مشاورات بپردازد و از تجسس در اعمال و همچنین پرداختن به گناهان افراد که بین خدا و بنده خداست کاملا بپرهیزد چون این نوع مشاورات اثر تربیتی مثبت ندارد و انسان را از مسیر اصلی تربیتی دور می‌کند که نه فایده‌ای برای اعضا و نه ثمره مناسبی برای سرگروه خواهد داشت.برخی از سایر فعالیت‌های ________________________________________تربیتی خارج از جلسات حلقه عبارتند از: 

- ارتباط دوستانه و صمیمی اسلامی بین اعضا و سرگروه- نظارت و کنترل بر عملکرد فردی و گروهی اعضا و رفع موانع رشد تربیتی- تربیت اعضا در فوق برنامه‌ها مثل اردوها، دیدارها و....- تلاش در جهت رشد عقلانی اعضای حلقه- تقویت قدرت تصمیم‌گیری و انتخاب در اعضا- تقویت تقید به صداقت و پرهیز از دروغ گویی در اعضا- تقویت جدیت و پشتکار اعضا در انجام مسئولیت‌های واگذار شده- ایجاد روحیه همت بلند در متربیان و تلاش در جهت تحقق هدف- توجه به آینده‌نگری در برنامه‌ریزی فردی و اجتماعی اعضا- تلاش در جهت تقویت اراده اعضا- برگزاری جلسات دعا و مناجات به صورت فردی و گروهی- تقویت روحیه ارتباط با خدا در اعضا- ارتباط با خانواده اعضا و فامیل- ارتباط با دوستان و نزدیکان هر یک از اعضای حلقه و شناخت روحیات و ویژگی‌های آنان و کنترل ارتباطات با اطرافیان- ارتباط با محل تحصیل یا محل کار اعضا- توجه به انجام تکالیف شرعی و فردی اعضا و تلاش در جهت ملکه شدن آنها - ایجاد انگیزه در جهت انجام فعالیت‌های اجتماعی اعضا- انجام فعالیت‌های تربیتی متناسب با مناسبت‌ها و ایام خاص(اعتکاف، جشن‌ها و اعیادها و...)- ارتباط با خانواده های شهداء- تشکیل جلسات در منازل اعضا(با در نظر گرفتن شرایط و مقدمات لازم)

2.3. بصیرتی:اهم فعالیت‌های بصیرتی خارج از جلسات عبارتند از:- شرکت در گردهمایی‌ها و راه پیمایی‌های عمومی: شامل فعالیت‌های متنوع پیرامون این نوع برنامه‌ها- شرکت در انتخابات- مطالعه نشریات سمعی و بصری- تقید به شنیدن و پی‌گیری سخنان مقام معظم رهبری(مد ظله العالی)- الگوپذیری از شهدا در مسائل بصیرتی- تقویت روحیه ظلم‌ستیزی در اعضا

2.4. سایر فعالیت‌ها:علاوه بر محورهای اساسی فوق، سرگروه می‌تواند با انجام برنامه‌ریزی‌های لازم در خارج از جلسات حلقه به فعالیت‌های زیر نیز بپردازد. این فعالیت‌ها به تقویت انگیزه و ارتباط اعضا کمک خواهند کرد. سرگروه باید توجه داشته باشد که کلیه فعالیت‌های حلقه را در جهت رشد تربیتی اعضا سوق داده و از فرصت‌های بوجود آمده در آنها به خوبی استفاده تربیتی نماید.- تقویت مهارت‌های اعضا در موضوعات مختلف مثل: کتابخوانی، تحقیق و...- فعالیت‌های تفریحی مثل برگزاری مسابقات و...- فعالیت‌های ورزشی:

 مثل فوتبال، شنا، تنیس روی میز، کشتی و...- استفاده از میدان تیر: با استفاده از ظرفیت‌های میدان تیراندازی در اختیار بسیج- فعالیت‌های اردویی- 

فعالیت‌های فرهنگی: مثل تهیه نشریات، روزنامه دیواری، برگزاری جشن‌ها و مراسمات و...- مردم یاری: کمک کردن به افراد نیازمند به صورت گروهی یا فردی و...- فعالیت‌های سازندگی: کمک به ساخت مناطق محروم- امر به معروف: ایجاد فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر- فعالیت‌های تبلیغی: کمک به برپایی مراسمات دینی و مذهبی، انقلابی در راستای تعظیم شعائر

3. فعالیت‌های دسته جمعی حلقه‌ها:اعضای حلقه‌های تربیتی در خارج از جلسات حلقه فعالیت‌‌های متعددی خواهند داشت. برخی از فعالیت‌های حلقه‌ها به صورت مستقل با اعضای حلقه و یا با اعضای سایر حلقه‌ها صورت خواهد پذیرفت. سرگروه‌ها به همراه اعضای حلقه‌ها به عنوان نیروهای پایگاه می‌توانند فعالیت‌ها و مأموریت‌های مختلف را به عهده گرفته و با سازماندهی افراد، آن مأموریت و فعالیت را به نحو احسن به پایان برسانند.اعضای حلقه‌های تربیتی می‌توانند به صورت دسته‌جمعی در فعالیت‌های پایگاه با محوریت سرگروه و تشخیص فرمانده پایگاه و مربی ایفای نقش نمایند (این فعالیت‌ها شامل کلیه برنامه‌های ابلاغی پایگاه‌های مقاومت می‌شوند.)

- تربیت بدنی: برگزاری برنامه‌های ورزشی، کلاس‌های شنا، تیراندازی، مسابقات و...- علمی - پژوهشی: کلاس‌های تقویتی ارتقاء سطح تحصیلی، زبان انگلیسی و عربی و ...، کلاس‌های آموزشی، عقاید، احکام و...

- فرهنگی و سیاسی: یادواره شهدا، مراسم ایام الله، شرکت در نماز جمعه، برگزاری مراسمات و ادعیه و...

- سازندگی: جمع‌آوری محصولات کشاورزان محروم، احداث اماکن عمومی مورد نیاز مناطق محروم، محرومیت‌زُدایی از مناطق محروم و...

- خدمت‌رسانی و مردم‌یاری: سرکشی به خانواده‌های شهدا و جانبازان و معلولین، جمع‌آوری کمک برای نیازمندان و تأمین جهیزیه و...

- امنیتی دفاعی: گشت‌های امنیتی، اردوهای آمادگی- دفاعی، حرکت در جنگل، حرکت در شب و...

- امر به معروف و نهی از منکر: شناسایی افرادی که می‌بایست به معروف امر و از منکر نهی شوند، انجام امر به معروف و نهی از منکر با رویکرد ایجابی، ترویج معروفات در سطح محله

4. محول نمودن مأموریت‌ها و برنامه‌های پایگاه به حلقه‌ها:این امکان وجود دارد که فعالیت‌های پایگاه را به صورت کامل به حلقه‌های موفق و توانمند با محوریت سرگروه واگذار کرد و این حلقه‌ها عهده‌دار اجرای آن فعالیت‌ها شوند.این امر می‌بایست با صلاح‌دید مربی و فرمانده پایگاه انجام شود و نظارت بر حُسن اجرا به عهده آنان است.این نوع فعالیت‌ها در تثبیت، رشد و سازماندهی و همچنین ارتقاء توانمندی‌ها و مهارت‌های مدیریتی و تربیتی اعضا تأثیر مثبت خواهد داشت.

5. فعالیت ایجاد، حفظ و انسجام حلقه‌های تربیتی عام:از آثار مهم تشکیل حلقه‌های تربیتی، جذب نیروهای جدید به پایگاه‌های مقاومت و حفظ و انسجام این افراد خواهد بود. بدین منظور لازم است هر یک از اعضای حلقه حداقل 3 تا 5 نفر از اعضای عادی پایگاه را به مشارکت در فعالیت‌های پایگاه، شرکت در جلسات حلقه‌ عام و در آینده،‌ جذب به حلقه‌های تربیتی تشویق کرده و در نشست‌ها و برنامه‌های پایگاه از آنان دعوت نموده و آنان را به منظور شرکت در جلسه همراهی نماید. سرگروه می‌بایست با توجه به توان اعضا از ظرفیت آنها جهت جذب استفاده نموده و با هدایت وی این امر در پایگاه تقویت شود.و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته

http://shahidhoseinlo.salehin.ir/