پدافند غیرعامل چیست؟

پدافند غیرعامل چیست؟

هر اقدام غیرمسلحانه‌ای که موجب کاهش آسیب‌پذیری نیروی انسانی، ساختمان‌‌ها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان‌های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن شود، پدافند غیرعامل خوانده می‌شود.

به بیان ساده‌تر پدافند غیرعامل، مجموعه اقداماتی است که انجام می‌شود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالی به حداقل میزان خود برسد.
هدف از اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل کاستن از آسیب‌پذیری نیروی انسانی و مستحدثات و تجهیزات حیاتی و حساس و مهم کشور علی‌رغم حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعالیت‌ها و خدمات زیربنایی و تامین نیازهای حیاتی و تداوم اداره کشور در شرایط بحرانی ناشی از جنگ است.
به‌عنوان مثال، از پدافند غیرعامل می‌توان برای استتار، اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک استفاده کرد.
در پدافند عامل مثل سیستم‌های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، فقط نیروهای مسلح مسوولیت دارند، در حالی که در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش موثری بر عهده گیرند.
با توجه به حجم تهدیداتی که ایران در عرصه بین‌الملل با آن مواجه است، در زمینه پدافند غیرعامل هنوز در ابتدای راه هستیم و باور هر چه بیشتر مدیران و کارشناسان به این مقوله مهم می‌تواند ضریب ایمنی کشور را در برابر تهاجم‌های احتمالی بیگانگان افزایش دهد.
با توجه به وجود تهدیدات بالقوه و خطراتی که امنیت ملی، استقلال و تمامیت ارضی کشور را نشانه گرفته، بحث پدافند غیرعامل در طول سال‌های اخیر از سوی مقامات عالی رتبه کشوری و لشکری، مورد توجه فراوان قرار گرفته است، به‌طوری که با توجه به مصوبه مقام معظم رهبری (که تمامی وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها را موظف می‌نماید که در اعتبارات عمرانی پروژه‌های حساس و مهم، اعتبار مورد نیاز پدافند غیرعامل را نیز منظور نمایند) و همچنین براساس بند ۱۱ ماده ۱۲۱ قانون برنامه چهارم توسعه و آیین‌نامه اجرایی این بند در سال‌های اخیر اعتبارات ویژه‌ای برای اجرای پدافند غیرعامل در لایحه بودجه گنجانده شده است، که در اینجا به‌طور خاص به بند مربوط به پدافند غیرعامل در قانون بودجه ۱۳۸۶ اشاره می‌شود:
تبصره «۲۰» بند «ر»، بخش ششم از قانون بودجه سال ۸۶
 ر- در اجرا طرح‌های پدافند غیرعامل و انسداد مرزها با اولویت مرز شرقی اجازه ‏داده می‌شود حداکثر مبلغ دو هزار و هشتصد و هفتاد و چهار میلیارد (۲.۸۷۴.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ‏ریال اعتبار ردیف ۵۰۳۹۱۸ قسمت چهارم و ۲۰۲۰۱۰۲۴ پیوست شماره یک این قانون ‏براساس پیشنهاد دستگاه‌های اجرایی و تصویب کمیته دائمی پدافند غیرعامل کل کشور ‏درخصوص اعتبار ردیف ۵۰۳۹۱۸ پدافند غیرعامل در اختیار دستگاه‌های اجرایی ذیربط ‏قرار گیرد تا براساس شرح عملیات موافقتنامه مبادله شده با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ‏کشور به مصرف برسد. این اعتبارات از شمول قانون محاسبات عمومی و سایر مقررات ‏کشور مستثنی است.‏
تبصره «۱۷» بند «د»، بخش ششم از قانون بودجه ۸۶
د- در اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل موضوع آیین‌نامه اجرایی بند «۱۱» ماده «۱۲۱» ‏قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اجازه ‏داده می‌شود حداکثر مبلغ چهارصد و چهل میلیارد (۴۴۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال اعتبار ‏ردیف ۵۰۳۹۱۸ قسمت چهارم این قانون، براساس پیشنهاد دستگاه‌های اجرایی و تصویب ‏کمیته دائمی پدافند غیرعامل کل کشور در اختیار دستگاه‌های اجرایی ذیربط قرار گیرد ‏تا براساس شرح عملیات موافقتنامه مبادله شده با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ‏به مصرف برسد.‏
برخی از روش‌های پدافند غیرعامل روش‌هایی مأنوس و شناخته شده هستند نظیر اختفا. ولی بعضی دیگر نیازمند خلاقیت و ابتکار بوده و با توجه به ویژگی‌های محیطی و تهدید‌های بالقوه باید طراحی شوند. در اینجا به یک نمونه از این روش‌های نامتعارف به اختصار اشاره می‌شود.
دستگاه‌های میکروفیلم
دستگاه‌های میکروفیلم می‌توانند به‌عنوان یک ابزار مهم در طرح‌های پدافند غیرعامل پیشنهاد شوند. میکروفیلم در مقایسه با سایر روش‌های ضبط و نگهداری اطلاعات (مکتوب یا دیجیتالی) آسیب‌پذیری کمتری در مقابل حملات نظامی احتمالی داشته و پس از تهاجم نظامی راحت‌تر قابل بازیابی است.
در ادامه به تشریح این موضوع خواهیم پرداخت:
هنگام وقوع سوانح غیرطبیعی نظیر جنگ، نگهداری از اطلاعات یکی از ارکان اصلی مدیریت بحران و پیروزی به شمار می‌رود. این اطلاعات می‌تواند شامل اطلاعات فرماندهی، پرسنلی، مواضع نیروهای داخلی، لجستیک و... باشد و حتی اطلاعات صنعتی را نیز شامل شود.
این مورد اخیر در مورد ایران اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. توضیح آنکه در سال‌های اخیر با تلاش و همت متخصصان و کارشناسان صنایع دفاعی، دستاوردهای قابل‌توجهی در زمینه تکنولوژی دفاعی حاصل شده است. به همین دلیل مدارک و مستندات مربوط به این تسلیحات دفاعی از اهمیت والایی برخوردارند، چرا که در صورت بروز هر نوع تهاجم، اولا ایران مشمول تحریم بوده و به ناچار لازم است خود نیازمندی‌های دفاعی خود را برطرف کند. ثانیا دشمن با وقوف به این مساله انهدام صنایع دفاعی را در صدر لیست اهداف مورد تهاجم خود قرار خواهد داد. بنابراین باید به گونه‌ای از اطلاعات محافظت کرد که حتی در صورت از دست دادن نیروی انسانی متخصص و نیز تاسیسات و تجهیزات، بتوان آنها را مجددا بنا نهاد و اقدام به تولید تجهیزات دفاعی لازم کرد.
سنتی بر آن است که باید برای حفاظت از اطلاعات، بانک‌های اطلاعاتی را پشت دیوارهای سخت بتنی با حفاظت‌های شدید نگهداری کرد. در حالی که امروزه روش‌های حفاظت اطلاعات به‌طور عمده دچار تغییرات ماهیتی شده است و همگام با تغییر روش‌های تهاجم، روش‌های حفاظت نیز تغییر یافته‌اند.
یکی از روش‌های نوین تهاجم به اطلاعات استفاده از بمب‌های الکترومغناطیس است که در نبردهای یوگسلاوی و نیز عراق به دفعات مورد استفاده قرار گرفت.نور شدیدی ساطع می‌شود، در یک لحظه همه چیز در خاموشی فرو می‌رود. بوی سوختن وسایل الکتریکی در فضا می‌پیچد. پوشش سیم‌ها سوخته و خطوط نازک تلفن قطع می‌شوند و مهم‌تر از همه، درون هیچ‌کدام از رایانه‌ها، حتی یک بیت اطلاعات باقی نمانده، در حالی که هیچ‌کس کوچک‌ترین آسیبی ندیده است. این به معنای از بین رفتن تمام اطلاعات فرماندهی، نقشه‌ها و اطلاعات فنی و... است که به صورت دیجیتالی نگهداری می‌شده است. دستگاه‌های میکروفیلم قادرند حجم عظیمی از اطلاعات را به دور از چنین تهدید‌هایی در خود جای داده و در مواقع ضروری برای بازخوانی و بازیابی در اختیار مسوولان امر قرار دهند.
سخن آخر
با توجه به وجود زمینه تهدیدات بالقوه و خطراتی که امنیت ملی، استقلال و تمامیت ارضی کشور را نشانه گرفته ضرورت عقلی دفاع کاملا مشهود است. آمار و سوابق جنگ‌های گذشته نشان می‌دهد پدافند عامل در حال حاضر به تنهایی قادر به مقابله با سلاح‌های مدرن و مخرب آفندی برای جلوگیری از اثرات ویرانگر آنها بر مراکز حیاتی و حساس و نیروی انسانی نیستند، لذا به کارگیری اصول و معیارهای پدافند غیرعامل می‌تواند به تکمیل زنجیره دفاعی کمکی موثر و قابل توجه کند که این امر به‌طور شایسته‌ای از جانب مقام معظم رهبری نیز مورد تاکیر قرار گرفته است. بجا است این موضوع به ویژه از سوی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های عمرانی مورد اهتمام جدی‌تری قرار گیرد.

نویسنده: سید احسان صدر

معرفی معاونت در چرخه مدیریت بحران مراحل پیشگیری، آمادگی  ، مقابله و بازسازی پیش بینی شده لذا می‌توان عنوان کرد محقق ساختن وظایف برشمرده در مرحله آمادگی و مقابله به اضافه وظایف خطیر دیگری که در هماهنگی امور مناطق و مرکز فرماندهی و کنترل  به این معاونت محول شده اهداف تشکیل معاونت آمادگی – عملیات و امور مناطق می‌باشد. آمادگی : مجموعه اقداماتی است که توانایی شهروندان، مدیریت شهری ومردم را درانجام مراحل مختلف مدیریت بحران افزایش می‌دهد . آمــادگی شامل مطالعه، تحقیق، جمـع آوری اطلاعات، برنامه ریزی، سازماندهی، طراحی، تأمین منابع و امکانات، آموزش، تمرین و مـانور است . آموزش شامل آموزش های همگانی و تخصصی برای شهروندان، مسئولین و دست اندرکاران ذیربط است که از طریق رسانه های گروهی، صدا و سیما یا به طرق مقتضی دیگر ارائه می شود. مقابله :  انجام اقدامات و ارائه خدمـات اضطراری به دنبال وقوع بحران است که با هدف نجات و حفظ جان و مال شهروندان و امـوال عمومی و دولتی و جلوگیری از گسترش خسارات انجـام می گیرد . مقابله شــامل هشدار، اطفاء حریق، کنترل منابــع آب، برق‌، گاز،مــواد سوختی، انفجاری، شیمیایی و جستجو، نجـات وامـداد، بهداشت، درمان، تـأمین امنیت، ترابری، ارتباطات، تدفین اجسـاد، آواربــرداری، دفع پسماندهـا، سوخت رسانی واطلاع رسانی است . مدیریت امور مناطق: شامل مجموعه تمهیدات و فعالیت هایی است که با هدف ایجاد هماهنگی مناسب بین ستادهای مدیریت بحران مناطق و نیز پشتیبانی مطلوب  از آنها از طریق بسترسازی و ایجاد ظرفیت های مقابله در سطح مناطق و نیز پیگیری عملیات اجرایی در انجام مراحل مختلف مدیریت بحران می باشد. این هماهنگی ها حول حوزه های مختلفی همچون : عملیاتی نمودن سیاست های ستاد و سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران- برنامه ریزی به منظور جلب مشارکت های مردمی –شناسایی نقاط مستعد جهت برپایی اردوگاه های اسکان اضطراری - تشکیل گروههای مدیریت بحران در اماکن اداری ، تجاری و مسکونی - نظارت بر فعالیت ستاد مدیریت بحران نواحی- احراز آمادگی و انجام اقدامات لازم برای مقابله با بحران در سطح منطقه به ترتیب قبل و بعد از وقوع بحران- تهیه طرح های منطقه ای برای مدیریت بحران- تشکیل تیم های عملیاتی نجات منطقه و ناحیه در راستای عملیات جستجو و نجات می باشد. مدیریت  مانور: شامل شبیه سازی شرایط بحرانی با هدف ارتقای سطح آمادگی جهت انجام عکس العمل سریع و مناسب در برابر بحران ها می باشد. بطورکلی با اجرای تمرین و مانور می توان جنبه های مختلف مقابله با بحران از قبیل: اطلاع رسانی، تصمیم گیری، هماهنگی، برقراری ارتباطات و هدایت پذیری نیروها را مورد سنجش و ارزیابی قرار داد. همچنین برگزاری مانور این فرصت را بوجود می آورد  تا اهدافی همچون: تمرین تخصصی نیروهای عملیاتی درگیر در بحران- تمرین عملیات و وحدت فرماندهی سازمان های مسئول در چارچوب سیستم فرماندهی حادثه- شناسایی نقاط ضعف و قوت- برآورد کمی و کیفی منابع- افزایش آگاهی عمومی نسبت به مهارت های لازم جهت مقابله با حادثه و نیازهای زمان بحران- ترویج همکاری بین نیروهای سازمان های تخصصی و نیروهای داوطلب مردمی- تقویت ارتباطات میان سازمان ها و عملکرد سیستم های ارتباطی در زمان بحران را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد مرکز فرماندهی و کنترل مرکز کنترل و فرماندهی با هدف جمع آوری -  پردازش و انتشار مداوم اطلاعات محیطی، برقراری و حفظ ارتباط بین اعضای سیستم فرماندهی، طرح ریزی – سازماندهی – هماهنگی و هدایت عملیات ، پشتیبانی همه جانبه از نیروها و تداوم آن در تمام مراحل عملیات و فرماندهی   ، کنترل و نظارت بر نیروها در صحنه عملیات یکی از ارکان سازمان و این معاونت می‌باشد

مدیریت آمادگی بمنظور ارتقای سطح آمادگی کلان شهر تهران در مواحهه با بلایای طبیعی و نیز پرداختن به یکی از مراحل اصلی چرخه مدیریت بحران اقدامات گسترده‌ای در فاز آمادگی صورت پذیرفته که این اقدامات حول سه محور کلی:  آموزشی، اجرایی و تجهیزاتی در نظر گرفته شده که تلویحا به برخی از آنها اشاره می‌گردد : احداث 99 پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران  تجهیز این پایگاه ها به بیش از 300 هزار قلم انواع ادوات و تجهیزات امدادی مستقر نمودن تیم های امدادی در 46 پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران راه اندازی 11 محل نشست و برخاست بالگرد در جوار این پایگاه‌ها بمنظور تسریع در عملیات امدادرسانی همچنین افزون بر  99 پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران موجود ، 10 پایگاه جدید نیز احداث شده است تامین 300 دستگاه کانکس برای ذخیره سازی تجهیزات امداد و نجات در محلات شهر تهران آگاه سازی و اطلاع رسانی عمومی با بهره گیری از انواع تبلیغات محیطی و ظرفیت رسانه های جمعی و تشکیل ساختار تولید و انتشار اخبار در رسانه های دیداری ، شنیداری و مکتوب به همراه توسعه همکاری های بین المللی با هدف کسب تجربیات سایر کشورها راه اندازی پایگاه امداد رسانی کوهستان در ارتفاعات شمال تهران  از اقدامات موثر دیگری است که در بخش آمادگی  انجام شده است. با توجه به ماهیت غیر مترقبه بودن غالب حوادث و باعنایت به  نقش غیر قابل انکار اطلاعات درتصمیم گیری‌های بموقع و مناسب، خصوصاً دربخش  مدیریت بحران که می تواند تاثیرات زیادی در هدایت صحیح نیروها وامکانات وکاهش آسیبها ایفاء نماید، اهتمام به  طراحی وراه اندازی سامانه های اطلاعاتی با قابلیت های  کاربری آسان جهت بهره‌گیری از داده های مورد نیاز اجتناب ناپذیر بوده، لذا سامانه اطلاعاتی مدیریت بحران Disaster Management Information System   (DMIS) با ذخیره سازی بیش از 350000 قطعه نقشه هوایی در 18 لایه بزرگنمایی با قابلیت سرعت بالا در بارگذاری بیش از 75.000 فیلد و لایه اطلاعاتی از قبیل شریان های حیاتی، عوامل بحران زا و بحران زدا، واحدهای امدادی، درمانی ، انتظامی و ... بدون نیاز به بستر نرم افزاری و سخت افزاری خاص و به صورت آفلاین در سطح مدیریتی با تلاش شبانه روزی پرسنل سخت کوش حوزه معاونت آمادگی- عملیات و امور مناطق طراحی و پیاده سازی شده و شرایط را برای پشتیبانی کلیه واحدهای عملیاتی میسر ساخته است. این سامانه با مد نظر قرار گرفتن دو اصل  طراحی شده   :       اصل اول ؛کاربری آسان (USER FRIENDLY)  جهت استفاده مدیران و کارشناسان با هر گرایش و سطح تحصیلات  و اصل دوم؛ کار کرد بدون وابستگی به هیچگونه بستر اینترنتی و اینترانتی ( OFF LINE) جهت استفاده در هر مکان و زمان با سرعت قابل توجه. این  سامانه مشتمل برچهار قسمت می‌باشد : اطلاعات پایه و اساسی نقشه مدیریت بحران تخمین خسارات  و عملکرد مناطق

اقدامات در حوزه مقابله در  طرح جامع امداد و نجات کشور و همچنین مصوبات موسوم به  مجوز تقویت و عملیاتی نمودن سیستم مدیریت بحران شهر تهران که ازسوی شورای اسلامی شهر تهران به تصویب رسیده ، درتعریف » فاز  مقابلــه « اینگونه آمده است » انجام اقدامات و ارائه خدمـات اضطراری به دنبال وقوع بحران که با هدف نجات و حفظ جان و مال شهروندان و امـوال عمومی و دولتی و جلوگیری از گسترش خسارات انجـام می گیرد . مقابله شــامل هشدار ، اطفاء حریق ، کنترل منابــع آب ، برق‌، گاز ،مــواد سوختی ، انفجاری، شیمیایی و جستجو ، نجـات وامـداد ، بهداشت ، درمان ، تـأمین امنیت ، ترابری ، ارتباطات ، تدفین اجسـاد ، آواربــرداری ، دفع پسماندهـا ، سوخت رسانی واطلاع رسانی است « . به منظور نیل به هدف در نظر گرفته شده ، اقدامات متعددی از سوی متولیان ذیربط در طول بیش از یک دهه معمول  ،  بطوریکه در سال 1380 توسط دست اندارکاران تهیه  طرح جامع مدیریت بحران شهر تهران ، کمیته های تخصصی در سه بخش «امداد و نجات»،  «اسکان» و «پشتیبانی» پیش بینی که این ساختاردر سال 1383  توسط شورای اسلامی شهر تهران  در  جدول پیوست ماده بیست و سوم مصوبه مجوز تقویت و عملیاتی نمودن سیستم مدیریت بحران شهر تهران در قالب  بیست کمیته تخصصی  تعیین و سازمانهای مسئول ،همکار وفعالیتهای تخصصی مربوطه مشخص گردیده اند ، و .اخیرا نیز شورای عالی مدیریت بحران کشور براساس تبصره 4 ماده 15 آئین نامه اجرایی قانون مدیریت بحران کشور  خواستار  تشکیل  کارگروههای تخصصی گردیده است که مراتب جهت تعیین تکلیف به   شورای اسلامی شهر تهران منعکس شده است  ، لذا با توجه به وظایف برشمرده به برخی  اقدامات صورت گرفته  محقق شدن اهداف در نظر گرفته شده در زمان بحران اشاره می نمایم نجات جان افراد جهت جستجوی تخصصی برای یافتن افرادوبیرون آوردن اصولی آسیب دیدگان گرفتار در آوار ،کمیته تخصصی  جستجو، نجات به مسئولیت جمعیت هلال احمر استان تهران و عضویت سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران،نهادهای ذیربط در ارتش و سپاه پاسداران، نیروهای سازمان یافته مردمی در مناطق و محلات  ، نیروهای جستجو و نجات شهرداری(مناطق، نواحی، محلات)، نیروی مقاومت بسیج(سپاه محمد رسول ا...(ص) وستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران  تشکیل گردیده این کمیته برپایه گامهای دهگانه ابلاغی از سوی ستاد جهت  تهیه برنامه عملیاتی  تا گام ششم پیش رفته و در حال بررسی شرح وظایف کلی  از طریق دریافت شرح وظایف ذاتی سازمانهای عضو و تلفیق آنها به منظور تهیه شرح وظایف کلی کمیته تخصصی است. استانداردهای مأموریتی موردنیاز  در 4 محور به کمیته اعلام گردیده که تاکنون  تعیین نگردیده ، براساس ارزیابی صورت گرفته  با مقایسه توان و امکانات موجود جمعیت  با محتمل ترین مخاطره که در سناریوی شناور تعریف شده ، توانمندی دربخش نیروی انسانی ،  ماشین آلات و بالگرد مورد ارزیابی قرار گرفته،   همچنین  چالشهای جستجو ونجات در شهر تهران در 7 بخش مشخص  ودر جلسه اتاق فکر ستاد که با حضور افراد متخصص وصاحب نظر تشکیل می گردد ، ارائه شده است    تریاژ و تخلیه مجروحین جهت تریاژ و تخلیه مجروحین ،کمیته تخصصی ای به همین نام  به مسئولیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ( مرکز اورژانس تهران) عضویت  ‌سیستم پیش بیمارستانی سپاه - ‌سیستم پیش بیمارستانی ارتش - جمعیت هلال احمر استان تهران - ‌شرکت شهر سالم شهرداری تهران - ‌مراکز اورژانس خصوصی- بسیج جامعه پزشکی تشکیل گردیده این کمیته در حال بررسی شرح وظایف کلی  و نقشه راه ابلاغی توسط ستادمی باشد، درحال حاضر  استانداردهای مأموریتی کمیته موصوف تعیین گردیده لیکن این استاندرادها نیاز به بازنگری دارد،  توان و امکانات مورد ارزیابی واقع و چالشهای فرآروی  کمیته مشخص  ودر جلسه اتاق فکر ارائه گردیده ، ازجمله اقدامات صورت گرفته جهت اجرای موفق تر ماموریتهای پیش رو تعیین  نقاط جمع آوری مجروحین (CP)،  افزایش ظرفیت ناوگان عملیاتی، تجهیز پایگاههای اورژانس به خودروهای ویژه مدیریت بحران،  تجهیز تمامی آمبولانس های مرکز اورژانس تهران به دستگاه های شوک خودکار و تجهیزات تخصصی  و  راه اندازی تیمهای امدادی با 30 دستگاه موتورلانس، خرید و تجهیز یک دستگاه خودروی میدی باس به منظور پوشش ارتباطی نواحی چهارگانه تهران بزرگ، بهره گیری از سه دستگاه خودروی کمک دار به منظور پوشش امدادی مناطق صعب العبور، و اجرای مانورهای آمادگی می باشد.  اسکان اضطراری و تأمین لوازم و وسایل اولیه زندگی برای  پناجویان: کمیته تخصصی تحت همین عنوان به  مسئولیت  جمعیت هلال احمر استان تهران و عضویت سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران،نهادهای ذیربط در ارتش و سپاه پاسداران، نیروهای سازمان یافته مردمی در مناطق و محلات  ، نیروهای جستجو و نجات شهرداری(مناطق، نواحی، محلات)، نیروی مقاومت بسیج(سپاه محمد رسول ا...(ص) وستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران سازماندهی گردیده این کمیته جهت تهیه برنامه عملیاتی اسکان اضطراری شهر تهران اقداماتی را بمنظور تجهیز مراکز مستعدد در دستور کار قرار دارد در این ارتباط به جهت تسریع در آماده سازی محلهای اسکان وظرفیت موجود در ستاد های مدیریت بحران مناطق  شهرداری تهران تاکنون  1002 نقطه مستعد جهت برپایی اردوگاه اسکان اضطراری شناسایی  و 102 شیت نقشه ‌جانمایی چادرهای اسکان اضطراری طراحی گردیده  و 78 سناریو به انضمام نقشه اسکان اضطراری مربوطه به سازمانهای مسئول جهت تجهیز ارسال گردیده است انجام اقدامات درمانی تخصصی ،‌ تأمین نیروهای بهداشتی در اماکن موقت و کنترل بهداشتی مناطق آسیب دیده: کمیته تخصصی بهداشت ودرمان به مسئولیت معاونت سلامت وزارت بهداشت وعضویت دانشگاههای علوم پزشکی ایران، تهران و شهید بهشتی - دانشگاه علوم پزشکی ارتش - دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌اله – بیمارستانها و درمانگاههای خصوصی- ‌ جمعیت هلال احمر استان تهران - شرکت شهر سالم شهرداری تهران – نیروی مقاومت بسیج منطقه تهران بزرگ (بسیج جامعه پزشکی) می باشد ،  کمیته مذکور در گام هفتم  یعنی تعیین شرح وظایف می باشد در بررسی سطح توانمندی نیروی انسانی حوزه مربوطه  چنانچه  به ازای هر 1000 نفر مجروح سرپایی نیاز به بستری 195 نفر ‌باشد. این استاندارد را با تعداد مجروح سناریو محتمل تطبیق دهیم  ، کمیته مذکور صرفا در این بخش  دارای کسری  نیروی 91/68  درصدی می‌باشد. اطفاء  حریق ،مــواد سوختی ، انفجاری، شیمیایی:  کمیته تخصصی آتش‌نشانی و مواد خطرناک به مسئولیت سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران  وبا عضویت سازمان انرژی اتمی- تیم‌های ویژه سپاه، ارتش و نیروی مقاومت بسیج- سازمان ساماندهی صنایع و مشاغل تهران – اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران وظیفه دارد تا نسبت به برنامه ریزی وتهیه طرح عملیاتی کنترل، مهار، اطفاء، ایمن­سازی حریق ، کنترل و مقابله با  آسیبهای ناشی از مواد خطرناک ، برقراری ایمنی در سایتهای حادثه و مکانهای اسکان مردم،‌ تأمین ایمنی لازم برای امدادگران اقدام نماید در این ارتباط استانداردهای مأموریتی  در بخشی از ماموریتها مشخص گردیده ،  این کمیته  اقدامات جامعی را در راستای  پیگیری برنامه های ابلاغی از سوی ستاد از جمله اعلام ظرفیت وتوانمندی  معمول و. مقاوم سازی تمامی ایستگاه ها، پیش بینی منابع ذخیره سوخت در پنج ایستگاه مرکزی و ایستگاه های فرعی، شناسایی 2300 مورد از اماکن پر خطر و ارائه دستورالعمل های ایمنی، تعیین مکانهای با احتمال وقوع حریق های مهم، پیش بینی منابع مورد نیاز، تهیه طرح های عملیاتی برای 7 نوع حادثه، تعیین استاندارد برقراری ایمنی سایتهای اسکان اضطراری و تأمین ایمنی امداد گران، تشکیل و تجهیز تیم مقابله با نشت مواد خطرناک، و انجام مانورهای اطفای حریق از جمله دیگر اقدامات می باشد  کنترل منابــع آب ، برق‌، گاز:  کمیته تخصصی شریانهای حیاتی به مسئولیت معاون امور مجلس و پشتیبانی وزارت نیرو  که در حال حاضر به عهده آبفای استان تهران می باشد وبا عضویت ‌شرکت برق منطقه‌ای تهران شرکت  فاضلاب تهران – شرکت ملی گاز تهران بزرگ وظیفه دارد تا نسبت به برنامه ریزی وتهیه طرح عملیاتی جهت کنترل صحت شریانهای حیاتی و قطع شریانهای ناایمن ،‌ برنامه‌ریزی و هماهنگی برای تأمین تسهیلات در مکانهای اسکان مردم،‌ برنامه‌ریزی برای تأمین تسهیلات در مناطق آسیب دیده بر اساس اولویت اقدام نماید احداث 144 کیلومتر خط انتقال آب با ظرفیت 8 مخزن و 4 ایستگاه پمپاژ،. مقاوم سازی، بازسازی و بهسازی تأسیسات آبرسانی - خرید تجهیزات برق رسانی سیار، ایجاد ناوگان موتوری امدادی و مقاوم سازی شبکه های توزیع برق ،تهیه برنامه و دستورالعمل مدیریت بحران زلزله در شبکه های توزیع برق و ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای در مراکز انتقال برق ،عقد قرارداد با شرکت گاز ازکاری ژاپن به منظور شناسایی نقاط ضعف شبکه و تأسیسات گاز تهران، جمع آوری 1538 قطعه شیر با اتصالات پیچ و مهره و تبدیل آنها به شیرهای جوش و جمع آوری97000 قطعه شیر پیاده رو، مقاوم سازی 58 واحد ایستگاه تقلیل فشار گاز، نصب یک قطعه شیر قطع خودکار گاز (بصورت پایلوت) در شرق تهران. تهیه و تجهیز 11 مورد کانکس بحران به منظور نگهداری تجهیزات و ابزار آلات امدادی در زمان بحران در مناطق و نواحی گازرسانی، انجام مانورهای متناوب و محدود با مشارکت کارکنان امدادی استانهای معین و سازمانهای عضو مدیریت بحران شهر تهران از جمله اقدامات صورت گرفته می باشد  تامین امنیت  جانی ومالی  حادثه دیدگان وپناجویان: کمیته تخصصی امنیت و انتظامات با مسئولیت نیروی انتظامی تهران بزرگ  و عضویت نیروی مقاومت بسیج تهران بزرگ- دادگاه عمومی و انقلاب- استانداری تهران - قرارگاه ثاراله سپاه -  نیروی انتظامی استان تهران- ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران - نیروی زمینی ارتش – سازمان اطلاعات استان تهران- اداره کل اطلاعات غرب تهران- اداره کل دادگستری استان تهران  عهدار محدود و ایزوله نمودن سایتهای حادثه برای جلوگیری از ترددهای بی‌مورد،‌تأمین امنیت سایتهای حادثه و مکانهای اسکان مردم، همکاری با نیروهای قضایی برای کنترل جرایم، حفاظت و کنترل زندانها می باشد  در این ارتباط تهیه طرح ها و اتخاذ تمهیدات لازم برای کنترل محورهای مواصلاتی، جلوگیری از انسداد مسیرهای منتهی به محلهای حادثه، اعمال محدودیت تردد وسائط نقلیه غیر ضروری، تشدید اقدامات انتظامی برای مقابله با سودجی های مرسوم در زمان حادثه، تشکیل اکیپ های ویژه مدیریت بحران در موضوعات امنیتی و انتظامی  برای برخورد با اقدامات مغرضانه، پیش بینی استفاده از مقرهای پشتیبان و جایگزین برای هر یک از یگانهای تابعه و تشکیل کلانتری شناور جهت تداوم ارائه خدمات انتظامی از برنامه های اعلام شده  جهت اجراء درشرایط بحران می باشد. آواربرداری: کمیته تخصصی آواربرداری وبازگشایی معابر  با مسئولیت مدیریت پسماند  شهرداری تهران وبا عضویت  معاونت امور مناطق شهرداری تهران – قرارگاه مهندسی رزمی سپاه و معاونت پشتیبانی، مهندسی و تحقیقات ستاد مشترک سپاه- وزارت نیرو- شرکت پالایش و پخش فرآورده­های نفتی ایران – بنیاد مسکن انقلاب اسلامی – اداره کل راه و ترابری استان تهران – جمعیت هلال احمر استان تهران – مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران عهدار شناسایی و آواربرداری  مسیرهای امداد رسانی ،‌ جمع‌آوری آوار در دپوهای از پیش تعیین شده ‌،‌ می باشد  استاندارهای ماموریتی کمیته بطور نسبی مشخص گردیده ، چالشهای بخش جستجو ونجات با نگاه به ماموریتهای کمیته موصوف  احصاء و در جلسه متعدد ارائه گردیده اطلاع‌رسانی و هشدار: کمیته تخصصی اطلاع‌رسانی و هشدار با مسئولیت صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران وعضویت سازمان مدیریت بحران شهر تهران- صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران-  خبرگزاریهای رسمی- ستاد حوادث و سوانح غیر مترقبه کشور- جمعیت هلال احمر استان تهران و ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مسئولیت اطلاع رسانی شفاف و هدفمند به مردم و نیروهای دست‌اندرکار،  اعلام هشدار با هماهنگی سازمان مدیریت بحران شهر تهران، پیشگیری از ایجاد تنش و شایعات بی اساس با هماهنگی نهادهای ذیربط و اطلاع رسانی علمی و مناسب را بعهده دارد در این ارتباط تأمین اماکن پشتیبان برای شرایط بحران، تهیه دستورالعمل های مختلف در مسائل مشترک و تخصصی، تأمین تجهیزات و امکانات ضروری برای شرایط مختلف بحران، تأمین و تولید برنامه های رادیویی و تلویزیونی آموزشی، پوشش خبری حوادث و سوانح ، نشست های آموزشی و توجیهی، برگزاری اردوهای مختلف آموزشی، تهیه طرح های مختلف مرتبط با مدیریت بحران، هماهنگی بخش ها و حوزه های مختلف در بحران ها برگزاری تمرین ها و 34 مانور آمادگی و مقابله مختلف به منظور بررسی نقاط ضعف نفرات، تجهیزات و امکانات و شناسایی قابلیت ها از اقدامات صورت گرفته توسط کمیته مذکور می باشد اسکان موقت  افراد بی خانمان :      کمیته تخصصی اسکان موقت با مسئولیت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی  وعضویت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی - معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران- قرارگاه مهندسی رزمی سپاه پاسداران- کمیته امداد امام خمینی (ره) – نیروی مقاومت بسیج تهران بزرگ مسئولیت انجام اقدامات لازم برای اسکان موقت محلی و منطقه‌ای و هماهنگی برای اسکان دائم افراد را بعهده دارد کمیته موصوف در حال تهیه مرحله اول طرح جامع اسکان موقت شهر تهران می باشد . در این ارتباط ستاد مدیریت بحران شهر تهران با استفاده از ظرفیتهای موجود در سطح شهر تهران اقدام به  طراحی اسکان موقت در 16 سایت و اجرا در 9 پارک جنگلی و پارکهای سطح شهر تهران با پیشرفت متوسط 90% شامل  پارک سرخه‌حصار ،پارک توسکا ،پارک فدائیان اسلام،پارک افرا  ، پارک شقایق،بوستان جانبازان،پارک بزرگراه فتح،پارک خرگوش‌دره،پارک چیتگر با ظرفیت بیش از 17000 نفر نموده است. تدفین اجساد  :      کمیته تخصصی تدوین اجساد با مسئولیت سازمان بهشت زهرا(س) و عضویت  جمعیت هلال احمر استان تهران – سازمان دامپزشکی استان تهران – دادستانی کل کشور – نیروی انتظامی تهران بزرگ- سازمان پزشکی قانونی- نیروی مقاومت بسیج تهران بزرگ- اداره کل خدمات شهری شهرداری تهران عهدار شناسایی اجساد ، انجام مراسم کفن و دفن،‌ اطلاع رسانی دقیق از آمار درگذشتگان می باشد که در این ارتباطات برگزاری آموزش شست و شوی اموات ، افزایش ناوگان حمل و نقل اجساد ، احداث سردخانه مجهز با ظرفیت 400 جنازه  ، حفر و آماده سازی 2000 قبر و پیش بینی فضای مناسب از اقدامات صورت گرفته توسط کمیته مذکور می باشد      علاوه بر فعالیتهای  برشمرده  تعدادی از کمیته های تخصصی نیز عهده دار تسریع در روند انجام اقدامات مرتبط با امدا دونجات ، وباز گردانیدن شرایط به وضعیت عادی  می باشد که همانند سایر کمیته ها برنامه ریزی لازمه را جهت ایفای وظایف محوله در شرایط بحران در دستور کار قرار دارند ، این کمیته ها عبارتند از: کمیته تخصصی ارزیابی خسارت به مسئولیت بخش برنامه ریزی و پردازش اطلاعات ستاد مدیریت بحران شهر تهران  جهت شناسایی سریع مناطق آسیب دیده ، ارائه ارزیابی‌های اولیه از میزان تلفات و آسیب دیدگان، تسهیلات  و منابع و برآورد اولیه جهت هدایت نیروها و امکانات مورد نیاز برای عملیات مقابله کمیته تخصصی مشارکت مردم به مسئولیت اداره کل امور مردو نهاد  وزارت کشور جهت هماهنگی و عملیاتی نمودن مشارکت سازمان یافته نیروهای مردمی و تشکل­های غیر دولتی (NGO) در راستای عملیات جستجو، نجات، امداد، اسکان اضطراری و تخلیه مجروحین کمیته تخصصی ترافیک و حمل و نقل به مسئولیت معاونت حمل نقل وترافیک کنترل ترافیک  و تردد راههای شهری و مواصلاتی به شهر تهران  کمیته تخصصی  هماهنگی لجستیک به مسئولیت معاونت خدمات شهری شهرداری تهران جهت تأمین و توزیع وسایل حمل و نقل، ماشین آلات و ادوات لازم برای امر امداد رسانی کمیته تخصصی امور حقوقی و قضایی به مسولیت اداره کل دادگستری استان تهران  جهت رسیدگی به مسایل حقوقی و قضایی شهروندان ونیروهای امدادی – کمیته تخصصی هماهنگی استانهای معین شهر تهران به مسئولیت استانداری تهران جهت برنامه‌ریزی و گسیل نیروها و امکانات از منابع استانی بر اساس نیازهای اعلام شده با هماهنگی ستاد مدیریت بحران شهر تهران کمیته تخصصی تدفین به مسئولیت سازمان بهشت زهرا(س)  جهت شناسایی اجساد ، انجام مراسم کفن و دفن،‌ اطلاع رسانی دقیق از آمار درگذشتگان ارتباطات و فناوری اطلاعات به مسئولیت شرکت مخابرات ایران  جهت تأمین ارتباطات لازم برای مردم بر اساس اولویت،‌ تأمین ارتباطات لازم برای سازمانها و نهادهای امدادی کمیته تخصصی تأمین سلامت روانی و اجتماعی به مسئولیت سازمان بهزیستی  جهت تأمین سلامت روانی برای آسیب دیدگان و نیروهای امداد رسان در سایتهای حادثه و مکانهای اسکان موقت کمیته تخصصی سوخت رسانی به مسئولیت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده­های نفتی ایران جهت تأمین و توزیع سوخت و فرآورده­های نفتی لازم به یادآوریست امورات مرتبط با کمیته های پشتیبانی کننده عملیات مقابله شامل : سوخت رسانی- ارتباطات و فناوری اطلاعات- هماهنگی استانهای معین شهر تهران - هماهنگی لجستیک- اسکان موقت  -اسکان اضطراری - حمل نقل وترافیک و امور حقوقی و قضایی به   معاونت پدافند غیرعامل سازمان بعنوان جانشین معاون پشتبانی ستاد محول گردیده است.

مدیریت مناطق       بمنظورمهیاکردن بسترعملیاتی مناسب برای تحقق اقدامات پیشگیری ، آمادگی ومقابله دربحران های مختلف به ویژه بحران‌های طبیعی بزرگ نظیر زلزله  و‌ اجرای مصوبات و سیاست‌های ستاد مدیریت بحران شهر تهران  در سطح مناطق طی سال‌های اخیر اقدامات بسیار گسترده‌ای توسط ستادهای مدیریت بحران مناطق به عنوان یکی از بازوان اجرایی ستاد انجام شده است از قبیل : - تشکیل ستادهای مدیریت بحران مناطق 22 گانه، 124 ستاد ناحیه و 375 ستاد محله - برگزاری بیش از 2500 جلسه هماهنگی در توسعه رویکرد عملیات  غیر متمرکز - نظارت بر آماده به کار بودن 300 هزار قلم تجهیزات امداد و نجات ذخیره شده در پایگاه ها پشتیبانی مدیریت بحران بصورت مستمر و هفتگی از طریق 520 مرحله بازدید سیستماتیک - شناسایی بیش از 12000 عامل بحران زا و بحران زدا و انعقاد بیش از 1500 تفاهم نامه با مسئولان مربوطه بمنظور کاهش آثار منفی و تقویت نقاط قوت - شناسایی بیش از  یک هزار محل مناسب برای ایجاد اسکان اضطراری در سطح محلات   - آگاه سازی شهروندان و اطلاع رسانی از طریق انتشار بیش از 4000 مورد خبر در رسانه های جمعی نظیر صدا و سیما، روزنامه ها، خبرگزاری ها و درگاه های الکترونیک  از دیگر اقدامات انجام شده در این حوزه می‌باشد - اخذ و پیاده‌سازی اطلاعات اعضای ستادهای عمومی و تخصصی 22 منطقه و 124 ناحیه متشکل از 2220 نفر بمنظور اطمینان از بکارگیری موثر منابع انسانی و کاهش اختلال در سیاست‌گذاری‌ها و عملیات سازمانهای مسئول - حضور و مشارکت فعال در کنترل و مهار حوادث رخ داده  در سطح شهر همچون (سیلاب مترو، آبشستگی پایه های پل کن، آتش سوزی رخداده در بازار مبل تهران و ...) - تشکیل ستاد مدیریت بحران در مراکز تجمع جمعیت همچون ( نمایشگاه ها، مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام (ره) و ... آماده سازی کامل پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران جهت ارائه خدمات اضطراری به مسافران نوروزی و شهروندان در طول 24 ساعت شبانه روز ایام نوروز - هماهنگی، نظارت و جانمایی جهت نصب تعداد 324 تابلوی سردرب ستادهای مدیریت بحران  محلات و  194 تابلوی سردرب پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران و نیز 18 تابلوی LED پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران   ضمن آنکه  با همکاری معاونت محترم آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان نسبت به   - شناسایی، جذب، آموزش، تشکیل و پایدارسازی 550 گروه داوطلب واکنش اضطراری محله (دوام) با بهره گیری از کارکرد آموزشی پایگاه ها - انجام مراسم پایدارسازی  جهت 20 هزار نفر از اعضای گروه‌های دوام در قالب بازدید از اماکن تفریحی، فرهنگی و آموزشی کلانشهر تهران شامل: برج میلاد ، باغ موزه دفاع مقدس،  ‌ بوستان نهج البلاغه، باغ پرندگان،دریاچه شهدای خلیج فارس   و .... که در خرداد ماه سال جاری با همکاری بسیار خوب مناطق انجام شد - سازماندهی بیش از 1300 گروه مدیریت بحران اماکن در محلات  شهر تهران - و برگزاری دوره های آموزشی اصول آمادگی در برابر حوادث برای بیش از 500 هزار نفر از شهروندان - آموزش بیش از 250 نغر از پرسنل مناطق و  نواحی بمنظور آشنایی و نحوه کار با تجهیزات امدادی اقدام شده است

مدیریت مانور یکی از دغدغه‌های مسئولین و دست‌اندرکاران در مقابله با حوادث غیرمترقبه، هماهنگی فعالیت‌ها، هدایت‌پذیری نیروهای عملیاتی و استفاده حداکثر از منابع در کوتاه‌ترین زمان ممکن می باشد. همانگونه که قبلا هم عنوان نمودم اجرای مانور روش مناسبی جهت ارزیابی فعالیت‌های ستادی و عملیاتی مقابله با حادثه می باشد.در طراحی مانورها، تلاش گردیده تا جنبه اطلاع‌رسانی و هدایت‌پذیری نیروها در صحنه حادثه تمرین گردد .از جمله اقداماتی که در زمینه برگزاری مانور انجام شده می توانم به : تهیه دستور العمل برگزاری مانورهای مختلف مانند: مانور اسکان اضطراری ، مانور سراسری بیستم مهر ماه ،  مانور پنجم دی ماه سال 1389( مانور بصیرت)و ..... برگزاری بیش از 1100 مانور با هدف ارتقای آمادگی و با مشارکت فعال بیش از 1500 اکیپ از سازمان‌های مختلف نظیرآتش‌نشانی، اورژانس، نیروی انتظامی و .... وهمکاری بیش از 16000 نفر   از نیروهای عملیاتی ستادهای مدیریت بحران مناطق و سازمان‌های تخصصی که این 1100 مانور شامل :        - 546  مرحله مانور پناه گیری، تخلیه امن و اسکان اضطراری - 110  مرحله مانور دورمیزی - 444 مرحله مانور شامل مانورهای زیست محیطی، آبگرفتگی، واژگونی خودرو، اطفای حریق و ....  اشاره نمایم ضمن آنکه طی سه سال گذشته دو مانور سراسری نیز با حضور شهردار محترم تهران و معاونت محترم امور مناطق شهرداری تهران برگزار نمودیم

مرکز فرماندهی در پی احداث ساختمانی بی بدیل بعنوان مرکز فرماندهی و کنترل ستاد مدیریت بحران شهر تهران، در سالهای اخیر اقدامات گسترده ای در زمینة تجهیز و ارتقای قابلیتهای آن معمول گردیده است. استقرار 10 شتابنگار و 13 لرزه نگار و تامین شبکه ارتباط آن به مرکز فرماندهی ستاد رصد شبانه روزی شتاب های وارده از طریق سامانه شتابنگاری  و  دریافت اطلاعات لرزه ای شهر تهران توسط سامانه لرزه نگاری که اطلاعات ماخوذه  پس از ثبت، مورد ارزیابی قرار گرفته و به صورت سیستمی، سطح آن مشخص و بطورخودکار به  مخاطبین از پیش تعیین شده منعکس می گردد سامانه‌های موجود پیش‌بینی شده توانایی آن را دارد در کمتر از 3 دقیقه اطلاعات لرزه‌ای شهر تهران را تا شعاع 150 کیلومتری با استفاده از سامانه‌های مختلف در اختیار قرار دهد و  در کمتر از 20 دقیقه برآورد اولیه تلفات و خسارات در نقاط مختلف تهران را نه تنها در اختیار خودمان که در اختیار شهرداران مناطق به عنوان روسای ستاد مدیریت بحران مناطق ذی‌ربط قرار دهد . راه اندازی ایستگاه هواشناسی در سازمان و پایش اطلاعات جوی به منظور اعلام هشدار به موقع لینک دوربین‌های ترافیکی سطح شهر تهران به مرکز فرماندهی و کنترل سازمان ایجاد بانکهای اطلاعاتی مدیریت بحران در قالب 374 نقشه و اطلس اماکن و تأسیسات واقع شده در پهنه های گسلی شهر تهران برقراری ارتباط صوتی و تصویری بر خط با مناطق راه اندازی استودیوی خبری با تجهیزات کامل حرفه ای جهت برقراری ارتباط مستقیم با شبکه های سیما  ایجاد سیستم ترجمه و پخش همزمان مطالب مطروحه در جلساتی که با حضور شرکت کنندگان خارجی تشکیل میگردد آشناسازی تعداد 4800 نفر از مدیران ارشد ملی و استانی با چرخه مدیریت بحران شهر تهران  و بازدید 6 گروه بین المللی،  منجمله اعضای دفتر نمایندگی سازمان ملل ، هیئت فرمانداری بانکوک کشور تایلند و ... ازقابلیت ها و فعالیت های صورت پذیرفته توسط ستاد مدیریت بحران شهر تهران طی دو سال اخیر ،  خود گواه دیگری بر منحصر به فرد بودن مرکز کنترل و فرماندهی ستاد مدیریت بحران شهر تهران می‌باشد. راه‌اندازی بانک اخبار حوادث با ایجاد این بانک هم اکنون در مرکز فرماندهی سازمان، ضمن رصد شبانه روزی وقایع رخداده در سطح شهر تهران، کارکنان مرکز براساس دستورالعمل واکنش به حوادث سطح شهرتهران نسبت به جمع آوری، ثبت اخبار حوادث، دسته بندی، تجزیه تحلیل، انتشار اخبار به رده های از پیش تعریف شده، کسب دستورات، ابلاغ به مخاطبین، پیگیری اقدامات تکمیلی، ارزیابی حادثه و اخذ بازخوردها اقدام می­نمایند

پروژه های سال 92 1.      ایجاد سیستم ارتباطی جامع بین سازمانهای عضو ستاد و مناطق 22 گانه 2. طراحی وراه اندازی شبکه اطلاع رسانی مناسب بمنظور ایجاد ارتباط میان سازمانی و اطلاع رسانی به عموم مردم       تکمیل طرح تحقیقاتی رادیو بحران  و اجرای آن بصورت پایلوت ؛  اطلاع رسانی از طریق کانکسهای محلات؛‌ 3. آماده سازی و توسعه ظرفیت‌های عملیاتی شبکه مخابراتی در زمان بحران 1.اخذ فرکانس از سازمان تنظیم مقررات رادیویی :                        الف : فرکانس سامانه هشدار سریع زلزله شهر تهران ؛                          ب: فرکانس مختص سازمان؛ 2.تکمیل سامانه دریافت تصاویر دوربین‌های نظارتی و دوربین‌های IP-based در 22 پایگاه: 4.  تهیه طرح جامع )مادر ( برای وضعیت بحرانی و احصاء مسئولیتهای هر یک از ارگانها و نهادهای ذیربط 5.نظارت و ارزشیابی برنامه های مدیریت بحران شهر تهران در سازمانهای مسئول کمیته تخصصی و ارائه راه کارهای مناسب جهت رفع نواقص و کاستیها مشارکت در جلسات فصلی کمیته های تخصصی ستاد 6. تجهیز ، رفع نقص و نگهداری پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران تعیین تکلیف وضعیت پایگاه های پشتیبانی طالقانی ، پارک ملت واشراق: 7.ارتقاء نظام پایه اطلاعات مدیریت بحران شهر تهران مدیریت شبکه اطلاعات در راستای انجام بهینه وظایف سازمانی: 8. تهیه اقلام ضروری شامل تجهیزات ، مانندکانکس در مراکز اسکان و عقد قرارداد با سازمانهای امدادی در کلیه محلات شهر تهران 9. خرید تجهیزات اسکان اضطراری در محلات شهر تهران 10. سنجش میزان هماهنگی بین ستاد های مدیریت بحران مناطق و نظارت بر فعالیت آنها بازدید از پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران  و کنترل بر آماده به کار بودن تجهیزات : بازدید سیستماتیک توسط همکاران سازمان  از کلیه پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران: 11.تشکیل و تجهیز یک تیم 20 نفره واکنش اضطراری حرفه ای در سازمان: 12.کاهش تلفات و خسارات در کوهستانهای شمال تهران و افزایش توانمندی سازمانهای ذیمدخل در عملیات امداد و نجات کوهستان 13. همکاری در تامین آب شرب اضطراری شهر تهران در سازمانهای مربوطه 14 و 15 . تشکیل و تجهیز  یک تیم 100 نفره در مناطق  و 10 تیم 20 نفره واکنش اضطراری در سطح هر یک از ستادهای مدیریت بحران نواحی: 16 و 17 . اجرای مانورهای مدیریت بحران شهر تهران(  سراسری و تخصصی )‌ 18. نظارت و ارزیابی فعالیتهای عملیاتی ستاد مناطق و نواحی سایر پروژه ها : تهیه پیش نویس اصلاحیه مجوز تقویت و عملیاتی نمودن سیستم مدیریت بحران شهر تهران و شرکت در جلسات مشترک با اداره کل قوانین و مقررات شهرداری تهران بررسی و احصای چالشهای امداد و نجات شهر تهران سایر اقدامات دراجرای  قوانین و مصوبات ابلاغی شورای اسلامی شهرتهران تهیه سناریو و ارسال به مناطق

چارت معاونت

معرفی معاون

مفاهیم: پدافند غیرعامل چیست؟

مفاهیم: پدافند غیرعامل چیست؟

دفاع > امنیت - همشهری‌آنلاین:
پدافند غیرعامل(Passive Defense) مجموعه اقداماتی است که انجام می‌شود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالی به حداقل میزان خود برسد

به بیان دیگر هر اقدام غیر مسلحانه‌ای که موجب کاهش آسیب‌پذیری نیروی‌انسانی، ساختمان‌‌ها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان‌های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد، پدافند غیرعامل گفته می‌شود.

هدف از اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل کاستن از آسیب‌پذیری نیروی انسانی و تاسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس و مهم کشور علیرغم حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعالیت‌ها و خدمات زیربنایی و تامین نیازهای حیاتی و تداوم اداره کشور در شرایط بحرانی ناشی از جنگ است.

به عنوان مثال، از پدافند غیرعامل می‌توان به استتار، اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک اشاره کرد.

در پدافند عامل مثل سیستم‌های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، فقط نیروهای مسلح مسئولیت دارند. در حالی که در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش مؤثری بر عهده گیرند.

تصاویر زیر نشان می‌دهد که چگونه یکی از کارخانجات مهم هواپیماسازی در آمریکا (متعلق به شرکت لاکهید) در جریان جنگ جهانی دوم برای در امان ماندن از تیررس هواپیماهای ژاپنی مورد اختفا قرار گرفته به طوری که از بالا شبیه یک دهکده متروک به نظر می رسد: 

قبل از استتار

بعد از استتار

اصول پدافند غیرعامل

در اکثر منابع علمی و نظامی دنیا اصول و یا موضوعات پدافند غیرعامل شامل 6 الی 7 اقدام می‌باشد، که در طراحی و برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات اجرایی دقیقاً می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.

1. استتار Camouflage
2. اختفاء Concealment
3. پوشش Cover
4. فریب Deception
5. تفرقه و پراکندگی Separation & Dispersion
6. مقاوم‌سازی و استحکامات Hardening
7. اعلام خبر Early Warning

انجام اقدامات دفاع غیرعامل، در جنگ‌های نامتقارن امروزی در جهت مقابله با تهاجمات خصمانه و تقلیل خسارت ناشی از حملات‌هوایی، زمینی و دریایی کشور مهاجم، موضوعی بنیادی است که وسعت و گستره آن تمامی زیرساخت‌ها و مراکز حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی، سیاسی، ارتباطی، مواصلاتی نظیر بنادر، فرودگاه‌ها، و پل‌ها، زیر ساخت‌های محصولات کلیدی نظیر پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، مجتمع‌های بزرگ صنعتی، مراکز هدایت و فرماندهی و جمعیت مردمی کشور را در برمی‌گیرد تا حدی که حفظ امنیت ملی و اقتصادی، شکست‌ناپذیری در جنگ، به نحو چشمگیری وابسته به برنامه‌ریزی و ساماندهی همه جانبه در موضوع حیاتی دفاع غیرعامل می‌باشد.

LinkedIn Google+ Line WhatsApp Instapaper Pocket Email

در همین زمینه:

• آشنایی با تاریخچه استفاده آمریکا از سلاح‌های میکروبی
• آشنایی با شرایط استخدام در آموزشگاه نظامی نیروی هوایی
• مفاهیم: بیوتروریسم چیست؟
• آشنایی با تاریخچه عملیات روانی
• آشنایی با تاریخچه استفاده آمریکا از سلاح‌های بیولوژیک
• آشنایی با مراحل آموزش خلبانی (جنگنده)
• آشنایی با نخستین‌های پدافند هوایی ارتش تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی
• آشنایی با جنگ اطلاعاتی و امنیت اطلاعاتی
• آشنایی با پدافند روانی
• آشنایی با روش‌های جنگ نرم
• آشنایی با مراحل مقابله با تهدیدات هوایی
• مفاهیم: جنگ نرم چیست؟
• مفاهیم: سپر موشکی چیست؟
• مفاهیم: دیوار صوتی چیست؟
• مفاهیم: سلاح بیولوژیک چیست؟

اصول پدافند غیرعامل

تاریخچه پدافندغیرعامل

اصول پدافند غیرعامل

اهداف پدافند غیرعامل

اهمیت پدافند غیرعامل

طبیعت و پدافند غیرعامل

حوزه های عملیاتی در پدافند غیرعامل

حوزه های علمی در پدافند غیرعامل

اولویت بندی مراکز در پدافند غیرعامل

پدافند غیرعامل با مفهوم کلی دفاع در برابر تهاجم، بدون استفاده از سلاح و درگیرشدن مستقیم، سابقه ای طولانی در تاریخ بشری به قدمت خلقت انسان دارد.

  انجام اقدامات دفاع غیرعامل در ابعاد گوناگون در حال کنونی در جهت مقابله با تهاجمات دشمن(نظامی و غیرنظامی)، بلاهای طبیعی و غیرطبیعی و تقلیل خسارات ناشی از حملات نظامی دشمن چون: حملات هوایی، زمینی، دریایی و غیرنظامی چون: حملات سایبری، جنگ نرم و بلاهای طبیعی چون: طوفان، سیل، زلزله و... غیرطبیعی چون: سرقت و... موضوعی بنیادی است که وسعت و گستره آن، تمامی زیر ساخت های کلیدی، مراکز حیاتی، حساس و مهم نظامی و غیرنظامی کشور چون پالایشگاهها، نیروگاه ها، بنادر، فرودگاه ها، مجتمع های بزرگ صنعتی، مراکز بهداشتی و درمانی، قرارگاهها و مراکز عمده فرماندهی نظامی و هدایت و تصمیم گیریهای سیاسی، مراکز اصل مخابراتی و ارتباطی، پل های استراتژیک، صنایع نظامی، پایگاه های هوایی، سایت های موشکی، مراکز و ایستگاه های رادیویی، تلویزیون، انبارهای عمده مواد غذایی و دارویی، مراکز جمعیتی و قرارگاه های تاکتیکی، مقرهای عمده آماری و پشتیبانی و .... را در بر می گیرد.

  تجارب حاصله از جنگ های گذشته از قبیل جنگ 11 هفته ای سال 1999 ناتو علیه یوگسلاوی، جنگ سال 2003 آمریکا و انگلیس علیه عراق، جنگ 33 روزه سال 2006 اسرائیل علیه لبنان و دیگر جنگ های نظامی و غیرنظامی موید این نظر است که کشور مهاجم جهت درهم شکستن اراده ملّت و توان سیاسی، اقتصادی، نظامی و مدیریتی کشور مورد تهاجم با اتخاذ استراتژی انهدام مرکز ثقل، توجه خود را صرف بمباران و انهدام مراکز حیاتی، حساس و مهم می نماید.

  همچنین تجارب حاصله از بلاهای طبیعی به وجود آمده چون زلزله بم در سال1382، سیل گلستان در سال1380و ... در کشور عزیزمان ایران ، موید این نظر است کشورهای که مورد تهاجم بلاهای طبیعی قرار گرفته اند به علّت عدم رعایت اصول پدافند غیرعامل دچار خسارت زیاد مالی و جانی و گاه بلندمدت قرار گرفته اند.

  امروزه کشورهای که طعم خرابی و خسارات ناشی از جنگ، بلاهای طبیعی و... را چشیده اند،جهت حفظ سرمایه های ملّی و منابع حیاتی خود توجه خاص و ویژه ای به دفاع غیرعامل نموده و در راهبرد دفاع خود جایگاه والایی برای آن قایل غیر از حوادث و بلایای طبیعی ، موضوع تهدید های درونی و برونی توسط دشمن نیز،یکی از دغدغه های پدافند غیر عامل است و در این مبحث وزارت بهداشت و درمان و دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی وظیفه خطیری بر عهده دارد.

با توجه به حساسیت این موضوع برماست که با استفاده از رهنمودهای رهبر عزیزمان، ولی امر مسلمین و با شناخت ژرف و کامل از ابعاد مختلف پدافند غیرعامل و اتخاذ تمهیداتی برای آن، خود را به مرز آمادگی کامل برسانیم.                  

پدافند در مفهوم کلی، دفع، خنثی کردن و یا کاهش تاثیرات اقدامات آفندی دشمن و ممانعت از دستیابی به اهداف خودی است. پدافند به دو بخش تقسیم می‌شود: 1) پدافند عامل 2) پدافند غیرعامل.

  پدافند عامل (Active Defense) :

  پدافند عامل عبارت از رویارویی و مقابله مستقیم با دشمن و به کارگیری جنگ افزارهای مناسب و موجود به منظور دفع حمله و خنثی کردن اقدامات آفندی دشمن می‌باشد . 

  پدافند غیرعامل (Possive Defense) :

  به مجموعه اقداماتی اطلاق میگردد که مستلزم به کارگیری جنگ افزار نبوده و با اجرای آن می توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.

  مجمع تشخیص مصلحت نظام پدافند غیرعامل را این گونه تعریف می کند :

  مجموعه اقدامات غیر مسلحانه ای که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقای پایداری ملّی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدها و اقدامات نظامی دشمن می شود را پدافند غیرعامل می گویند.

مقدمه ای بر پدافندغیرعامل

تعریف پدافند و انواع آن ...

فرامین رهبر معظم انقلاب

آشنایی با کلیات پدافندغیرعامل

پدافندغیرعامل در حوادثی چون

مقدمه زلزله سیل طوفان آتش سوزی سرقت

پدافندغیرعامل در فضای سایبر

پدافندغیرعامل درحوزه هسته ای

پدافند غیر عامل

پدافند غیر عامل

پدافند غیر عامل مجموعه ای از اقدامات غیر مسلحانه است که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان ها، تاسیسات، تجهیزات، سرمایه ها، اسناد و شریان های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن می گردد. هرچه قدر درجه هشیاری مدیریت دفاعی برای بکار گیری پدافند عامل بالا باشد، باز هم دشمن سعی دارد در ساعات نخست تهاجم با وارد کردن ضربات سنگین به مراکز مهم دفاعی و مراکز حساس و حیاتی کشور آسیب برساند و برای این کار پر هزینه ترین ابزار را با قدرت آتش سنگین بکار می گیرد.
معمولاً بعد از روزهای اول و تهاجم هوایی، جنگ زمینی آغاز می شودکه طی آن زیر ساخت های حساس و مهم کشور، با همان دقت اولیه ولی با گستردگی بیشتر مورد تهاجم هوایی قرار می گیرد. در صورتی که روحیه دفاعی ملت پس از چند هفته حفظ شود، در مرحله بعدی بمباران افراد غیر نظامی آغاز می شود که اکثراً به عنوان خطای نظامی وانمود می گردد.
طی این مرحله از تهاجم ایجاب می کند که تمام ساختمان ها در مقابل موج انفجار، ترکش و امکان فروپاشی مقاومت نسبی قابل قبولی داشته باشند و در بخش های مناسبی از آنها فضای امن قابل بهره برداری در دسترس باقی بماند

پدافند غیرعامل Passive Defense

به مجموعه اقداماتی اطلاق می گردد که مستلزم به کارگیری جنگ افزار نبوده و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.

اقدامات پدافند غیرعامل شامل استتار، اختفاء، پوشش، فریب، تفرقه ‌و پراکندگی، استحکامات و سازه‌های امن و اعلام خبر می‌باشد.

پدافند غیرعامل(Passive Defense) مجموعه اقداماتی است که انجام می‌شود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالی به حداقل میزان خود برسد

به بیان دیگر هر اقدام غیر مسلحانه‌ای که موجب کاهش آسیب‌پذیری نیروی‌انسانی، ساختمان‌‌ها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان‌های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد، پدافند غیرعامل گفته می‌شود.

هدف از اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل کاستن از آسیب‌پذیری نیروی انسانی و تاسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس و مهم کشور علیرغم حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعالیت‌ها و خدمات زیربنایی و تامین نیازهای حیاتی و تداوم اداره کشور در شرایط بحرانی ناشی از جنگ است.

به عنوان مثال، از پدافند غیرعامل می‌توان به استتار، اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک اشاره کرد.

در پدافند عامل مثل سیستم‌های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، فقط نیروهای مسلح مسئولیت دارند. در حالی که در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش مؤثری بر عهده گیرند.

اصول پدافند غیرعامل

در اکثر منابع علمی و نظامی دنیا اصول و یا موضوعات پدافند غیرعامل شامل 6 الی 7 اقدام می‌باشد، که در طراحی و برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات اجرایی دقیقاً می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.

1. استتار Camouflage
2. اختفاء Concealment
3. پوشش Cover
4. فریب Deception
5. تفرقه و پراکندگی Separation & Dispersion
6. مقاوم‌سازی و استحکامات Hardening
7. اعلام خبر Early Warning

انجام اقدامات دفاع غیرعامل، در جنگ‌های نامتقارن امروزی در جهت مقابله با تهاجمات خصمانه و تقلیل خسارت ناشی از حملات‌هوایی، زمینی و دریایی کشور مهاجم، موضوعی بنیادی است که وسعت و گستره آن تمامی زیرساخت‌ها و مراکز حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی، سیاسی، ارتباطی، مواصلاتی نظیر بنادر، فرودگاه‌ها، و پل‌ها، زیر ساخت‌های محصولات کلیدی نظیر پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، مجتمع‌های بزرگ صنعتی، مراکز هدایت و فرماندهی و جمعیت مردمی کشور را در برمی‌گیرد تا حدی که حفظ امنیت ملی و اقتصادی، شکست‌ناپذیری در جنگ، به نحو چشمگیری وابسته به برنامه‌ریزی و ساماندهی همه جانبه در موضوع حیاتی دفاع غیرعامل می‌باشد.

پدافند در مفهوم کلی، دفع، خنثی کردن و یا کاهش تاثیرات اقدامات آفندی دشمن و ممانعت از دستیابی به اهداف خودی است. پدافند به دو بخش تقسیم می‌شود 1- پدافند عامل 2- پدافند غیرعامل

پدافند عامل: پدافند عامل عبارت از رویارویی و مقابله مستقیم با دشمن و به کارگیری جنگ افزارهای مناسب و موجود به منظور دفع حمله و خنثی کردن اقدامات آفندی وی می‌باشد.

پدافند غیرعامل: پدافند غیرعامل به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌گردد که مستلزم به کارگیری جنگ افزار نبوده و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.

1- موضوعیت پدافند غیرعامل

بخشی از خسارات و صدمات وارده از حملات هوایی-موشکی، مربوط به اصابت بمب یا هر نوع پرتابه دیگری و ایجاد انفجار توسط آنها می‌باشد. که در لحظه وقوع حادث می‌گردد و اغلب موارد، خسارات و صدمات مربوط به پیامدهای این حملات از خسارات ناشی از انفجار اولیه به مراتب بیشتر می‌باشد و با رعایت اصول پدافند غیرعامل و اجرای طرح‌های مربوطه می‌توان ضمن کاهش خسارات اولیه از بروز خسارات و صدمات بعدی جلوگیری نموده و یا تاثیر آنها را تا حد بسیار زیادی کاهش داد.

اصول اولیه پدافند غیرعامل، ساده و تقریباً ثابت بوده ولی کاربرد این اصول در موارد مختلف تفاوت داشته و در مواردی پیچیده و مشکل می‌شوند.

2- اصول، روشها و موضوعات اساسی در مبحث پدافند غیرعامل

1-2 اختفا Concealment

اختفا یا پنهان کاری به کلیه اقداماتی گفته می‌شود که مانع از قرار گرفتن تاسیسات و تجهیزات در دید مستقیم دشمن گردیده و یا تشخیص تاسیسات و تجهیزات و همچنین آگاهی از انجام فعالیت‌های خاص را برای او غیر ممکن و یا مشکل می‌سازد.

روش‌های اختفا عبارتند از

الف- استفاده مناسب از عوارض زمین و احداث تاسیسات در محلی که توسط دشمن به سهولت قابل تشخیص و رویت نباشد.

ب- عادی و غیر مهم جلوه دادن تاسیسات با جدول‌بندی، درختکاری و ...

ج- جداسازی منطقی تاسیسات صنعتی که به علت نوع فعالیت نمی‌توان آنها را به طور کلی دگرگون نمود. به نحوی که تاثیر زیاد بر نوع فعالیت‌ها نگذارد.

د- حذف نقاط حیاتی و حساس و مهم از روی نقشه‌هایی که به دلیل خاص باید در رسانه‌های گروهی منعکس گردد.

هـ- نشان ندادن نمای خارجی تاسیسات حیاتی و حساس در تلویزیون به خصوص در ارتباط با محیط اطراف و جاده‌ها

و- عدم درج آگهی در جراید به گونه‌ای که وقوع فعالیتی مهم در محدوده زمانی و در موقعیت جغرافیایی مورد استفاده قرار گیرد.

ز- ایجاد تاسیسات در اعماق زمین و یا در دل کوه‌ها که به این ترتیب علاوه بر پنهان کردن آنها بحث استحکام کافی در مقابله با راکت، بمب و موشک را می‌توان مطرح کرد.

ح- جابه‌جایی: از آن جایی که تاسیسات صنعتی به صورت ثابت در نقطه‌ای مستقر می‌شود و انتظار و تغییرات و تحولات دفعی از آنها نمی‌رود. چنانچه جمع‌آوری و نصب مجدد گونه‌هایی از صنایع تا حد لازم سهولت داشته باشد می‌توان کالبد‌های مورد نیاز را از نوع سبک و انعطاف‌پذیر مانند چادر و یا سازه‌های سبک با قابلیت مونتاژ و دمونتاژ آن انتخاب نمود و در مراحل زمانی مختلف محل آن را جابه‌جا نمود.

2 - استتار comouflage

مفهوم کلی استتار هم رنگ و هم شکل کردن تاسیسات و تجهیزات با محیط اطراف می‌باشد. استتار از موثرترین و متداول‌ترین روشهای دفاعی غیرعامل در ارتش کلاسیک دنیا است.

در مبحث استتار دو نوع دید از طرف دشمن مدنظر است 1- دید هوایی 2- دید زمینی

عوامل مربوط به اجرای استتار عبارتند از: رنگ، سایه، بافت، زمین، جنس و مصالح و حرارت و ....

انواع استتار

1- استتار نوری 2- استتار حرارتی 3- استتار راداری 4- استتار رادیویی (مثل ایجاد پارازیت یا ارسال فرامین کاذب) 5- استتار بصری 6- استتار صوتی 7- ضد الکترونیکی

2-3 استحکامات:

در بحث پدافند غیرعامل استحکامات به سازه‌های موقتی اطلاق می‌شود که با توجه به شرایط و امکانات و میزان اهمیت و آسیب‌پذیری نقاط حیاتی و حساس در محل‌های مناسب و اطراف تاسیسات ایجاد می‌گردند تا مانع اصابت مستقیم موشک بمب یا ترکش این مهمات به تاسیسات و یا تجهیزات گردیده و اثرات ترکش و انفجار را به طور نسبی خنثی نمایند. استحکامات به شکل زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

1- خاکریز

چنانچه تجهیزات در فضای باز چیده شده و یا درون ساختمانی و با مقاومت مصالح معمولی قرار گرفته باشند با ایجاد خاکریز با ارتفاع و قطر مناسب می‌توان در مواردی مانع اصابت مستقیم بمب و موشک به تاسیسات و تجهیزات گردیده و در اکثر موارد مسیر ترکش و موج انفجار به طرف تاسیسات را سد کرد.

3- کیسه شن

در صورتی که فضای لازم برای ایجاد خاکریز با شیب مناسب وجود نداشته باشد. با چیدن گونی‌های پر از شن و ماسه در چندین ردیف و روی هم می‌توان به نتایج مورد نظر برای حفظ تاسیسات دست یافت.

علاوه بر محصور کردن تاسیسات و تجهیزات می‌توان از کیسه شن به عنوان پوشش محافظتی نیز استفاده کرد (مثل: لوله‌های زمینی انتقال نفت....)

3- دال بتنی، شبکه شن و یا استوانه بتنی

استفاده از این وسائل زمانی توصیه می‌شود که تداوم تهدید محتمل باشد.

4- دیوار کشی

ایجاد دیوار احتیاج به بررسی کارشناسی داشته و قطر و ارتفاع آن با توجه به مقاومت مصالح به کار رفته باید محاسبه شود. دیوار کشی شامل آجر چینی، سنگ چینی، ایجاد بلوک‌هایی با سیمان مسلح و یا استفاده از بلوک‌های پیش ساخته می‌باشد. دیوار کشی بهتر است در قطعات مجزا و کنار هم صورت گیرد.

2-4 پوشش

ایجاد پوشش یک اقدام موقتی است که با بالا رفتن شدت تهدید و احتمال حمله هوایی موشکی انجام شده و تا زمانی که احتمال حمله وجود دارد ادامه می‌یابد. با این عمل تاسیسات و تجهیزات یا مرکز فعالیت از دید خلبان یا حسگر نصب شده در سر بمب و موشک پنهان گردیده و هدف گیری و هدایت موشک و بمب‌های هدایت شونده از جمله بمب‌های لیزری میسر نشده و یا دقت آنها کاهش می‌یابد. پوشش می‌تواند توسط دود ، بخار آب (غلیظ) و یا با هوا کردن بادکنک و بالن ایجاد شود.

انواع پوشش:

پوشش امنیتی: اقداماتی است که عمدتاً در مورد تاسیسات ثابت به کار گرفته می‌شود و فعالیت‌های مجازی یا غیرواقعی را برای دشمن تداعی می‌کند.

پوشش فیزیکی: اصطلاحاً اقداماتی است که موقتاً به صورت فیزیکی مانع از تشخیص هدف می‌گردد. که از جمله این اقدامات می‌توان به ایجاد پرده دود یا بخار غلیظ اشاره کرد.

2-5 ایجاد سازه‌های امن و مقاوم‌سازی

طراحی و احداث تاسیسات حیاتی و حساس به گونه‌ای که به طور کلی در مقابل اصابت مستقیم بمب و موشک مقاوم باشند در خیلی از موارد اصولاً عملی نبوده و به صرفه و صلاح نیز نمی‌باشد. زیرا هزینه ایجاد و تاسیسات با چنین مشخصاتی ممکن است به مراتب پیش از کل تجهیزات مربوطه باشد.

در اکثر موارد اصلاح بر این است که اجزا مستقل تاسیسات و تجهیزات که اصابت احتمالی بمب موشک موجب از کار افتادن تجهیزات و توقف فعالیت بخشی از مجموعه گردیده اما خسارت جانبی زیادی به بار نمی‌آورد تنها در مقابل موج انفجار و ترکش بمب موشک محافظت شوند ولی بخشهایی از مجموعه که صدمه دیدن آنها موجب از کار افتادن کل سیستم و وقفه کامل یا نسبی در انجام فعالیت می‌گردد با مقاومت کافی اصابت بمب ساخته شوند.

چنانچه تاسیسات حیاتی و حساس که احتمالاً در فهرست هدف‌های دشمن قرار دارند فاقد مقاومت کافی در مقابل اصابت مستقیم بمب، موشک بوده و یا موج انفجار ناشی از اصابت، بمب موشک در نزدیکی تاسیسات را نتواند تحمل نمایند.می‌توان با اجرای طرح‌های خاص مهندسی، مقاومت بنای آنها را افزایش داده و احتمالاً به حد مطلوب رسانید.

2-6 پراکندگی

پراکندگی عناصر کالبدی یکی از مباحث مهم پدافند غیرعامل محسوب می‌گردد که در کاهش خسارت ناشی از ایراد ضربه تخریبی دشمن بسیار موثر است و به عکس در صورتی که دشمن در مراحل تهاجمی خود پیش از شناسایی حضور و با بازشناسی به مرحله نشانه‌روی و اصابت دست یابد تمرکز عناصر کالبدی و حساس مجموعه مورد تهاجم موجب می‌گردد عملیات تهاجمی با حجم کمتر و متمرکز، بیشترین تخریب را به جا بگذارد.

ایجاد مجتمع‌های عظیم صنعتی،‌تاسیسات بندری وسیع، نیروگاه بزرگ و غیره در کشور که ممکن است مورد حمله هوایی دشمن قرار گیرد به صلاح نیست.

در مورد مراکز موجود لازم است مطالعات صورت گرفته و در صورت امکان طرح‌هایی جهت انتقال تدریجی آنها به نقاط مختلف کشور تهیه شود تا با رعایت اصول پراکندگی در محل‌های جدید مستقر گردند.

2-7- تفرقه Separation

منظور از تفرقه، جداسازی بخشی یا بخشهایی از تجهیزات، قطعات یدکی مواد و سایر وسائل و انتقال آنها به محلی غیر از محل استقرار دائمی و نجات آنها از تاثیر یک حمله هوایی موشکی احتمالی است. این امر نباید باعث توقف کامل فعالیت‌ها گردد.

2-8 فریب و اختلال:

به مجموعه اقداماتی که بتواند بازشناسی و توجه دشمن را از هدفهای مورد نظر منحرف کرده و موجب گمراهی وی در تشخیص و هدف‌گیری شود، فریب و اختلال اطلاق می‌شود.

2-9 دسترسی‌ها:

دسترسی‌ها به معنی راه‌ها و فضاهای عبوری و ارتباطی است و در انواع و مقیاس‌های مختلف قابل طرح است. خطوط ارتباطی یک موضع به محیط بیرونی باید تابع ضوابطی باشد که خصوصیات تهدیدات منجر به اختلال در تردد و یا حذف تردد شود.

2-10- موانع

کلیه عواملی که نفوذ حضور دشمن را در محدوده مورد نظر مشکل نماید موانع نام دارد. انواع موانع عبارتند از:

الف- فاصله: یک اصل کلی آن است که هر چند فاصله سوژه از مبدا تهدید و تهاجم بیشتر باشد از ایمنی بیشتری برخوردار است، زیرا طی کردن فاصله با به کارگیری هر نوع شی تهاجمی اعم از موشکی،‌ هوایی و زمینی، مستلزم برنامه‌ریزی دقیق‌تر و به کارگیری سلاح و تکنولوژی کارآمدتر و هزینه گزاف‌تر و در عین حال خطرپذیری بیشتر است.

ب- توپوگرافی

به معنی پستی و بلندی‌های زمین می‌باشد در صورت وجود ناهمواری در مسیر نقاط مورد نظر علاوه بر خود این ناهمواری‌ها باعث دشواری حرکت مهاجم به خصوص نیروی زمینی می شوند در عین حال امکاناتی را جهت به کارگیری تدافعی فراهم می‌نماید.

ج- زیستگاه‌ها

در هر منطقه که توده‌ای از کالبد معماری و تجمع نیروی انسانی وجود داشته باشد دلیل استحکامات متنوع و پیچیدگی کالبدی و سایر امکانات و از طرفی عدم شناخت دقیق دشمن از میزان و مکانیزم مقاومت‌های احتمالی همواره نوعی احتیاط و تردید وجود داشت و این امر خود به مثابه وجود قابلیت‌های پیشگیرانه می‌باشد.

د- آبهای سطحی

شامل نهرها، رودها، کانال‌ها، دریاچه‌ها و حوضچه‌های طبیعی، مصنوعی، تالاب‌ها و برکه‌های سطوح زیر کشت غرقابی مانند برنج و نیشکر می‌باشد که استعداد مانع بوده را در مقابل هجمه‌های تصرف زمینی دارند.

ه- رمل‌ها

2-11 - سیستم‌های ردیابی و اعلام خطر

بخشی از اقدامات پدافند غیرعامل و هوایی نظیر ایجاد پرده پوششی اقدامات درون سازمانی به منظور آماده نمودن محیط جهت ترک فعالیت استفاده از جان پناه و پناهگاه‌ها و غیره اندکی قبل از وقوع حملات هوایی موشکی صورت می‌گیرد.

و بنابراین کلیه افراد باید در زمان به نحوی از وقوع این حملات مطلع گردند.

مهمترین اقدام برقراری سیستم اعلام خطر در نقاط حیاتی و حساس با تشکیل یک مرکز اعلام خطر و گماردن یک نفر مسئول در هر زمان و استفاده از بلندگو، آژیر و خطر و غیره می‌باشد.

3-11- آموزش و فرهنگ سازی:

مسئولین تصمیم‌گیرندگان و کلیه افرادی که به نحوی در سیاستگذاری تهیه اجرای طرح‌های پدافندی غیرعامل سهمی می‌باشند. لازم است متناسب با نیاز از آ‌موزش‌های لازم برخوردار گردند. ارائه آموزش با تشکیل دوره‌های آموزشی مختلف، در مراکز آموزش نظامی و غیرنظامی میسر می‌باشد.

2-12- پنگاهگاه‌ها و جان پناه:

پناهگاه‌های به مکانی اطلاق می‌گردد که در مقابل اثرات حملات هوایی-موشکی نسبت به ساختمان‌های معمولی و یا فضای باز از امنیت بیشتری برخوردار باشد.

پناهگاه‌ها بهتر است در نزدیکی محل‌های تجمع افراد باشد و بهتر است در فاصله مناسب از تاسیسات و با استحکام مورد نظر جهت مقاومت در مقابل اصابت مستقیم بمب موشک و یا موج انفجار اتخاذ گردد.

پناهگاه‌ها باید مجهز به هواکش، سیستم تهویه طبیعی و یا مصنوعی، سیستم روشنایی و برق اضطراری، وسائل کمک‌های اولیه،آب و غذا، وسائل کنار زدن آوار و راه‌های ورود و خروجی متعدد به خارج از محوطه پناهگاه باشند.

جان پناه:

چنانچه ساختمان محل فعالیت دارای مقاومت کافی در مقابل موج انفجار و ترکش نبوده و تجهیزات و وسائل به کار رفته در تاسیسات خود خطر آفرین باشند و در مواردی که تاسیسات خود هدف حمله هستند با شنیدن صدای آژیر باید به محل امن‌تر رفت.

جان پناه می‌توان یک سنگر بتنی سرپوشیده، سنگر معمولی با دیواره آجری یا حتی خاکی باشد که افراد بتوانند با رفتن درون آن و نشستن روی پاهای خود یا روی سنگر در معرض اصابت ترکش قرار نگیرد.

2-13- پدافند در مقابل حملات ویژه (شیمیایی، میکروبی، هسته‌ای)

استفاده از سلاح‌های شیمیایی در محیط جنگ رایج است و کمتر در محیط‌های تاسیساتی کاربرد دارد.

اعلام خطر حمله شیمیایی یا حملات هوایی معمولاً متفاوت بوده و این اعلام خطر ممکن است قبل یا هم زمان با حمله صورت پذیرد. استفاده از ماسک در این شرایط بسیار مهم است.

در مورد حملات هسته‌ای: چنانچه افراد بدانند در صورت اطلاع از انفجار قریب الوقوع هسته‌ای با رفتن داخل یک سنگر، کشیدن یک پتوی مرطوب روی سر خود می‌توانند تا حد زیادی از آثار ناشی از ریزش اتمی مصون بمانند. قطعاً در مقابل یک حمله هسته‌ای به طور کامل تسلیم نخواهند شد،‌ آموزش در این زمینه نقش موثری را ایفا می‌کند.

2-14- آمایش دفاعی

که شامل سازماندهی و چینش مناسب فضاها و تاسیسات برای نیل به اهداف استراتژیک و دفاعی صورت می‌گیرد و به مطالعات گسترده‌ای نیاز دارد.

2-15 سلاح شناسی:

یکی از مطالعات مهم در امور دفاعی و پدافندی، مطالعه بر روی توانایی‌های سلاح‌های متفاوت، میزان آسیب‌رسانی هر یک دسته‌بندی و روش‌های مقابله با آنها می‌باشد.

2-16 مکان یابی localisation

انتخاب مطلوب و بهینه یک محل با امکان تحقق آن فعالیت و داشتن شرایط مناسب برای توسعه آینده به گونه‌ای که علاوه بر عوامل عمومی اصول پدافند غیرعامل رعایت شود.

2-17 دفاع غیرنظامی Civil Defence

1- مجموعه تمهیدات دفاع عامل و غیرعامل برای افراد و تاسیسات غیرنظامی (اصغر جدی -1383)

2- مجموعه فعالیت‌های که می‌توان با انجام آن از بروز و استمرار سوانحی که جان و مال مردم را تهدید می‌کند جلوگیری نمود و یا در صورت بروز، آثار ناشی از آن‌را کاهش داد (موحدی نیا)

3- کاهش خسارات مالی و صدمات جانی وارده بر غیرنظامیان در اثر حوادث طبیعی یا حوادث غیرطبیعی (مهندسی شمسایی)

مفهوم دفاع غیرنظامی:

در منابع لاتین عبارت «دفاع غیرنظامی» یا «دفاع شهری» برابر با عبارت civil Defence است. دفاع غیرنظامی «حفاظت از غیر نظامیان در شرایط جنگی» است و از این رو مشتمل بر بخشی از دفاع ملی است که در پی تمهیدات لازم به منظور کسب آمادگی کافی در برابر هرگونه حمله احتمالی یا باج خواهی از یک کشور می‌گردد. طبق این تعریف، دفاع غیر نظامی باید «ایمنی جمعیت غیرنظامی کشور و ادامه حیات آنان (در زمان جنگ) را تضمین نماید». از این رو دفاع غیرنظامی به صورت سیستماتیک اهداف زیر را دنبال می‌نماید:

1- به حداقل رسانیدن آثار حاصل از حملات نظامی بر جمعیت غیرنظامی

2- مقابله فوری با شرایط اضطراری حاصل از چنین حمله‌ای

3- بازیابی و برقراری تسهیلات و خدمات آسیب دیده در نتیجه چنین حمله‌ای

نتیجه گیری

آنچه در این مقاله به آن پرداخته شد عبارت بود از اهم موضوعاتی که در مطالعه دفاع غیر عامل مورد بررسی قرار گیرد. بدون تردید مسائل جانبی بسیار زیادی وجود دارند که در مجال‌های دیگر قابل بررسی هستند. مبحث مهم فرهنگسازی در مسئله دفاع غیر عامل یکی از این موضوعات می‌باشد.

2-18 استحکامات fortification

ایجاد هرگونه حفاظی که در مقابل اصابت مستقیم بمب، راکت، موشک، توپخانه، خمپاره و یا ترکش آنها مقاومت نموده و مانع صدمه رسیدن به نفرات، تجهیزات یا تاسیسات گردیده و اثرات ترکش و موج انفجار را به طور نسبی خنثی نماید.

2-19 - مراکزحیاتی (vital Centers)

مراکزی که دارای گستره فعالیت ملی می‌باشد و وجود و استمرار فعالیت آنها برای کشور حیاتی است و آسیب یا تصرف آنها بوسیله دشمن باعث اختلال کلی در اداره امور کشور می‌گردد.

مراکز حساس Critcal Centers

مراکزی که دارای گستره فعالیت منطقه‌ای می‌باشند و وجود و استمرار فعالیت آنها برای مناطقی از کشور ضروری است و آسیب یا تصرف آنها به وسیله دشمن باعث بروز اختلال در بخشی از کشور می‌گردد.

مراکز مهم Important centers

مراکزی که دارای گستره فعالیت محلی می‌باشند و وجود و استمرار فعالیت آنها برای بخشی از کشور دارای اهمیت است و آسیب یا تصرف آنها به وسیله دشمن باعث بروز اختلال در بخشی از کشور می‌گردد.

2-20- تهدیدات:

تهدید دشمن (آمریکا) را کاملاً جدی بگیرید (فرمانده معظم کل قوا)

به کارگیری پدافند غیرعامل در جهت مقابله با تهدیدات و تقلیل خسارات ناشی از حملات هوایی، موشکی، زمینی و ... کشور مهاجم، موضوعی بنیادی و اساسی است که وسعت و گستره آن تقریباً تمامی مراکز حیاتی و ‌آسیب پذیر نظامی، اقتصادی و ... کشور را در برگرفته و حفظ امنیت ملی، استقلال سیاسی و اقتصادی و پیروزی در جنگ به نحو چشم‌گیری در راس امور است.

مدیریت پدافند غیرعامل در واقع به دنبال آن است که «ژن» دفاع را در درون ساختار جامعه‌ای که امکان مورد تهاجم شدن آن وجود دارد قرار دهد.

از طرفی نیز بدون هیچ نوع شناختی از نحوه تهاجم دشمن و روش‌های ایراد خسارت نمی‌توان به راه حل مناسب برای پیشگیری از آن اندیشید. لذا قدم اول دشمن شناسی (نحوه تهاجم دشمن) است.

هر مهاجمی برای رسیدن به هدف تهاجم خود که در وهله اول وارد آوردن خسارت به طرف مقابل است، لاجرم ملزم به طی مراحلی است که در آن مراحل، بسته به نوع تهاجم (زمینی، هوایی، دریایی و ...) دارای ماهیتی متفاوت می‌باشد.

مهاجم نیز برای انجام تهاجم خودش یک سری مراحل و روش‌هایی را دنبال می‌کند از جمله:‌

1- شناسایی

2- حضور

3- نشانه‌روی

4- ایراد خسارت

5- فرار

آنچه مسلم است وظیفه ما ایجاد خلل در هر یک از مراحل فوق می‌باشد تا بتوان به هدف دفاع که همان به حداقل رساندن میزان خسارت دشمن به نیروهای و تاسیسات و تجهیزات خودی است رسید.

هر گاه تمهیدات دفاع عامل همراه با ملزومات دفاع غیرعامل به حدی از کارآمدی برسد و یا بالاتر باشد خود به‌خود باعث از بین رفتن طمع دشمن و ناامیدی در تهاجم خواهد شد و یا در صورت حادث شدن تهاجم، دشمن را در دستیابی به اهدافش با مشکل جدی روبرو خواهد نمود.

هر کشوری که به مسائل نظامی، دفاعی،‌تهدیدات و فرصت‌ها نیاندیشد محکوم به نابودی است چرا که سایر حکومت‌ها به جای او خواهند اندیشید. این مسئله برای کشورمان به لحاظ قرارگیری در موقعیت استراتژیک جغرافیایی منابع طبیعی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

تصرف هر کشوری به طور ناگهانی یا به مرور صورت می‌گیرد، در حال حاضر با توجه به محاصره ایران توسط آمریکا یکی از روشهایی که می‌بایست بیشتر مورد توجه و تامل قرار گیرد، تهاجم نظامی به صورت غافلگیرانه است که جوابگوی اصلی آن «دفاع غیرعامل» می‌باشد. یکی از مشخصه‌های نبرد نوین که در دهه گذشته شاهد نمونه‌هایی از آن بودیم به کارگیری گسترده فناوری‌های نوین در آن می‌باشد. مقابله با فن‌آوری‌های تهدید یا دستیابی به آنها بسیار پرهزینه، زمان‌بر و نیازمند ریسک بسیار بالا است.

نظر بدهید  

نوشته شده توسط سعید بابائی در سه شنبه بیست و هشتم آذر ۱۳۹۱ ساعت 22:3 موضوع مقاله | لینک ثابت

---

تعاریف واصطلاحات

پدافند غیر عامل:

عبارت است از کلیه اقدامات احتیاطی به غیر از استفاده از جنگ افزار وتسلیحات به منظور حداقل رساندن تاثیر عملیات خصمانه دشمن.

پدافند غیر عامل شامل :

اعلام خبر -استتار- اختفا- پراکندگی - استحکامات- پناهگاه- ایجاد سیستمهای اطفاء حریق وکنترل خسارت می باشد.

اهمیت پدافند غیر عامل:

۱- موجب زنده ماندن وحفظ وبقای نیروی انسانی می گردد که با ارزش ترین سرمایه موجودیت ملی کشور می باشد.

۲- موجب صرفه جویی کلان اقتصادی وارزی در حفظ تجهیزات وتسلیحات می گردد .

۳- مراکز حیاتی وحساس اقتصادی -سیاسی- نظامی- ارتباطی ومراکز عمده علمی وفرهنگی و... حفظ می شود.

۴- باعث بوجود آمدن تاثیرات روحی وروانی مثبت در شهر وندان می گردد.

۵-حفظ نیروها برای زمان ومکان مناسب وگرفتن آزادی عمل از دشمن

۶-در مقایسه با دفاع عامل دفاع غیر عامل مخرج وهزینه های کمتری دارد .

اصول اولیه پدافند غیر عامل:

۱-موضع یابی ۲- انضباط استتار ۳- احداث وایجاد استتار

استتار: همرنگ کردن خود وتجهیزات با محیط را استتار گویند

اختفا: مخفی شدن وحفاظت از دید دشمن را اختفاگویند

پوشش: مخفی شدن از دید وتیر دشمن را پوشش گویند.

---

انسان و پدافند غیرعامل

انسان در پنج محور تخصصی در ارتباط با موضوع پدافند غیرعامل فعالیت دارد:

۱-تهدید شناسی

۲-مشاوره تخصصی

۳-آموزش

۴-فرهنگ سازی پدافند غیرعامل

۵-مشارکت در  مدیریت بحران هر حوزه

---

بحران و پدافند غیرعامل

منظور از پدافند غیرعامل با توجه به اصول حاکم در مدیریت بحران عبارت است از مجموعه تمهیدات٬ اقدامات و طرح هایی که حتی المقدور بدون نیاز به نیروی انسانی و به صورت خود اتکا٬ توان دفایی مجموعه را در زمان بحران افزایش و پی آمد های ناشی از بحران را کاهش داده و امکان بازسازی مناطق آسیب دیده را با کمترین هزینه فراهم می سازد٬ در حقیقت طرح های پدافند غیرعامل در زمان صلح تهیه می گردند این قبیل تمهیدات و ملاحظات پدافند غیرعامل علاوه بر کاهش شدید هزینه ها ٬ کارآیی طرح ها ٬ اهداف و پروژه ها را بسیار افزایش می دهد.

ایجاد فرهنگ و باور عمومی در مورد ضرورت به کارگیری اصول پدافند غیرعامل در طرح های حیاتی و حساس کشور٬ نیازمند یک سری فعالیت های مقدماتی می باشد که اهم این فعالیت ها عبارت اند از:

۱-ایجاد بستر مستمر و پویا جهت اجرای طرح های پدافند غیرعامل.

۲-قرار گرفتن اصول پدافند غیرعامل در متن طرح های پدافند غیرعامل

۳-ایجاد ضمانت های اجرائی و پاسخگو بودن بالاترین مقام اجرائی هر دستگاه نسبت به رعایت اصول پدافند غیرعامل.

۴-تعیین شاخص های اولویت بندی٬ متناسب با اهمیت و حساسیت نقاط هدف.

۵-تعیین سطوح ایمنی و معیار ها و ضوابط فنی پدافند غیرعامل متناسب با ماهیت نقاط هدف و نوع تهدید.

۶-کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی ٬ بناها و مراکز حیاتی و حساس از طریق ایجاد بیشینه ایمنی قابل قبول در هر یک از آنها.

   پدافند غیر عامل

چشم انداز

  ·   دارای عزم ملی و باور عمومی در مسئولین و مردم نسبت به رعایت اصول پدافند غیر عامل
  ·   برخوردار از اصول پدافند غیر عامل جامع ، توسعه یافته و نهادینه شده .

  ·   توانمند در تأمین حداکثر ایمنی و پایداری و به حداقل رسانیدن آسیب پذیری زیر ساخت های مرتبط در مقابل تهدیدات دشمن .

  ·   قادر به ایفای نقش اساسی در حراست و حفظ استقلال ، تمامیت ارضی و سرمایه های ملی در چرخه نظام دفاعی امنیتی کشور .

  ·   برخوردار از آمایش سرزمینی مناسب و متکی به ویژگیهای جغرافیایی ، جمعیتی وفرهنگی  و اصول دفاع غیر عامل در حوزه مختلف با رعایت توزیع و پراکندگی موزون سرمایه ها و فعالیت ها در عرصه ایمن جغرافیا .

  ·   توانمند در تولید دانش فنی و برخوردار از پشتوانه تحقیقاتی و پژوهشی در زمینه پدافند غیر عامل با تأثیر باز دارندگی بالا و با موفقیت ممتاز در سطح منطقه

  ·   دارای پشتوانه فرهنگی و حقوقی و قانونی جامع در سطح کشور با قابلیت تأمین و اجرای الزامات و ظوابط مربوطه

  ·   برخوردار از نظام یکپارچه ، هماهنگ و کارآمد پدافند غیر عامل کشور با قابلیت تعامل سازنده و پیشبرنده با دولت در زمینه اعمال تدابیر دفاعی امنیتی در بخش های مختلف .

 

                                                                  راهبردها

  ·   تعامل گسترده و فراگیر با سازمان ها و ایجاد سازو کارهای مناسب در جهت ایمن سازی و حفاظت از تاسیسات زیربنایی.

  ·   ساماندهی آمایش سرزمین ملی و آمایش دفاعی از منظر پدافند غیرعامل به منظور استفاده حداکثری از پهنه جغرافیایی کشور.

  ·   ایفای نقش هدایتی و نظارتی بر سازمان ها و نهادهای کشوری و لشکری در زمینه مطالعات و طراحی فنی طرح های پدافند غیرعامل.

  ·   بکارگیری و بسیج امکانات در جهت ارزان سازی، تنوع و ابتکار عمل در سامانه ها و شیوه های پدافند غیرعامل.

  ·   استفاده حداکثرسازی از پهناوری و عمق سرزمینی و عوارض طبیعی کشور و به کاهش مخاطرات و خسارات.

  ·   ساماندهی مناسب استفاده از فناوری های نوین به منظور کاهش آسیب پذیری ناشی از وابستگی و امکان جمع آوری اطلاعات توسط دشمن.

  ·   توسعه و تعامل موثر و سازنده با نهادهای سیاست گذار، قانون گذار و اجرایی کشور.

  ·   توسعه علمی و تولید دانش فنی و ارتقاء فناوری و برنامه جامع آموزشی و همچنین ، بهینه سازی تولید صنعتی با استفاده از تمامی ظرفیت ها.

  ·   نهادینه نمودن نظام جامع و استفاده از اصول و ضوابط در طرح های توسعه کشور.

  ·   توسعه فرهنگی و ارتقاء باور عمومی و تقویت عزم و اقتدار ملی نسبت به ایمن سازی مراکز حیاتی، حساس و مهم.

  ·   توسعه فرهنگ و نهادینه سازی باور عمومی نسبت به تاثیر پدافند غیرعامل در کاهش آسیب پذیری ها.

 

                                                                  قابلیت ها

  ·   پدافند غیر عامل، بستر مناسب توسعه پایدار توان ملی کشور.

  ·   پدافند غیر عامل، هم راستا با سیاست های تنش زدایی.

  ·   پدافند غیر عامل، پایدارترین، ارزان ترین وصلح آمیزترین روش دفاع.

  ·   پدافند غیر عامل، بهترین راهکار افزایش آستانه مقاومت ملی.

  ·   پدافند غیر عامل، پشتوانه اقتدار ملی.

  ·   پدافند غیر عامل، یکی از مهمترین ابزارهای بازدارندگی.

  ·   پدافند غیر عامل، بهترین و مناسب ترین شیوه کاهش مخاطرات و کاهش آسیب پذیری.

  ·   کشورهایی که توسعه پدافند غیر عامل را به عنوان یک سیاست دفاعی مستمر در دستور کار خود قرار می دهند، هیچ گاه در مظان اتهام تهدید بر علیه کشورهای دیگر قرار نمی گیرند.

  ·   کشورهایی که پدافند غیر عامل را به عنوان یک راهکار اصلی بر می گزینند، به شرایطی از نظر کاهش آسیب پذیری دست می یابند که مطامع کشورهای تهدید کننده بر علیه آنها کاهش می یابد.

  ·   در جهان امروز کشورهایی که نقاط آسیب پذیری آنها فراوان است، و دشمن می تواند با ضربات سریع، حیاتی ترین منابع آنان را منهدم نماید، عوامل تهدید از بیرون را درون خود ایجاد می نماید.

  ·   پدافند غیر عامل، می تواند به یک فرهنگ عمومی در کشور تبدیل شود.

  ·   پدافند غیر عامل، عنصری است پویا و متحرک؛ لذا باید همواره در صدر تلاش های علمی و پژوهشی قرار گیرد.

 

                                                                  اصول

  ·   پوشش در همه زمینه ها

  ·   استتار و نامرئی سازی

  ·   تولید سازه های دومنظوره (موانع)

  ·   مکان یابی استقرار عملکردها

  ·   اختفاء با استفاده از عوارض طبیعی

  ·   کور کردن سیستم اطلاعاتی دشمن

  ·   حفاظت اطلاعات سیستم های حیاتی و مهم

  ·   مدیریت بحران دفاعی در صحنه ها

  ·   فریب، ابتکار عمل و تنوع در کلیه اقدامات

  ·   موازی سازی سیستم های پیشنهادی وابسته

  ·   تعیین مقیاس بهینه استقرار جمعیت و فعالیت در فضا

  ·   کوچک سازی، ارزان سازی و ابتکار در پدافند غیر عامل

  ·   مقاوم سازی و استحکامات و ایمن سازی سازه های حیاتی

  ·   پراکندگی در توزیع عملکردها متناسب با تهدیدات و جغرافیا

  ·   انتخاب مقیاس بهینه از پراکندگی و توجیه اقتصادی پروژه

 

                                                                  اهداف کلان

  ·   ایمنی سازی مراکز حیاتی، حساس و مهم.

  ·   توسعه کمی و کیفی نیروی انسانی متخصص.

  ·   ارتقاء قابلیت بقا و حفظ کشور در شرایط بحران.

  ·   افزایش آستانه مقاومت ملی و تقویت مولفه های مقاومت در مقابل تهدیدات.

  ·   فرهنگ سازی و ایجاد باور عمومی در مورد تاثیر پدافند غیر عامل در کاهش آسیب پذیری.

  ·   کسب امنیت پایدار در توسعه و پایدار سازی زیرساخت های حیاتی کشور.

  ·   تحقیق و پژوهش، تولید علم و فناوری و فرهنگ سازی و تبدیل آن به معارف عمومی.

  ·   تکمیل چرخه دفاعی کشور و تعامل مثبت با دفاع عامل و پدافند غیر عامل.

  ·   نهادینه کردن رعایت اصول و ضوابط پدافند غیر عامل در طرح های توسعه منتهی به ایجاد مراکز طبقه بندی.

  ·   کاهش مجموعه آسیب پذیری های کشور و نمایان نمودن اقتدار ملی ناشی از آن به عنوان یکی از مولفه های بازدارندگی.

  ·   به حداقل رسانیدن تاثیر تهدیدات نظامی دشمن بر زیرساخت های حیاتی، حساس و مهم.

  ·   توسعه کمی و کیفی ظرفیت و توان اجرایی پدافند غیر عامل در بدنه مهندسی کشور (مشاوره و اجرا).

پدافند غیرعامل نوعی دفاع غیر نظامی است و به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌گردد که به جنگ‌افزار نیاز ندارد و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.^[۱][۲]

پدافند غیرعامل به معنای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفاً با بهره‌گیری از فعالیت‌های غیرنظامی، فنی و مدیریتی است. اقدامات پدافند غیرعامل شامل پوشش، پراکندگی، تفرقه و جابجایی، فریب، مکان یابی، اعلام خبر، قابلیت بقا، استحکامات، استتار، اختفاء، ماکت فریبنده و سازه‌های امن می‌باشد.^[۱]

در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش موثری ایفا کنند در حالیکه در پدافند عامل مانند سیستم‌های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، تنها نیروهای مسلح مسئولیت برعهده دارند.^[۳]

محتویات

• ۱ اصول پدافند غیرعامل
• ۲ جستارهای وابسته
• ۳ منابع
• ۴ پیوند به بیرون

اصول پدافند غیرعامل

در اکثر منابع علمی و نظامی دنیا اصول مهم پدافند غیرعامل در قالب موارد زیر ذکر شده‌است:^[۳]

• استتار (Camouflage)
• اختفا (Concealment)
• پوشش (Cover)
• فریب (Deception)
• تفرقه و پراکندگی (Separation & Dispersion)
• مقاوم‌سازی و استحکامات (Hardening)
• اعلام خبر (Early Warning)

جستارهای وابسته

• پدافند
• پدافند عامل
• پدافند هوایی

منابع

1. 
   

«آشنایی با اصول پدافند غیرعامل» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری فارس. بازبینی‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۰۹.

«پدافند غیرعامل». وبگاه آفتاب.

3. «مفاهیم: پدافند غیرعامل چیست؟». همشهری آنلاین.

پیوند به بیرون

«وب سایت سازمان پدافند غیر عامل» ‎(فارسی)‎. بازبینی‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۰۹.

«بخشی از کلیپ معرفی پدافند غیر عامل» ‎(فارسی)‎. امیر رضا حدادی، آذر ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۰۹.

رده:

• واژگان نظامی

معرفی کتب منتشر شده در زمینه پدافند غیرعامل

معرفی کتب منتشر شده در زمینه پدافند غیرعامل

جهت مشاهده کتب کلیک نمایید (سری اول)

جهت مشاهده کتب کلیک نمایید (سری دوم)