والدین نباید علاقه کودک نسبت به رایانه را سرکوب کنند بلکه با جایگزین کردن برنامههای مناسب میتوان جایگاه رایانه را به عنوان یک وسیله مفید کمک آموزشی حفظ کرد. بازیهای رایانهای در کنار برخی جنبه های مثبتی که ممکن است داشته باشد پیامدهای منفی نیز به جای می گذارد که می توان به اتلاف وقت زیاد به دلیل درگیری با این بازیها اشاره کرد که همین مسئله موجب ضعف حضور در اجتماع و فعالیتهای اجتماعی شده و مشکلاتی از قبیل گوشهگیری را به دنبال دارد.

همچنین آسیبهای چشمی، ایجاد بی تحرکی، چاقی و افزایش وزن را از عوارض مهمی دانست که به مرور زمان بازیهای رایانهای در کودکان ایجاد میکنند. از همه مهمتر محتوای این بازیهاست که به دلیل جذاب شدن بازیها عموما از محتوای جنگی و خشن استفاده میشود که خود میتواند موجب الگو برداری کودک از این رفتارها به عنوان یک رفتار و روش برخورددرروابط روزانه باافرادخانواده.همسالان.اولیای مدرسه و.......گردد و به تدریج قبح پرخاشگری در فرد شکسته شود.

تخیلی بودن ورای معمول برخی از بازیهای رایانهای به علت تقویت بیش از حد قدرت تخیل در کودک مورد نقد هستند چرا که رشد نامتناسب قدرت تخیل نیز مشکل ایجاد خواهد کرد. تجربه هیجان بیش ازحد در حین بازی که میتواندبه علت ترس از باخت ویاسایرعوامل ذکر شده ایجاد گردد میتواند در نهایت به مشکلات خلقی و روحی در زندگی کودک تبدیل شود.

مغایرت فرهنگی بسیاری ازبازیهای رایانه ای موجوددربازار با فرهنگ ایرانی دانست یکی دیگرازجنبه های تامل است :برخی از بازیها رایانهای مسائل نامتناسب با فرهنگ ایرانی را آموزش می دهند. مسایلی که شاید کودک ماازلحاظ رشدی توانایی تجزیه وتحلیل انرا نداشته واز طرف دیگرعادی شدن وروزمرگی تصاویروصحنه های وجوددرسنینی که ازلحاظ رشدی برای وی متناسب نیست میتوانددراینده کودکمان ایجادمشکل نماید .

اختلال در عملکرد تحصیلی کودک به دنبال صرف وقت زیاد و خستگی روحی و جسمی نیز از دیگر پیامدهای استفاده مکرر از بازی رایانهای میباشد و با توجه به اینکه بی علاقگی نسبت به تحصیل، اختلال در تمرکز و ... نتیجه بازی رایانهای در دراز مدت است و والدین باید در خصوص تعدیل استفاده کودکان از این نوع بازیها به عنوان سرگرمی نقش بیشتری را ایفا کنند. توصیه میگردد در طی سال تحصیلی باید در طول هفته وقت محدودی به این بازیها اختصاص یابد.

(اواخرهفته درحدروزی یک ساعت) همچنین بازیهای با محتوای آموزنده جایگزین بازیهای خشن و غیر اصولی شوند. در پایان بایستی یادآور شد: با توجه به کاربردهای مهم رایانه نباید علاقه کودک به آن را سرکوب کرد بلکه با حذف بازیهای نامتناسب با فرهنگ و جایگزین کردن برنامههای مفید و آموزنده میتوان جایگاه رایانه را به عنوان یک ابزار مفید کمک آموزشی حفظ کرد.

خطرات بازی های رایانه ای برای کودکان

بازی های پرطرفداری که می توانند روحیه خشونت کودکان در بزرگسالی را درآنها بپرورند و در بسیاری از موارد هم از دید والدین پنهان می ماند .

به گزارش افکارنیوز، این روزها تبلت و موبایل مثل نقل و نبات در دست هر کودکی دیده می شود و انواع بازی های رایانه ای تبدیل شده به تنها سرگرمی کودکانی که اغلب آنها والدین شاغل دارند ودیگر خبری از بازی های کوچه محله ای و شور و حال بچگی در آنها دیده نمی شود.

شاید در یک نگاه اجمالی این کوکان معقول ، با استعداد وآرام به نظر بیایند ولی بسیاری از کارشناسان این آرامش کودک را نشانه افسردگی و گوشه گیری وی می دانند بنابراین چندان هم نباید این رفتارها را برای کودک طبیعی دانست.

اهداف پشت پرده یک بازی رایانه ای/ خشونت های بزرگسالی که روزی بازی کودکی بودند

دور نگاه داشتن کودکان از رفتن به سوی تکنولوژی و بازی های متنوع راه حل خوبی برای کنترل او نیست بلکه کودک باید تا حدودی از این حیطه نیزسر در آورد یا به عبارتی با دنیای تکنولوژی غریبه نباشد.

از آنجایی که مسئله پر کردن اوقات فراغت کودکان با توجه به روند رو به رشد اشتغال والدین به دغدغه ای برای آنها تبدیل شده، اغلب والدین برای رهایی از این مسئله با دادن یک گوشی یا تبلت به دست کودک او را ساکت می کنند در حالی که از نتایج نافرجام و عواقب غیر قابل جبران آن بی خبر هستند.

علی باجلان روانشناس خانواده در خصوص رفتارهای والدین در برخورد با کودکان خود می گوید: در مقابل والدینی که برای پر کردن اوقات فراغت کودکان آنها را در انواع کلاس های آموزشی ثبت نام می کنند والدینی هستند که با قرار دادن گوشی و تبلت و سوق دادن کودک به سوی تکنولوژی آنها رابه گونه ای از سر خود وا می کنند.

افراط و تفریط ممنوع!

این روانشناس عنوان کرد: افراط و تفریط در هر یک از روش های پر کردن اوقات فراغت کودکان می تواند نتایج ناگواری برای کودک به دنبال داشته باشد یعنی اگر والدین با ثبت نام کودک در کلاس های گوناگون بخواهند زمان وی را پر کنند این امر موجب خستگی و بی رغبتی کودک می شود.

وی افزود: اگر والدین با در اختیار گذاشتن بیش از حد تکنولوژی کودک را مشغول کنند این نیز می تواند او را از یادگیری مباحث دیگر درزندگی بازدارد.

محدودیتی که به کمک والدین می آید

نسرین دودانگی فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان با بیان اینکه باید بازی های رایانه ای از فروشگاه های معتبر خریداری شوند، عنوان کرد: در همه دنیا محدودیت های سنی برای استفاده از بازی ها وجود دارد اما در ایران نه تنها محدودیت سنی برای بازی کودک در نظر گرفته نشده بلکه با گذشت زمان سن استفاده از تکنولوژی و بازی های رایانه ای کمتر و کمتر می شود.

وی افزود: باید بازی ها را متناسب با سن کودک انتخاب کنیم که در این راستا منابعی برای کمک به والدین وجود دارد.

بازی پرطرفداری که خشونت را به فرزندانتان می آموزد!

این فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در پاسخ به اینکه بازی های کامپیوتری چه تاثیری بر روان کودک دارد، اظهار داشت: بازی ها با توجه به نوع آنها تاثیر متفاوتی بر روح و روان کودک می گذارند که از جمله بازی هایی پر طرفدار در جامعه بازی کلش است که با توجه به ماهیت جنگی آن می تواند به نوعی مبلغ رفتار خشونت آمیز برای کودک باشد .

وی خاطرنشان کرد: بازی هایی که ماهیت جنگی دارند برای سنین کودکی به هیچ عنوان مناسب نیستند چرا که می تواند ریشه های رفتارهای خشونت آمیز بزرگسالی را در آنها بپروراند.

کودکان زیر ذره بین والدین

این صاحب نظرضمن تاکید بر اینکه کنترل خانواده بر بازی کودک بسیار حائز اهمیت است، بیان کرد: از آنجایی که کودک در سنی قرار دارد که از جنبه های مختلف فکری ، ذهنی و جسمی در حال رشد است ، کنترل والدین در خصوص نوع و زمان بازی او بسیار اهمیت دارد چرا که پرداختن بیش از اندازه کودک به برنامه ها و بازی های رایانه ای می تواند موجب بازماندن او از برنامه های آموزشی تلویزیونی ، بازی های اجتماعی وحضور غیر مجازی شود.

وی ادامه داد: برای جانماندن کودک از فرصت های یادگیری و موفقیت باید محدودیت زمانی از سوی والدین برای کودک لحاظ شود.

حرف اول را چه کسی می زند؟

دودانگی در خصوص بازی های که برای کودکان مناسب است، تاکید کرد: بازی هایی برای کودکان مناسب است که مورد تایید سازمان های مسئول از جمله وزارت ارشاد و آموزش و پرورش باشد چرا که این سازمان ها بررسی های لازم برای تاثیر بازی بر کودک از جنبه های مختلف را انجام می دهند و بر اساس آن تاییدیه لازم را صادر می کنند.

وی افزود: حرف اول را نظارت والدین می زند که بهتر است تنها در زمانی که در کنار کودک خود هستند ابزار بازی را در اختیار او قرار دهند تا بر نحوه و زمان بازی آنها نظارت کافی را داشته باشند.

این روانپزشک کودک و نوجوان تاکید کرد: نباید جلوی کودک برای بازی رایانه ای را بگیریم چون این امر می تواند اثرات سوء بیشتری داشته باشد بلکه تنها همراهی والدین با کودک و نظارت آنها نیاز است.

بنابراین نوع بازی های دوران کودکی می تواند ریشه های بسیاری از رفتارهای نا به هنجار دوران بزرگسالی باشد که والدین با نظارت دقیق و همراهی کودک می تواند خیلی ساده جلوی این رفتارها را بگیرند.

کودکان ما و بازی‌های رایانه‌ای

خبرگزاری فارس:مهم ترین مشخصه ی بازی های رایانه ای حالت جنگی داشتن اکثر آن هاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله ی بعدی بازی با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد.استمرار چنین بازی هایی کودک را پرخاش گر و ستیزه جو بارمی آورد.

شاید بسیاری از اوقات از نق زدن های پی درپی کودکان مان کلافه شده ایم؛ حوصله شان سر رفته است، فضای آپارتمان جای مناسبی برای بازی ندارد و از این که کودک مان در کوچه و با بچه های همسایه بازی کند و به تربیتش آسیب برسد نیز نگرانیم! و بالأخره با وجود دو تا سه شیفت کاری، از بردن او به پارک و اماکن تفریحی هم معذوریم. بنابراین بهترین گزینه ای که شاید بتواند در این گونه مواقع ما را از این بن بست نجات دهد، استفاده از یک سی دی بازی رایانه ای است که به طور سحرانگیزی برای ساعت ها کودک و نوجوان ما را سرگرم می کند.

از نق زدن هایش کاسته می گردد و ما هم با خیال راحت به کار خود می رسیم! و جالب این جاست که کافی است این کار فقط چند مرتبه تکرار گردد، آن وقت خواهیم دید که برای دفعات بعد کودک ما خود به جای تقاضای رفتن به پارک، بازی با همسالان و یا مصاحبت با پدر و مادر، تنها تقاضای یک بازی رایانه ای می کند و ما هم که در دنیای ماشینی امروز نه وقت داریم و نه حوصله، فقط با یک دستگاه رایانه - که امروزه در اکثر خانه ها یافت می شود - و یک سی دی بازی نه چندان گران-قیمت یا گاه با بازی های اینترنتی، همه ی مسئله را حل شده می پنداریم.

اما آیا به راستی همه ی داستان به همین سادگی است یا این فقط یک روی سکه است؟ این بازی ها علاوه بر آن که ممکن است محاسنی در برداشته باشند، مضرّات فراوان تری در پی دارند که آگاهی از آن ها ما را در انتخاب نوع و زمان بازی ها محتاط تر خواهد نمود؛ حتی ممکن است بازی با کودکان همسایه و حتّی محیط کوچه ( البته با کنترل و نظارت) را به این «ایزولاسیون» مدرن ترجیح دهیم؟

مختصری از پیشینه ی بازی و بازی های الکترونیکی

از گذشته های بسیار دور تاکنون پدیده ای روانی - اجتماعی - زیستی با نام بازی در جهت کسب لذّت، تمدّد اعصاب، آرامش-بخشی به جسم یا ذهن، اقناع نیازهای آنی یا بلندمدت و . . . در زندگی انسان ها و به خصوص کودکان و نوجوانان وجود داشته و بخش تفکیک ناپذیر زندگی آنان قلمداد شده است. بر اساس اعتقاد جامعه شناسان و روان شناسان، این پدیده ی فراگیر نه تنها با بیشتر ابعاد زندگی کودکان و نوجوانان پیوند خورده، بلکه در روحیه و تکوین شخصیّت اجتماعی آن ها نیز اثر عمیقی بر جای می گذارد. به تعبیر دیگر کودکان و نوجوانان از طریق بازی، نقش های اجتماعی را می آموزند، با الگوهای فرهنگی جامعه ی خویش آشنا می شوند، ارزش های آن را درونی می کنند و در راستای فرآیند اجتماعی شدن گام بر می-دارند.

پدیده ی بازی بر حسب علل و عوامل و شرایط، طی زمان ها و مکان های مختلف به لحاظ ساختار، محتوا و عمل کرد، شکل های گوناگونی به خود گرفته است.بر این اساس از نیمه ی دوم قرن بیستم و همراه و همگام با تحولات و پیش رفت ها در صنایع الکترونیکی، بازی ها و اسباب بازی های جدید و متفاوت پا به عرصه ی وجود گذاشتند که اصطلاحاً بازی های رایانه ای نامیده می شوند. این گونه بازی ها – علی رغم مدت کوتاهی که از پیدایش آن ها می گذرد - تحوّلی عمیق و اساسی در روند تفریح و سرگرمی های کودکان به وجود آورده اند به-طوری که در دنیای امروز به شکل مسلّط بازی و اسباب بازی تبدیل شده، کودکان و نوجوانان در سراسر دنیا میل و اشتیاق زیادی به انجام این گونه بازی ها از خود نشان می دهند.

بازی های «آتاری» و «میکرو» از نمونه های ابتدایی این بازی هاست. در ادامه بازی «سگا» وارد بازار شد. جدیدترین بازی ها که به صورت دیسک عرضه می شود، «سی-دی» و «پلی استیشن» است. آن چه بیشتر کودکان و نوجوانان را شیفته ی خود می-کند کیفیّت این بازی هاست. این بازی ها دارای موسیقی و همچنین تصاویر دو بعدی است که تا 50 درصد با تصاویر واقعی انطباق دارد. از طرفی با قیمت مناسب در اختیار کاربران قرار می گیرد. علاوه بر این چون کودک و نوجوان خود را اجراکننده و در بطن این بازی ها می بیند و همراه با سایر شخصیّت های بازی درگیر ماجراهایی می-شود که طرّاح بازی برای او تدارک دیده است، برایش بسیار جذّاب است.

تحقیقات متعدد نشان می دهند که انسان در حدود 20 درصد از آن چه را که می شنود و 40 درصد از آن چه را که می شنود و می بیند به خوبی کسب می کند، اما این مقدار برای آن چه که همزمان می بیند و می شنود و با آن کار می کند به بیش از 75 درصد می رسد.بنابراین کودک از محتوای بازی های رایانه ای که در ضمن آن هر سه گزینه ی فوق را با هم انجام می دهد، به شدّت تأثیر می پذیرد.

این بازی ها با استفاده از تصاویر پرتحرّک و صداهای مهیّج، دنیایی از هیجان را به کودکان و نوجوانان تشنه ی جنب وجوش ارزانی می دارد و همین جذبه و کشش زیاد است که روح و جسم آنان را برده وار مطیع خود می سازد و به دنیایی از تخیّلات می-برد به طوری که خود را محور و قهرمان اصلی ماجرا می پندارند.

این بازی ها با ترفندهای گوناگون، چنان تأثیری بر فکر و اعصاب فرد می گذارد که در واقع خود را نیز جزئی از این مجموعه ی ماشینی می پندارد. البتّه این بازی ها نیز مانند هر نوع بازی دیگر دارای محاسن و معایبی هستند که آشنایی با آن ها در حد ضرورت (و نه به صورت خیلی تخصصی)، والدین عزیز را در امر انتخاب نوع بازی، خرید و تعیین مدت زمان اختصاص داده شده به انجام این گونه بازی ها، یاری خواهد نمود.

محاسن بازی های رایانه ای

1- این بازی ها سبب جلب توجّه و یادگیری آسان در کودکان می شوند.

2- بعضی از بازی ها خلاقیت کودک در نقاشی، داستان، تمرین های ریاضی، تاریخ و جغرافیا را بالا می برند.

3- بعضی از برنامه های آموزشی سبب ایجاد تمرین و مهارت هایی در کودکان می-شوند.

4- در برخی از بازی ها کودک بدون کثیف کردن لباس ها و محیط و نیز بدون نیاز به ابزار خاصّی به راحتی نقاشی می کند و رنگ ها را به دل خواه عوض می کند.

5- برخی از پزشکان معتقدند که بعضی از بازی های رایانه ای کمک می کنند تا کودکان کمتر به داروهای مسکن نیاز پیدا کنند.

6- هماهنگی بین چشم و دست، همچنین پرورش عضلات ظریف دست کودک، از دیگر محاسن این بازی هاست.

7- این بازی ها می تواند به عنوان وسیله ی کمک آموزشی برای معلولین و پر کردن اوقات فراغت آن ها استفاده شود.

عوارض بازی های رایانه ای

عوارض ناشی از بازی های رایانه ای را می توان به دو دسته ی آسیب های جسمانی و آسیب های روانی ـ تربیتی به شرح زیر تقسیم نمود:

آسیب های جسمانی

کودک در طی این بازی ها ممکن است ساعت ها در یک وضعیّت ثابت قرار گیرد، در نتیجه دچار مشکلات جسمانی در ستون فقرات و استخوان بندی می شود، احساس سوزش و سفت شدن گردن، کتف ها و مچ دست نیز از دیگر عوارض آن ها محسوب می شود. بازی های رایانه ای پرتحرّک باعث بروز بیماری استخوانی و عصبی در ناحیه ی دست ها و بازوها می شوند .چشمان فرد به دلیل خیره شدن مداوم به صفحه ی نمایش گر رایانه به شدت تحت تأثیر فشار نور قرار گرفته، خشک و سوزناک می گردد.

پوست فرد در معرض مداوم اشعه هایی قرار می گیرد که از صفحه ی رایانه پخش می شود.یکی از دلایل شب ادراری در کودکان، بازی های ترسناک رایانه ای است.کودکانی که مدت طولانی در مقابل رایانه می نشینند، از فعالیّت های مورد نیاز سلامتی (از قبیل ورزش) دور می شوند و درنتیجه خطر چاقی در آن ها افزایش می یابد.

به نظر برخی از متخصصان اعصاب و روان، بازی های پرهیجان رایانه ای که طی آن صفحه ی نمایش گر رایانه از فلاش ها و شعاع های خیره کننده ی نوری پوشیده می-شود، سبب بروز هیجانات شدید عصبی در نوجوانانی می شود که از نظر عصبی ضعیف هستند و برای ابتلا به صرع آمادگی دارند. این نوع تشنّج زمانی ایجاد می شود که کودک حساسیّت بالایی به نورهای لرزان دارد. در این حالت، زمانی که کودک در مقابل نورهای درخشان رایانه و فلاش های ناشی از بازی های رایانه ای قرار می گیرد، تشنّج آغاز می شود. علائم متنوّع آن شامل سردرد، تغییر در میدان بینایی، سرگیجه، گیجی و کاهش آگاهی و نهایتاً تشنّج است.

تحقیقات نشان می دهد هیجانی که در پی بازی های رایانه ای در کودکان ایجادمی گردد، برخلاف هیجان های طبیعی، بر سلول های مغز تأثیر منفی دارد. این بازی ها با ایجاد هیجان در شخص، افزایش ضربان قلب، گردش خون و حرارت بدن را سبب می شوند و این در حالی است که بدن هیچ گونه تحرّکی ندارد. هیجان همیشگی هنگام بازی، بر روی ارگانیسم فرد تأثیر گذاشته و پیامدهای منفی بر دستگاه گردش خون و گوارش می گذارد. همچنین این هیجانات دروغین سلامت روانی کودک را نیز به خطر می اندازد.

محققین همچنین دریافته اند که بازی های رایانه ای سبب صدمات مغزی طولانی مدت در کاربران آن ها می شود. بیشتر این بازی ها فقط قسمت هایی از مغز را که به بینایی و حرکت اختصاص دارد تحریک می کند و به تکامل دیگر نواحی مغز کمک چندانی نمی-کند. کودکانی که ساعت های زیادی را به این بازی ها اختصاص می دهند، قسمتی از مغزشان که نقش به سزایی در تکامل حافظه، احساس و یادگیری دارد (لُب فرونتال مغز) تکامل پیدا نمی کند. این گونه افراد بیشتر مستعد اعمال خشونت آمیز هستند و کمتر توانایی کنترل رفتارهای شان را دارند. در مقابل، فعّالیّت هایی مانند محاسبات ریاضی، این قسمت از مغز را تحریک می کند.

آسیب های روانی ـ تربیتی

تقویت حس پرخاش گری

مهم ترین مشخصه ی بازی های رایانه ای حالت جنگی داشتن اکثر آن هاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله ی بعدی بازی با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد.استمرار چنین بازی هایی کودک را پرخاش گر و ستیزه جو بارمی آورد.

انزواطلبی

ساختار بازی های رایانه ای به گونه ای است که کودک در تعامل با داده ها و تصاویر و اطلاعات موجود در صفحه ی مانیتور (یا تلویزیون) قرار می گیرد نه با گروه همسالان و از این جهت جز، بازی های فردی است. در حالی که در بازی های جمعی، کودک ضمن تعامل با گروه همسالان و رعایت قواعد بازی، با بسیاری از ارزش ها، هنجارها و مفاهیم اجتماعی و الگوهای فرهنگی جامعه ی خویش آشنا می شود. بنابراین در بازی های فردی همچون بازی های رایانه ای که کودک به صفحه ی تلویزیون و مانیتور محدود می شود، با محرومیت از برخورد و تعامل با گروه همسالان، به تدریج به سمت انزواطلبی و محرومیّت از اجتماعی شدن کشیده می شود.

تنبل شدن ذهن

در این بازی ها به دلیل این که کودک و نوجوان با ساختنی ها و برنامه های دیگران به بازی می پردازد و کمتر دخل و تصرّف در آن ها پیدا می کند، اندک اندک «اعتمادبه نفس» ش متزلزل می گردد. علی رغم آن که بیشتر خانواده ها تصوّر می کنند که کودک در این گونه بازی-ها دخالت فکری مداوم دارد، اما این طور نیست. متخصصان عقیده دارند این بازی ها سلول های مغزی را گول می زنند و از نظر حرکتی نیز فقط چند انگشت کودک را حرکت می دهند.

در بازی های رایانه ای، کودک به تنهایی بازی می کند و گاه بدون برنامه ریزی، ساعت ها مشغول بازی می شود. تجربیات دوران کودکی در بزرگ سالی تداوم می یابد. فردی که منفعل بازی می کند، تا آخر عمر منفعل می شود و بالأخره ما هر چه در این مسیر حرکت کنیم و این بازی ها را گسترش دهیم، انسان هایی را تحویل جامعه خواهیم داد که سرخورده، افسرده، غیرمتحرک و غیرسازنده اند، خوداتکایی آنان بسیار کم خواهدبود و ابتکار عمل نخواهندداشت.

افت تحصیلی

به دلیل جاذبه ی مسحورکننده ی این بازی ها، بچه ها وقت و انرژی زیادی را صرف بازی با آن می کنند بعضی از کودکان صبح ها زودتر از خواب بیدار می شوند تا قبل از مدرسه کمی بازی کنند. بعضی ها نیز هنگام بازگشت از مدرسه با صرف غذای مختصر، چند ساعتی را به بازی می پردازند و برای انجام تکالیف خود اهمّیّتی قائل نیستند و یا به اجبار والدین پس از خستگی جسمی و ذهنی، تازه به انجام تکالیف درسی خود تا پاسی از شب می-پردازند و دچار کم خوابی نیز می شوند. مجموعه ی این عوامل به افت تحصیلی می-انجامد.

افت اخلاقی با اشاعه ی فرهنگ برهنگی و سکس محتوای اکثر بازی های کامپیوتری غیربومی، آمیزه ای از سه مفهوم خشونت، سکس و موسیقی تند و مهیّج است و بعضاً جهت ترویج یا تخطئه ی یک فرهنگ به کار می روند. نبرد دختران نیمه عریان، رقص و موسیقی غربی و . . . در این گونه بازی ها تبلیغ شده است و متأسفانه در بیشتر فروشگاه ها نیز به راحتی به فروش می رسد. برخی از این برنامه ها با بازی های ساده آغاز شده، به تصاویر مستهجن ختم می شود و ذهن و روان کودکان را مسموم نموده، سبب تحریک زودرس غرایز جنسی در آنان می گردد.

دنیای مجازی ولی نزدیک به واقعیّتی که در بازی های رایانه ای به تصویر کشیده می-شود، آن قدر مسحورکننده و جذّاب است که مخاطب کودک و نوجوان در معرض تأثیر تمام باورهایی قرار می گیرد که از سوی طراحان این بازی ها به او القاء می شود. فرد دچار ازخودبیگانگی شده، مانند آن ها می اندیشد. برای نوجوانی که در حال بازی است فرقی نمی کند که دشمن کیست، دشمن همان است که بازی می گوید. در میان انبوه بازی های رایانه ای که اکنون به آسانی در دست رس کودکان و نوجوانان قرار می گیرد، بازی هایی وجود دارند که در آن مسائل اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشورهای مسلمان به ویژه ایران، به وضوح مورد گستاخی و اهانت قرار می-گیرد.

بازی های رایانه ای خشن و خطرناک

متأسفانه در میان انواع بازی های رایانه ای، بازی های اکشن و خشن، بیشترین طرف-دار را دارد. خشونت مهم ترین محرکه ای است که در طراحی جدیدترین و جذاب ترین بازی های رایانه ای به حد افراط از آن استفاده می شود. چهره های معروف هالیوود که در فرهنگ ما، انسان های ضدارزش و غیراخلاقی هستند، در این بازی ها به صورت قهرمانانی شکست ناپذیر جلوه می کنند.

کاربران این گونه بازی ها با انتخاب انواع سلاح ها، مانند چاقو، شمشیر، ساطور و...، با شیوه های مختلف رفتارهای تهاجمی آشنا می شوند. بر اساس تحقیقات، مشاهده ی بازی های رایانه ای دارای صحنه های خشونت آمیز، همان تأثیر روانی منفی در درگیری فیزیکی را بر مغز انسان می گذارد؛ به گونه ای که اسکن مغز این افراد علائمی را نشان می دهد که گویا عملاً حضور در صحنه های خشونت آمیز واقعی را تجسّم می کنند.

تأثیر این گونه از بازی ها بر رفتار خشونت آمیز کودکان و نوجوانان به چند عامل بستگی دارد:

1- درجه ی شدّت و خشونت بازی 2- توانایی کودک برای تشخیص و تمییز بین دنیای تخیّلی و واقعیّت زندگی 3- قدرت کودک برای مهار کردن انگیزه های وجودی 4- چهارچوب ارزشی که کودک در آن رشد کرده است و هم اکنون زندگی می کند و ارزش-هایی که در متن و محتوای بازی مستتر است.از طرف دیگر، بازی های خشن و مخرّب رایانه ای با قرار گرفتن در محیط بازسازی شده و با تکرار زشتی، ترس و سایر جنبه های منفی برای کودک عادی شده، در ذهن او تأثیر می گذارد.

ماهیّت و تأثیرات خشونت در رسانه ها بر روی کودکان و نوجوانان اغلب افراد هنگامی که به انجام بازی رایانه ای خشونت آمیز مبادرت می‌نمایند و یا نظاره گر خشونت تلویزیونی یا سینمایی هستند، ممکن است تحت تأثیر یکی ازاین موارد قرار گیرند: ئتشویق شدن به رفتار خشونت آمیز ، افزایش ترس و وحشت، بی رحمی و پذیرش خشونت به عنوان رفتاری نرمال و با ثبات و نیز ایجاد اشتیاق برای انجام هر چه بیشتر بازی های خشونت آمیز.

خشونت در رسانه‌های الکترونیک عمومی به طور کلی به دو صورت می تواند بر روی کودکانتأثیرگذار باشد:

1- فراگیری رفتار تهاجمی و پرخاش گرانه

2- حساسیّت زدایی

بنابراین کودکان ممکن است اعمال تهاجمی و پرخاش گرانه را همان گونه که در رسانه‌های الکترونیکی مشاهده می‌کنند، تقلید نمایند. همچنین کودکان ممکن است بیاموزند که خشونت روش مفید و کارآمدی برای حل مشکلات شخصی است. علاوه بر این، کودکانی که از نظر علمی در سطح پایین‌تری قرار داشته، از مهارت های اجتماعی توسعه یافته‌ برخوردار نیستند و خشونت را در تخیّل خود تجسّم می‌نمایند، به نشان دادن و بروز خشونت و پرخاش گری بیشتر تمایل نشان می‌دهند.

بازی های خشونت آمیز رایانه ای و اینترنتی حساسیت کودکان را نسبت به بی رحمی و سبوعیّت کاهش داده، آن ها را نسبت به این گونه موارد بی‌احساس می‌نماید و ممکن است آن ها را به احتمال قریب به یقین به انجام اعمال خشونت آمیز در زندگی واقعی سوق دهد. برای جلوگیری از بروز یک چنین تراژدی خطرناکی، علائم و نشانه هایی مبنی بر این که کودکان و نوجوانان تحت تأثیر محتوای رسانه‌های الکترونیکی خشونت آمیز قرار گرفته‌اند، وجود دارد که بهتر است در رفتار کودکان و نوجوانان به آن ها دقّت نمود.

روان شناسان علائم هشداردهنده ای را که باید مدنظر و توجه قرار گیرد، در سه گروه سنی زیر تقسیم نموده اند:

کودکان پیش دبستانی

کودکانی که به سن مدرسه رفتن رسیده باشند

نوجوانان (رده های سنی ده تا نوزده سال)

علائم هشداردهنده در کودکان پیش دبستانی

داشتن کج خلقی‌های رفتاری بسیار در طول روز

داشتن طغیان های تهاجمی و پرخاش گرانه اغلب بدون هیچ گونه دلیل و نشانه‌ای

بیش فعالی، تابعیّت از امیال آنی و نترس بودن

پیروی نکردن از دستور العمل ها و راه نمایی های بزرگ ترها و گوش ندادن به حرف آن-ها

عدم وابستگی و تعلّق خاطر به والدین

تمایل به تماشای فیلم های خشن، به طور مکرر از تلویزیون

میل و رغبت به انجام بازی های برخوردار از مضامین و محتوای خشونت آمیز

اعمال رفتار خشونت آمیز علیه دیگر کودکان هم سن و سال خود

علائم هشداردهنده در کودکانی که به سن مدرسه رفتن رسیده باشند

عدم تمرکز و توجّه

برهم زدن و مختل نمودن فعّالیّت های کلاسی

ناخوشی و کسالت در مدرسه

ایجاد نزاع و درگیری به طور مکرّر در مدرسه

تمایل به تماشای صحنه‌های تلویزیونی و فیلم‌های خشونت آمیز و یا انجام بازی های ویدئویی خشونت‌آمیز

دوستی با کودکان سرکش یا پرخاش گر

عدم پیروی از بزرگ سالان

داشتن رفتارهای خشونت آمیز نسبت به حیوانات دست‌آموز ( اهلی ) یا دیگر حیوانات

یأس و ناامیدی

علائم هشدار دهنده در نوجوانان (رده های سنی ده تا نوزده سال)

گوش ندادن به سخنان اشخاص مقتدر و صاحب قدرت

بدرفتاری با مردم و متّکی شدن به خشونت فیزیکی یا تهدیدات خشونت آمیز برای حل مشکلات

وجود یأس در زمان حضور در مدرسه و اغلب فرار و محرومیّت از کلاس

اعتیاد به بازی های رایانه ای

به گفته ی روان شناسان استفاده ی بیش از حد از بازی های رایانه ای، نوعی وابستگی ایجاد می کند که منجر به خستگی، کسالت بیش از حد، افسردگی، بی اشتهایی، کندی کلامی و اختلال حرکتی می شود. افراط در این گونه بازی ها آن چنان افراد را مجذوب خود می کند که به آن اعتیاد پیدا کرده، اصلاً متوجّه گذر زمان و وقایع اطراف خود نمی-شوند.روان شناسان همچنین عقیده دارند از هر سی کاربر حرفه‌ای بازی‌های رایانه‌ای، یک نفر به بیماری های روحی مشابه افراد معتاد به مواد مخدّر یا قماربازان مبتلاست. دانشمندان پس از مطالعه ی تحقیقاتی بر روی چهارصد کاربر بازی‌های رایانه‌ای دریافتند، سه درصد از آنان برای تخصیص وقت بیشتر به این بازی‌ها، کم خوابی و گرسنگی را تحمّل می‌کنند.

این افراد همچنین علایم گوشه‌گیری را از خود نشان می‌دهند و علاوه بر داشتن روحیّات درون‌گرا از مسائلی مانند بی‌ثباتی عاطفی و کم بود اعتمادبه نفس رنج می‌برند. معتادان به بازی‌های رایانه‌ای، اغلب ویژگی‌های شخصیّتی افراد مبتلا به سندرم اِسپرگِر را که نوعی بیماری «اوتیسم» به شمار می‌رود از خود نشان می‌دهند. محققان دریافته اند که آن دسته از افرادی که شدیداً به بازی‌های رایانه‌ای عادت کرده‌اند، به مراتب بیشتر از افراد معمولی علائمی مشابه بیماران وهم‌گرا (اوتیست‌ها) از خود بروز می‌دهند.

علائم روانی اعتیاد به بازی های رایانه ای عبارت است از: نوعی احساس لذّت و رضایت هنگام دست رسی به بازی، ناتوانی در متوقّف کردن فعّالیّت، صرف کردن وقت بیشتر با آن و از دست دادن علاقه نسبت به فعّالیّت های اجتماعی و دوری از خانواده و دوستان، احساس تهی بودن یا افسردگی و بدخلقی در مواقعی که دست رسی به بازی رایانه ای وجود ندارد، دروغ گفتن به اطرافیان در مورد میزان استفاده از بازی.

علایم جسمانی اعتیاد به بازی های رایانه ای عبارتند از: علایمی که ناشی از نشستن مدّت طولانی در پشت رایانه است ( سوزش چشم، درد کمر، سردرد و . . . ) و علایمی که از غفلت فرد نسبت به سلامتی خود ناشی می شود؛ همچون بی-نظمی در خوردن غذا، بی نظمی در میزان خواب و استراحت و توجّه نکردن به بهداشت و آراستگی ظاهر.

ره نمودها و راه کارها:

از آن جایی که استفاده از رایانه و متعاقب آن بازی های رایانه ای به صورت جزء اجتناب-ناپذیری از زندگی امروز در آمده است و در واقع مخالفت کردن با انجام این بازی ها از سوی والدین، فرزندان را نسبت به استفاده از این بازی ها حریص تر می کند و ممکن است سبب شود تا کودکان از هر فرصتی حتّی پنهانی سعی در استفاده از این بازی ها را داشته باشند، لذا به نظر می رسد راه کارهای زیر والدین را کمک خواهد نمود تا آسیب های جسمی و روانی ـ تربیتی این بازی ها را به حداقل برسانند.

اگر قرار است از این بازی ها استفاده شود، دقّت در انتخاب نوع بازی بسیار ضروری است. ممکن است هر نوع بازی که کودکان مان از هر یک از اقوام و یا دوستان هدیه و یا قرض می گیرند و یا پشت ویترین مغازه ها از تصاویر روی جلد آن ها خوش شان می-آید، شایستگی پرکردن ایّام فراغت فرزندان ما را نداشته باشد. در واقع تعداد کمی از بازی‏های رایانه‏ای وجود دارند که سازنده اند و کودک را به فکر کردن مجبور کرده، جنبه ی آموزشی دارند. بنابراین بهتر است از بازی های رایانه ای تصویری خلّاق که کودکان به وسیله ی آن ها باید معمّاهایی را حل کنند استفاده شود.

بازی کردن دسته جمعی کودکان با این محصولات کمتر مسئله ساز است. این بازی ها زمانی مخرّب تر است که کودک به تنهایی برای ساعات طولانی، غرق بازی شود.بهترین راه حل، خارج کردن رایانه از اتاق کودک است. رایانه را می توان در مکان قابل رؤیتی از خانه قرار داد که کنترل زمان و محتوای بازی ها (خصوصاً بازی های اینترنتی) آسان تر باشد.

پدران و مادران وقت بیشتری را به کودک و نوجوان اختصاص بدهند. وقت گذاری و ارتباط درست میان پدر و مادر و فرزندان هر اندازه بیشتر باشد زمینه های چنین بازی-هایی کمتر فراهم می شود. به عقیده ی پزشکان مقصّران اصلی در این ماجرا پدران و مادران هستند که فرزندان خود را ساعات طولانی در مقابل تلویزیون، رایانه، فیلم ها و بازی های ویدئویی رها می کنند.

پدرها و مادرها هم در بازی ها با کودک خود مشارکت کنند و پس از پایان بازی محتوای آن را مورد نقد و برّرسی قرار دهند. برای کمتر شدن عوارض جسمی، بهتر است فاصله ی کودک به صفحه ی رایانه بسیار نزدیک نباشد. از رایانه با صفحه ی کوچک استفاده شود و کودک پیوسته بین بازی ها استراحت کند. صفحه ی نمایش گر رایانه اندکی پایین تر از چشم ها قرار داده شود تا چشم ها مسلّط به صفحه ی نمایش گر باشد و روشنایی اتاق به نحوی تنظیم شود که بازتابش و زنندگی نور، به حداقل برسد.

مخرّب ترین بازی های تصویری، بازی هایی هستند که تصاویر آن ها، به طور مکرّر، بر صفحه ظاهر می شوند و کودک باید به تمام تصاویری که از برابر چشم وی می گذرند، شلیک کند، لذا توصیه می شود از این گونه بازی ها کمتر در دست رس کودک قرار گیرد. با استدلال و منطق، آسیب هایی را که رایانه به کودکان وارد می آورد به آن ها متذکّر شوید. به عنوان مثال در مورد خشونت در بازی ها والدین می توانند به کودکان خود در راستای تمییز میان تخیّل و واقعیّت کمک نموده، به آنان آموزش دهند که خشونت در زندگی حقیقی پیامدهایی را به دنبال دارد. و بالأخره با کودکان خود گفت وگو کنید و به تفاهم برسید که برای مثال این بازی ها (پس از انتخاب بهترین نوع بازی) فقط در روزهای تعطیل، آن هم حداکثر یک تا دو ساعت و با فاصله در طول روز باشد.

اوتیسم نوعی اختلال رشدی است که با رفتارهای ارتباطی - کلامی غیرطبیعی مشخص می شود. مبتلایان به این بیماری قادر به برقرارکردن ارتباط طبیعی با سایر مردم نیستند.اغلب یا پرخاش گر و یا به شدت درون گرا هستند، رفتارهای تکراری و مقاومت در برابر تغییر روال زندگی از خصوصیات دیگر آن هاست.

اختلال اسپرگر: نوعی از بیماری اوتیسم است که با آسیب در تعاملات اجتماعی و وجود فعالیّت ها و علائق محدود مشخص می گردد.جهت اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: یحیی سیدمحمدی، ترجمه ی آسیب شناسی روانی، ج 2، ص 417 تا 428 .

عارفه خوروش

منبع:ماهنامه پیام زن،شماره232

بازی های رایانه ای

رایانه ها که امروز تقریباً در بیش تر شئون زندگی انسان ها راه یافته اند، هم چون دیگر ساخته های دست بشر، دو روی سکه دارند که یک روی آن، بهره گیری درست و مفید برای سرعت بخشی، دقت در کارها و کمک به پیش رفت امور است و روی دیگر آن، استفاده های نادرست و نابجا است که گاه، آسیب های فراوان را در پی دارد.

در دنیای رایانه، آن چه بیش تر نوجوانان را شیفته خود می کند، همان چیزی است که به آن، «بازی های رایانه ای» می گویند.

فن آوری و پیش رفت کیفی این بازی ها به فاصله کوتاهی، در ایران رواج گسترده ای یافته اند.

بازی های آتاری و میکرو، از نمونه های ابتدایی بازی های رایانه ای است که بازار اسباب بازی و لوازم سمعی و بصری را به تسخیر خود در آورده اند. تصاویر یک بعدی و بهره گیری از گرافیک رایانه ای، ویژگی مهم این بازی هاست.

بازی دیگری که در ادامه روند تکمیل فن آوری این بازی ها وارد بازار شده است، بازی «سگا» است. این بازی ها که دارای تصاویر دوبعدی است، تا حدود بسیاری با تصاویر واقعی انطباق دارد. هم چنین، این بازی ها دارای موسیقی متن متناسب با محتوای بازی ها هستند؛ ولی چیزی که بر شمار طرف داران این بازی ها افزوده، بهای مناسب آن ها برای مصرف کننده است.

جدیدترین بازی هایی که به صورت دیسک عرضه می شود، Play Station و CD است. بازی Play Station که به بازی سونی نیز معروف است، به تلویزیون وصل می شود [و دارای] واقع نمایی تصاویر بسیار بالاست2 از این رو، این بازی ها، جذبه سحرآمیزی دارند و چون نوجوان، خود، اجرا کننده و در بطن بازی است و همراه با دیگر شخصیت های بازی، درگیر حوادث و ماجراهایی می شود که طراح بازی برای او تدارک دیده، جذاب است.

این بازی ها، با بهره گیری از تصاویر پرتحرک و صدهای مهیج، دنیایی از هیجان را به این انسان های تشنه جنب و جوش ارزانی می کند و همین جذبه و کشش زیاد است که روح و جسم آنان را برده وار، مطیع خود می سازد و به دنیایی از تخیلات می برد که خود را محور و قهرمان اصلی ماجرا می پندارند.

این بازی ها با ترفندهای گوناگون چنان تأثیری بر فکر و اعصاب فرد می گذارند که در واقع خود او نیز جزئی از این مجموعة ماشینی می شود.

محاسن بازی های رایانه ای

ـ فرایند یادگیری را آسان و توجه نوجوان را جلب می کند؛

ـ با رایانه فراگیر، هرچند بار که بخواهد، می تواند موضوعی را ببیند، بخواند و مرور کند؛

ـ برنامه های بسیار متنوعی ساخته شده که به نوجوان امکان می دهد تصاویر یا داستان هایی را خلق کند و یا این که امکاناتی را ارائه می دهند که نوجوانان را به تاریخ، جغرافیا و ... علاقمند می کنند؛

ـ برخی از برنامه های آموزشی، به نوجوانان کمک می کند تا بسیاری از مهار ت های زندگی را با خود تمرین کنند؛

ـ بیش تر برنامه های رایانه ای در وقت و هزینه، صرفه جویی های بسیای به همراه دارند؛

ـ به نظر برخی از پزشکان، بازی های رایانه ای به نوجوانان می آموزد که زودتر سلامت خود را بازیابند و به داروهای مسکن، کم تر نیاز پیدا کنند؛

ـ بازی های رایانه ای هم چنین به کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماریی هایی چون «فلج مغزی» یا «نارسایی در تشخیص واژه ها» کمک می کند؛

ـ به عقیده یک دکتر روان شناس، بازی های رایانه ای، نوجوانان را وارد دنیایی می کند که کنترلش در دست آن هاست و به همین دلیل، آنان از این بازی ها لذت فراوانی می برند؛

ـ بازی های رایانه ای؛ به برخی هماهنگی ها میان چشم و دست و پرورش عضله ها کمک می کند؛

ـ ابزاری است کمک موزشی برای معلولان و پرکردن اوقات فراغت آنان.

زیان های بازی های رایانه ای

الف) آسیب های جسمانی

ـ چشمان فرد، به دلیل خیره شدن مداوم به صفحه نمایش رایانه، به شدت تحت فشار نور قرار می گیرد و دچار عوارض منفی می شود؛

ـ مشاهده ها نشان می دهد که نوجوانان، چنان غرق بازی می شوند که توجه نمی کنند به دلیل درگیر شدن در ماجرای بازی، تا چه حد از لحاظ بینایی و ذهنی، به خود فشار می آورند؛

ـ به دلیل این که نوجوان در یک وضعیت ثابت تا ساعت ها می نشیند، ستون فقرات و استخوان بندی اش دچار اشکال شده و فرد، مبتلا به آرتروز می شود. همچنین احساس سوزش و سفت شدن گردن، کتف ها و مچ دست، از دیگر عوارض کار ثابت و طولانی مدت با رایانه است؛

ـ هیجان همیشگی هنگام بازی، بر روی ارگانیسم فرد تأثیر گذاشته و پی آمدهای منفی بر دستگاه گردش خون و گوارش می گذارد، هم چنین این هیجان های دروغین، سلامت روانی کودک را به خطر می اندازد؛

ـ پوست فرد، در معرض بمباران همیشگی پرتو هایی قرار می گیرد که از صفحه رایانه پخش می شود؛

ـ ایجاد تهوع و سرگیجه، بویژه در کودکان و نوجوانانی که زمینه صرع دارند، از دیگر عوارض این بازی هاست؛

ـ به نظر برخی از متخصصان اعصاب و روان، بازی های پرهیجان رایانه ای که طی آن، صفحه نمایش گر رایانه، از فلاش ها و شعا ع های خیره کننده نوری پوشیده می شود، سبب بروز هیجان های شدید عصبی در نوجوانانی می شود که از نظر عصبی ضعیف هستند و برای ابتلا به صرع، آمادگی دارند.

به گفته پزشکان، دلیل عمده ناراحتی صرع، مربوط به کسانی می شود که نسبت به نور حساسیت دارند و تحمل چشمک های پی در پی نور در بازی های رایانه ای برای آنان دشوار است.

به گفته انجمن بیماران صرع انگلیس، حدود یک درصد از نوجوانان غیرمبتلا به بیماری صرع، به نور حساسیت دارند؛ در حالی که این رقم در میان بیماران مبتلا به این بیماری، پنج درصد است که حتی در مواردی هنگام بازی صرع به مرگ گزارش شده است.

مادر یک نوجوان 14 ساله در یک بررسی که روزنامه انگلیسی «سان» در این باره انجام داد گفت: پسرم بر اثر بازی رایانه ای «نینتندو» جان سپرده است. وی افزود که پسرش پس از یک ساعت بازی، دچار تشنج شد و به زمین افتاد و چند دقیقه بعد، جان سپرد.

ب) آسیب های روانی ـ تربیتی

1. تقویت حس پرخاش گری

مهم ترین ویژگی بازی های رایانه ای، حالت جنگی بیش تر آن هاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی، با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگند. استمرار چنین بازی هایی، نوجوان را پرخاش گر و ستیزه جو می سازد و تلاش می کند خواست هایش را با زور و تهاجم به دست آورد.

«مجید قادری» مدیرمرکز سرگرمی های سازنده کانون پرورش فکری می گوید:

«خشونت» و «سکس»، مهم ترین محرکه هایی است که در طراحی جدیدترین و جذاب ترین بازی های رایانه ای، به حد افراط از آن استفاده می شود. چهره های معروف هالیوود که در فرهنگ اسلامی ما ضد ارزش و غیراخلاقی هستند، در این بازی ها به صورت قهرمان های شکست ناپذیر جلوه نمایی می کنند.

2. انزوا طلبی

نوجوانانی که همیشه با بازی های رایانه ای درگیرند، به انزوا و درون گرایی متمایل شده و در برقراری ارتباط اجتماعی پویا با دیگران ناتوان خواهند بود. این روحیه انزواطلبی باعث می شود که نوجوان از گروه هم سالان جدا شود که این خود زمینه ساز ناهنجاری های دیگر است.

مادری در این باره می گوید: فرزندم به این بازی معتاد شده است. او هر روز با تردستی و شیرین کاری، خود را به صفحه تلویزیون می رساند و از دنیای بیرون به کلی بی خبر است؛ حتی متوجه رفت و آمد میهمان نمی شود؛ و همیشه پس از دست کشیدن از این برنامه، با سردرد و کسالت مواجه می شود.

3. تنبل شدن ذهن

در این بازی ها، به دلیل این که بیش تر، کودک و نوجوان با ساخته ها و برنامه های دیگران روبه روست و کم تر قدرت دخالت و تصرف در آن ها را می یابد، حالت انفعال گرفته و اعتماد به نفس او در برابر ساخته ها و پیش رفت دیگران، متزلزل می شود. دکتر شهلا کاظمی پور (مشاور علمی مرکز سنجش برنامه ای صداوسیما) می گوید: بیش تر خانواده ها تصور می کنند در بازی های رایانه ای، فرد در بازی، مداخله فکری همیشگی دارد. به نظر من این مداخله، فکری نیست؛ بلکه این بازی ها سلول های مغزی را فریب می دهند. از نظر حرکتی نیز این بازی ها تنها چند انگشت کودک را حرکت می دهند. ما هرچه در این مسیر حرکت کنیم و این بازی ها را گسترش دهیم، انسان هایی را تحویل جامعه خواهیم داد که سرخورده، افسرده، غیرمتحرک و غیرسازنده می باشند، خوداتکایی آن ها بسیار کم خواهد بود و ابتکار عمل نخواهند داشت؛ در حالی که برای جامعه، نیاز به انسان هایی خلاق، مبتکر و متفکر داریم.

4. پی آمد منفی در روابط خانوادگی

در دوره کنونی که زندگی ها به سوی ماشینی شدن پیش می رود، خود به خود، روابط عاطفی رنگ باخته و در کنار هم بودن خانواده کم تر شده است. در چنین وضعی، بسیاری از مردم از وجود تلویزیون به عنوان جعبه جادویی که باعث سردی روابط خانوادگی شده است، یاد می کنند؛ در حالی که جعبه جادویی دیگری با جاذبه سحرآمیزتری به نام رایانه نیز به زندگی ماشینی ما وارد شده و دشواری ها را دو چندان کرده است.

خانمی می گوید: همسرم برای انجام پژوهش های دانشگاهی اش یک رایانه به منزل آورد که چند دیسک بازی هم ضمیمه آن بود. دو پسر من در طول روز با آن سرگرم بازی می شدند وحتی سرشب ها ترجیح می داند با این وسیله سرگرم کننده نوین، وقت بگذرانند. طولی نکشید که همسرم هم به این بازی ها جلب شد. کم کم دریافتم که تمرکز و صرف وقت آنان به این ترتیب، روابط خانوادگی و عادی را تحت تأثیر قرار داده است؛ به خود آمدم و با قاطعیت از همسرم خواستم که رایانه را به محل کارش منتقل کند.

خانواده دیگری این گونه شکایت می کند: در تعطیلات تابستانی قصد مسافرت داشتیم. مخارج و مقدمات آن نیز از پیش تأمین شده بود؛ اما اشتغال بیش از حد و علاقمندی بچه ها به بازی رایانه ای، آنان را از این تفریح سالم و شاد، محروم کرد.

5. افت اخلاقی

اشاعه فرهنگ برهنگی و ترویج سکس، از آفت های دیگر بازی های رایانه ای است. نبردهای تن به تن دختران نیمه عریان، رقص و موسیقی غربی و ... در این گونه بازی ها تبلیغ شده است و متأسفانه بی هیچ گونه دشواری، در فروشگاه ها به معرض فروش گذاشته می شود.

برخی از برنامه های رایانه ای، با بازی های ساده آغاز شروع شده و به تصاویر مستهجن ختم می شوند؛ در برخی از این بازی ها، جایزة پیروزی، ظاهر شدن عکس های مستهجن بر روی صفحه رایانه شماست.

بی تردید در ساخت و تولید این بازی ها، دست سازمان های جاسوسی سیا، موساد و... در کار است و می خواهند ذهن و روان کودکان ما را مسموم کنند.

6. افت تحصیلی

به دلیل جاذبه مسحور کننده این بازی ها، نوجوانان وقت بسیاری را صرف آن می کنند و در واقع، با مصرف انرژی عصبی و روانی خویش و با چشمان و ذهنی خسته به بستر می روند و گاه، صبح زودتر از وقت معمولی بیدار می شوند تا پیش از مدرسه نیز اندکی بازی کنند. بی تردید، این علاقه، سبب افت تحصیلی خواهد شد.

7. زمینه ساز از خود بیگانگی

دنیای مجازی ولی نزدیک به واقعیتی که در بازی های رایانه ای به تصویر کشیده می شود، آن قدر مسحور کننده و جذاب است که مخاطب کودک و نوجوان در معرض تأثیر تمام باورهایی قرار می گیرد که از سوی طراحان این بازی ها به او القا می شود.

فرد، دچار از خودبیگانگی شده و مانند آن ها می اندیشد. برای نوجوانی که در حال بازی است فرقی نمی کند که دشمن کیست؛ دشمن همان است که بازی می گوید. در میان انبوه بازی های رایانه ای که اکنون به آسانی در دسترس کودکان قرار می گیرند، بازی هایی وجود دارند که در آن مسایل اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشورهای مسلمان بویژه ایران، مورد گستاخی قرار می گیرد.

در یک بازی به نام 111ـF پنج کشور مسلمان که در میان آن ها نام ایران هم دیده می شود، به عنوان کشورهای حامی تروریسم معرفی می شوند؛ سپس بچه ها در قالب خلبان هواپیمای جنگنده مأموریت می یابند تا نقاط حساس این کشورها هم چون مراکز اقتصادی و نظامی را بمباران کنند.

در واقع، ترویج گران تروریسم، این بازی ها را میدان مناسبی برای تاخت و تاز عقید ه ها و آرای خود در میان کودکان و نوجوانان یافته اند و حقیقت ها و واقعیت های موجود را به آسانی وارونه جلوه می دهند.

در بازی دیگر، یک ناو آمریکایی به خلیج فارس می آید، سپس در جریان بازی، محل مأموریت بچه ها در کشتی تعیین می شود و آنان وظیفه دارند تا از ناو آمریکایی در برابر قایق های تندروی ایرانی که در آن تیپ های حزب اللهی دیده می شوند محافظت کنند.

متأسفانه این گونه بازی ها، بی هیچ کنترل و نظارتی از سوی مراجع ذی صلاح، به آسانی در دسترس فرزندانمان قرار می گیرد.

رهنمودها

اگر چنان چه قرار است از بازی های رایانه ای بهره بگیرید، بهتر است بازی های تصویری خلاق که باید به وسیله آن ها، معماهایی را حل کرد، بیش از بازی های دیگر مورد توجه قرار گیرد.

بازی های دسته جمعی، کم تر مسئله ساز است؛ این بازی ها، زمانی بیش تر ویران گر است که ما را به تنهایی برای ساعت های طولانی، مسحور خود کند.

ضروری است که همیشه بین دو نوبت بازی استراحت کنیم. دو شرکت بزرگ ژاپنی سازنده بازی های رایانه ای موسوم به «نینتند» و ـ سگا به خریداران هشدار داده و توصیه می کنند که بین بازی ها، به طور منظم به خود استراحت دهید.

صفحه نمایش گر رایانه، اندکی پایین تر از چشم ها قرار داده شود تا چشم ها مسلط به صفحه رایانه باشد.

روشنایی اتاق به نحوی تنظیم شود که بازتابش و زنندگی نور به حداقل برسد.

بهتر است با خودمان عهد ببندیم که مثلاً تنها در روزهای تعطیلی مجاز به بهره گیری از این بازی ها باشیم.

آسیب های رایانه و آفت های آن را هیچ وقت فراموش نکنیم.

ویران گرترین بازی های تصویری، بازی هایی هستند که تصویرهای آن ها به طور مکرر بر صفحه ظاهر می شوند و ما باید به تمام تصویرهایی که از برابر چشم ما می گذرند، شلیک کنیم؛ توصیه می کنیم کم تر به سراغ این گونه بازی ها برویم.

مضرات بازی‌های رایانه‌ای برای کودکان

امروزه با رشد فزاینده بازی های رایانه ای ، میلیونها کودک و نوجوان در سراسر جهان با رویگرداندن از بازی های پر تحرک و شادی آفرین،ساعت ها مانند مسافری یکه و غریب بی هیچ همراهی وارد دنیای بازی های بی انتهای رایانه ای شده و در نهایت با چشمانی برافروخته و لب و لوچه های آویزان با تذکرات مکرر والدین آن را رها می کنند.

به گزارش مشرق به نقل از ایرنا، هرچند این روزها بازی های رایانه ای جزو محبوب ترین بازی ها برای بچه ها لقب گرفته اند اما باید توجه داشت که این بازی ها می توانند به عنوان تهدیدی جدی برای سلامت روح و روان و جسم کودکان و نوجوانان به حساب بیایند.

هر چند به اعتقاد برخی کارشناسان ، تعدادی از بازی های فکری و معمایی می تواند سلول های مغزی را به فعالیت واداشته و فکر کودکان را تقویت کند و در رشد خلاقیت و بالندگی ذهنی کودکان تاثیر داشته باشد، اما والدین باید در انتخاب نوع بازی برای گروه های سنی و تاثیر این بازی ها در جسم و روح فرزندان خود نهایت دقت را داشته باشند.

کودکان و نوجوانان معتاد به اینترنت مانند رانندگانی هستند که بی اعتنا به علایم راهنمایی و رانندگی، اتومبیل اسقاطی خود را در جاده های خاکی به هر سو می رانند تا آنکه بالاخره وارد تونل افسردگی می شوند.

افرادی که ساعت های متمادی در اینترنت پرسه می زنند و به بازی های رایانه ای می پردازند معمولا برای درس خواندن و فراگیری نکات و مباحث آموزشی،وقت کم می آورند.

اختصاص ساعات زیاد برای بازی های رایانه ای، آسیب های جسمانی فراوانی از جمله بروز تیک ها و فشارهای عصبی، سردرد، چشم درد، چاقی، کمر درد، دردهای مفصلی انگشتان و مچ دست، کم خوابی و بی خوابی، اختلال در اشتها و خارج شدن ستون فقرات از حالت طبیعی را نیز می تواند به همراه داشته باشد.

آسیب های اخلاقی و از بین بردن رابطه فکری و عاطفی فرزندان و والدین از دیگر آسیب های بازی های رایانه ای است که کودکان را تهدید می کند همچنین برخی از کارشناسان معتقدند تماس بیش از حد با بازی های رایانه ای موجب اعتیاد کودکان به اینگونه بازی ها می شود.

به جرات می توان گفت امروز کمتر بچه ای به سراغ بازیهای سنتی و محلی رفته و برای گذراندن وقت خود با دوستان در محله ها و پارکها بازی می کند.

اکثر بچه ها ترجیح می دهند بیشتر وقت خود را در دنیای فناوری و دیجیتال بگذرانند و با بازیهای رایانه ای سرگرم شوند.

هنوز بزرگان ما به یاد دارند که کودکان و نوجوانان نسل پیشین اوقات فراغت خود را با وسایلی مانند توپ ، فوتبال دستی ، دوچرخه و وسایل پرتحرک می گذراندند و اگر در این بین پیدا می شد خانواده ای که از تمکن مالی برخوردار بود برای فرزند خود برنامه های تفریحی و سرگرمی دیگری نیز فراهم می کرد.

اما با گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی در دنیا بسیاری از حوزه ها از جمله حوزه بازی ها نیز متحول شده است.

در همین حوزه نیز وسایل و فناوری های متعددی وارد و به مرور کنار رفته و ابزارهای جدید جایگزین آنها شده اند اما شاید کمتر کسی به واقعیتی در این بین توجه داشته و آن اینکه سازندگان و پشتیبانان غربی خلق این بازی ها توانسته اند در فرهنگ و نگرش کشورهای هدف، تاثیرگذار شوند.

جدای از اینکه برخی از بازی های رایانه ای با اهداف مشخصی تولید و روانه بازار می شوند خانواده ها نیز نباید از تاثیرات روحی و روانی این نوع بازی ها غافل باشند زیرا برخی از بازی های رایانه ای به گونه ای طراحی و ساخته می شوند که مخاطب را مجبور می سازد تا به هر شکل ممکن خود را به پایان بازی برساند و در نهایت خود را قهرمان بلامنازع این بازی ها بداند.

همین گمان اولیه - قهرمان بلا منازع - آغازگر حملات بسیاری به کودکان می شود؛ که استرس و اضطراب ناشی از قهرمان شدن و برتری جویی از همان لحظات آغازین بازی، به ذهن و روح کودک آسیب می رساند.

در این بین به مدد تکنولوژی موجود در ساخت کنسول های بازی و به تبع آن وجود جذابیت های بصری در رنگ و تصویر و نیز سیر داستانی جالب در بازی ها، هر گروه سنی که به عنوان مخاطب در مقابل کنسول های بازی می نشیند، ساعت ها بدون کمترین تحرک و جابه جایی سرگرم بازی شده و خود را در نقش نیروی منجی می ببیند که در بازی تنها به فکر قهرمان شدن است.

همین ساعت ها بدون تحرک و جابه جایی در مقابل کنسول های بازی نشستن می تواند افت تحصیلی، مشکلات بینایی و اسکلتی، تقویت حس پرخاشگری، ایجاد روحیه انزواطلبی، تنبل شدن ذهن و تاثیر منفی بر روابط خانوادگی را به همراه داشته باشد.

بازی های رایانه ای خواسته یا ناخواسته وارد خانواده ها شده است و اگر بخواهیم آن را نادیده بگیریم و فرزندان مان را از داشتن این بازی ها محروم کنیم به حتم در آنها حرص و ولع بیشتری برای پرداختن به چنین بازی هایی ایجاد کرده و آنها را وادار می کنیم تا به دور از چشم ما این کار را انجام دهند.

از سوی دیگر اگر بخواهیم در این زمینه، نظارت کافی را نیز بر فرزندان مان نداشته باشیم به حتم فرزندان مان با خطرهای روحی، روانی و جسمی فراوانی تهدید می شوند.

محمد مهدی صدوقی کارشناس مسایل اجتماعی یکی از راه حل های اصولی در این زمینه را تولید محصولاتی منطبق با فرهنگ کشور دانست و اظهار امیدواری کرد که در سال های آینده بتوانیم به عنوان صادر کننده بازی های رایانه ای در سطح گسترده ای در دنیا، محسوب شویم.

وی با بیان این که والدین می بایست نظارت جدی بر کار فرزندان شان در هنگام استفاده از رایانه و بازی های رایانه ای داشته باشند گفت:لازم است تا آنها فرهنگ استفاده صحیح از بازی های رایانه ای را به فرزندان خود آموزش دهند.

مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: اینترنت و بازی های رایانه ای به عنوان یک محصول رسانه ای، حکم شمشیر دو لبه را دارد.

دکتر ˈشهرام خرازی هاˈ می افزاید: مواجهه کودکان و نوجوانان با سایت های اینترنتی و اینگونه بازی ها هم تبعات مثبت و هم تبعات منفی به همراه دارد.

وی خاطرنشان می کند تحقیقات نشان داده که مغز کودکان و نوجوانانی که بطور مدام با سایت ها و بازی های رایانه ای، سر و کار دارند در مقایسه با مغز دیگر هم سن و سال های خود، فعال تر، خلاق تر و دارای سرعت عمل بیشتری است.

مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می دهد: بازی های رایانه ای، خلاقیت کودکان را شکوفا می کند و به نیازهای آنها برای تجربه کردن هیجان، پاسخ فوری می دهد.

خرازی ها گفت: علاوه برآن، مهارت های حرکتی انگشتان دست کودکان و نوجوانان در اثر مشغول شدن با صفحه کلید و بازی های رایانه ای به تدریج افزایش می یابد در نتیجه این گروه از بچه ها در کار با رایانه نیز سریع تر از سایر کودکان عمل می کنند.

وی خاطرنشان کرد، در کنار این فواید مضرات قابل توجهی نیز در بازی های رایانه ای گزارش شده است که نمی توان به راحتی از کنار آنها گذشت.

مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: اگر زمان صرف شده برای وبگردی و بازی های رایانه ای، بسیار طولانی باشد، عوارضی مانند اضافه وزن، تاری دید، نزدیک بینی، کم حوصلگی و بی حوصلگی، کم خوابی و در نتیجه چرت زدن در طول روز و افت تحصیلی، پرخاشگری، خشونت ورزی و گاهی حتی تمایل و اقدام به اعمال بزهکارانه و خلاف قانون گریبانگیر کودکان و نوجوانان می شود.

خرازی ها ادامه می دهد: کودکان به تدریج به اینترنت و بازی های رایانه ای، معتاد می شوند و مانند معتاد به مواد مخدر، هنگام دسترسی نداشتن به اینترنت و بازی های رایانه ای به هر دلیلی، احساس می کنند که چیزی کم دارند.

وی اضافه می کند: این کودکان برای فراهم آوردن امکانی برای ورود به سایت و بازی های مورد نظر برمی آیند و در این مسیر ممکن است حتی قراردادهای عرفی خانواده و جامعه و قوانین جاری را زیر پا بگذارند.

به گفته مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران ،کودکانی که با اینترنت و بازی های رایانه ای انس گرفته اند کم کم بر دنیای مجازی شخصی خود متمرکز می شوند، از دیگران دوری و ارتباطات خود را محدود می کنند.

خرازی ها می گوید: اینگونه کودکان مانند معتادان به مواد مخدر، انزواطلبی پیشه کرده و همه وقت و هم و غم خود را صرف اینترنت و بازی های رایانه ای و تهیه بازی های جدیدتر و مهیج تر و کشف سایت های جالب تر می کنند.

وی خاطرنشان می کند خطرات بازی های رایانه ای و اینترنت تا آنجاست که اخیرا در یکی از کشورهای غربی در پی افزایش آمار معتادین رایانه ای، کلینیک ترک اعتیاد رایانه ای راه اندازی شده است.

مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران، افسردگی را یکی از پیامدهای مهم اعتیاد به اینترنت و بازی های رایانه ای عنوان می کند و می افزاید: اینترنت و بازی های رایانه ای، یک جهان مجازی و شخصی برای کاربران می آفریند؛ کاربران به تدریج از دنیای اطراف کناره می گیرند، از تعامل با دیگران می پرهیزند و سر در لاک خویش فرو می برند.

خرازی ها ادامه می دهد: در چنین شرایطی فرد حمایت همنوعان خویش را از دست می دهد و با دیگران احساس بیگانگی می کند و از همین نقطه است که زمینه افسردگی ایجاد می شود.

خرازی ها می گوید: برخی از کودکان در ساعات تحصیل در مدرسه برای تعطیل شدن و بازگشت به منزل لحظه شماری می کنند تا هر چه زودتر خود را در عالم بازی های رایانه ای غرق کنند، گاهی حتی از رفتن به مهمانی های فامیلی یا دوستانه مرسوم سرباز می زنند تا برای بازی و وبگردی وقت کم نیاورند.

وی خاطرنشان می کند روابط عاطفی اینگونه کودکان با والدین و خواهر و برادر های خود مخدوش می شود و در زنگ های تفریح و گاه حتی سر کلاس به معرفی بازی ها و سایت های جدید و یا مورد علاقه می پردازند و با تشریح لذتی که حین بازی و یا مشاهده سایت می برند می کوشند تا این لذت را با همکلاسی ها تقسیم کنند.

به گفته مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران ، پسرها معمولا بیش از دخترها اسیر و درگیر بازی های رایانه ای و به ویژه سایت های مستهجن می شوند چون این بازی ها بیشتر برای مردان طراحی می شوند و سهم زنان در دنیای مجازی رایانه ای کمتر از مردان است.

خرازی ها تاکید می کند بازی های رایانه ای مانند دیگر محصولات رسانه ای - فیلم ، سریال و...- باید درجه بندی سنی شوند که در حال حاضر ˈبنیاد ملی بازی های رایانه ایˈ نسبت به تدوین و اجرای نظام رده بندی سنی این محصولات رسانه ای اقدام کرده است.

وی می گوید: نظام رده بندی از این ظرفیت برخوردار است که به یکی از اساسی ترین راهبردهای نظام اجتماعی کشور برای محافظت در برابر پیامدهای سوء گسترش بازی های رایانه ای و رفع آثار و تبعات منفی این پدیده گریزناپذیر تبدیل شود.

به هرحال با نگاهی به انبوه بازی های موجود در بازار در می یابیم که اغلب این بازی ها وارداتی و محصول کشورهای دیگر است که در ساخت هریک از این بازی ها اهدافی را دنبال می کنند ،بی تردید استفاده بیمارگونه از بازی های رایانه ای یا اینترنت ، کودکان و نوجوانان را از فعالیت های مفید و سازنده ای مانند فعالیت های درسی، ورزش کردن و ارتباط با دوستان و والدین، باز می دارد.

رجا معالی کارشناس نرم افزار و رایانه نیز گفت:بازی های رایانه ای با همه فوایدش از کاستی ها و آسیب هایی نیز برخوردار است، اما به نظر می رسد آسیب های فردی و روان شناختی آن از سایر خطرات بیشتر باشد.

وی افزود: این در حالی است که اغلب والدین در مورد نوع بازی ها و نحوه استفاده از این بازی ها و همچنین خطرات و تهدیدهای آن برای سلامت روان کودکان خود اطلاعات کافی ندارند.

مهندس معالی ادامه داد که هرسال با فرارسیدن فصل تابستان، کودکان ساعات زیادی را صرف بازی رایانه ای می کنند و والدین بی توجه به نوع بازی ها و عوارض جسمی و روانی آن، نشستن پشت رایانه و بازی های رایانه ای نامناسب، فقط می خواهند کودکانشان ساعاتی آرام و ساکت باشند.

این کارشناس امور نرم افزار و رایانه در ادامه گفت: برخی دیگر از والدین نیز تلاش دارند بازی های رایانه ای کودکان خود را کنترل کنند اما در نهایت تسلیم خواست کودکانشان می شوند.

مهندس رجا معالی معتقد است، هرچند بازی های رایانه ای،می تواند اطلاعات کودکان و نوجوانان را افزایش دهد،اما از سوی دیگر این بازی ها می تواند بر تمایلات و گرایش های فرزندانمان تاثیرگذار باشد زیرا برخی از بازیهای رایانه ای با هدف ترویج فرهنگ مادی و تهی کردن جوانان از معنویت ساخته می شود.

سرهنگ ˈمحمدقربان عسگریˈ روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: آسیب این بازیها بیشتر از ماهواره برای کودکان ونوجوان است، زیرا بیشتر شرکت های تولیدی این بازیها صهیونیست ها هستند و برای جذب نوجوانان وفروش بیشتر از سه عامل خشونت، وحشت و شهوت استفاده می کنند.

وی اظهار کرد: متاسفانه در این بین بیشتر والدین تصور نمی کنند که این بازیها چه صدمات جبران ناپذیری را می تواند بر روح وجسم کودکان و نوجوانان داشته باشد.

این مسوول ادامه داد : این بازیها با بهره گیری از تصاویر پرتحرک و صداهای مهیج، دنیایی از هیجان را به افراد وارد و همین امر باعث تسخیر روح افراد از دنیای تخیلات خواهد شد.

عسگری خاطرنشان کرد : دشمن در برخی از این بازیها سعی دارد مسلمانان را تروریست و در مقابل خود را منجی جهان معرفی کند واین موضوع نوعی دیگر از جنگ نرم محسوب می شود.

معاون اجتماعی فرمانده نیروی انتظامی استان قزوین گفت: همچنین در برخی از این بازیها زنان با پوششی نامناسب و مبتذل نقش آفرینی کرده وذهن فرد را به سمت تعاملات جنسی تحریک می کند.

وی، آسیب های جسمانی، روانی و تربیتی را از دیگر موارد آسیب های استفاده از این بازیهای مخرب عنوان کرد.

عسگری خاطرنشان کرد: والدین هنگام خرید بازی برای فرزندان خود سعی کنند از بازیهای تولید داخل استفاده کنند و شرایط سنی فرزندان خود را برای آن بازی در نظر بگیرند.

این مسوول افزود: والدین باید زمان بیشتری را برای فرزندان خود صرف کنند چراکه هر قدر صمیمیت والدین با فرزندان بیشتر باشد زمینه استفاده کودکان از چنین بازیهایی کمتر خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: همچنین والدین توجه داشته باشند که زمینه رفتن کودکان خود به گیم نت ها را از بین ببرند ، زیرا این محیط ها مکان مناسبی برای کودکان آنان نیست.

البته جاذبه بازیهای رایانه ای امروزی بسیار شگفت انگیزتر از بازیهای سنتی قدیمی است و اینکه کودکان ، نوجوانان و جوانان و گاهی بزرگترها جذب اینگونه بازیها می شوند بی دلیل نیست.

جوانان امروزی با عرصه های جهانی مواجه شده اند که مرزهای فیزیکی و جغرافیایی کشورها و فرهنگ را درنوردیده است و فرهنگ جهانی رسانه ها برای آنها یک قدرت متحدساز و نوعی آموزش فرهنگی است که به آنها می آموزد چگونه مصرف کنند، چگونه رفتار کنند، به چه فکر کنند، احساساتشان چگونه باشد، به چه اعتقاد داشته باشند، از چه بترسند و به چه تمایل داشته باشند .

گرچه بازیهای رایانه ای بعنوان یک ابزار تفنن و درجهت پرکردن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان ارزیابی می شود اما واقعیت این است که این بازیها در مقایسه با بازیهای فیزیکی و سنتی سالم توسط اقشار و گروههای سنی متنوعی در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرند که گروه سنی نوجوان به دلیل حساسیت بالا در ارضای احساس کنجکاوی و فراخور سن خود و نیز رشد دنیای سایبر در جامعه بیش از هرگروه و طبقه ای با این نوع بازیها در گیر و دارای مشغله فکری است .

از سوی دیگر دنیای بازیهای رایانه ای و فعالیتهای متأثر از آن با توجه به مشغله های فکری اجتماعی و اقتصادی که خانواده ها دارند و رها شدن نوجوانان در انتخاب انواع بازیهای مورد نظرشان می تواند تا حد زیادی کودکان و حتی نسل جوان را تهدید کرده و با القای تفکرات و باورهای نا هنجار به ذهن آنان ، فرهنگ جامعه را در آینده با دگرگونی های غیرقابل تصوری مواجه کند.

بازی‌های رایانه ای برای کودکم ضرر دارد؟

پیشرفت و مدرنیته، زندگی‌ها را دستخوش تغییرات زیادی کرده است، تغییراتی که حتی بازی‌ها و اسباب بازی های بچه‌ها را هم تحت تاثیر قرار داده است.

امتیاز خبر: 96 از 100 تعداد رای دهندگان 1801

روزنامه تهران امروز: پیشرفت و مدرنیته، زندگی‌ها را دستخوش تغییرات زیادی کرده است، تغییراتی که حتی بازی‌ها و اسباب بازی های بچه‌ها را هم تحت تاثیر قرار داده است و این سوال که کدام بازی و اسباب بازی مناسب است، دغدغه ذهنی والدین بسیاری از فرزندان نسل امروز شده است.

خانم دکتر به عنوان اولین سوال لطفا بازی را تعریف کنید.

ـ بازی فعالیت طبیعی بچه هاست. همه کودکان به صورت ذاتی بازی کردن را دوست دارند و به آن نیاز دارند. پیاژه در تعریف بازی می گوید: «بازی فعالیتی طبیعی و دلپذیر است که هدفش در خودش نهفته است».

در واقع بچه ها بازی می کنند برای بازی کردن، در حالیکه بزرگترها می توانند از این بازی های بچه ها به اهداف شناختی و درمانی خود در مورد آنها دست پیدا کنند.

چرا بازی برای کودکان لازم است و چه تاثیری در رشد آنها دارد؟

ـ بازی در چهار جنبه، رشد جسمی ـ حرکتی، رشد شناختی، رشد عاطفی ـ روانی و رشد اجتماعی ـ اخلاقی موثر است. بازی باعث رشد بهتر اعضای بدن و کسب آمادگی های جسمی در آنها می شود. بچه ها در خلال جست و خیز و دویدن های خود به رشد عضلانی می رسند و بهتر می آموزند تعادلشان را حفظ کنند.

چند سال پیش شعار سازمان بهداشت جهانی این بود: «تحرک رمز سلامت است» . بیشتر بازی ها به ویژه بازی های سنتی ما پر از تحرک هستند. اگر بچه ها به بهانه بازی تحرک نداشته باشند، به طور حتم انرژی خود را از طریق روش های دیگری که احتمالا مناسب نیست تخلیه خواهند کرد.

بازی همچنین باعث ایجاد تعادل عاطفی و روانی در کودکان می شود.کودکان به ویژه بچه های زیر ۶ سال تقریبا همه آموزش های خود را از طریق بازی به دست می آورند، آنها در خلال باز ی رنگ ها را می شناسند، با طبیعت آشنا می شوندو نقش های اجتماعی را فرا می گیرند.

چه بازی هایی به رشد اخلاقی و اجتماعی بچه ها کمک می کند؟

ـ بازی های گروهی. این بازی ها وسیله مناسبی است تا بچه ها در گروه قرار بگیرند و به صورت عینی جمع را تجربه کنند و قواعد و قوانین آن را بیاموزند.

آنها در این بازی ها می آموزند به حقوق دیگران احترام بگذارند و یا به آنها کمک کنند. بازی گروهی باعث ایجاد جامعه پذیری و مسوولیت پذیری در کودکان می شود. برای یادگیری هر مهارت باید در فضای مناسب آن قرار گرفت، همانطور که برای یادگیری شنا باید حتما داخل آب رفت برای یادگیری مهارت های اجتماعی هم باید وارد جمع و اجتماع شد.

نظرتان در مورد باز های کامپیوتری چیست؟

ـ در هرصورت کامپیوتر بخشی از زندگی امروز ماست و جوامع و زندگی ها را تحت تاثیر خود قرار می دهد. باید امتیازات و محدودیت های آن را مورد توجه قرار داد، مدت زمانی که کودک در طول روز از این بازی ها استفاده می کند، تناسب سن او با بازی، نوع بازی و ... همه از جمله نکات مهمی هستند که باید به آنها توجه کنیم.

برخی از مردم فکر می کنند این بازی ها کاملا مضر است و بچه های خود را از انجام بازی های رایانه ای منع می کنند، آیا این کار درست است؟

ـ نه، بازی های رایانه ای همیشه هم بد نیستند. اولین نکته مثبت آنها سرگرمی است، در ضمن برخی از آنها می توانند وسیله ای برای آموزش بچه ها باشند.

و استفاده نادرست و زیاد از آنها چه تاثیرات مخربی خواهد داشت؟

ـ مانع از ارتباطات انسانی می شود و کمرنگ شدن این ارتباطات روی فرد تاثیر نامطلوبی می گذارد و رشد اجتماعی کودکان را مختل کرده و قدرت سازگاری و همکاری آنها را با سایرین تحت تاثیر قرار خواهد داد. انزوا و گوشه گیری و ناسازگاری از جمله پیامدهای منفی استفاده زیاد و بی برنامه از بازی های کامپیوتری است.

آیا از نظر جسمی هم تاثیر منفی خواهد داشت؟

ـ بله، به ویژه برای کودکان زیر ۶ سال، در واقع هرچه سن کودک کمتر باشد تاثیر منفی آن بیشتر خواهد بود. چشم بچه ها و حتی اعصاب آنها خیلی در معرض خطر قرار دارد.

بهتراست به جای بازی های خشن که خشونت را القا می کنند، از بازی های خوب کامپیوتری مثلا نقاشی با رایانه و بازی های مناسب فکری استفاده کنیم. هیجان در حد تعادل برای بچه ها خوب و حتی لازم است و باعث شور و شوق در بچه ها می شود اما بازی های خشن و رایج کامپیوتری هیجانات منفی و بیش از حدی را به بچه ها وارد می کند که مخرب است.

نظرتان در مورد بازی های سنتی خودمان مثل هفت سنگ و غیره چیست؟

ـ خیلی خوب هستند چون در مرحله اول به دلیل ابزار و وسایل ساده مورد استفاده در همه جا با کمترین هزینه قابل اجرا هستند و در ضمن بیشتر این بازی ها گروهی بوده و روحیه جمعی را در بچه ها تقویت می کنند.

این بازی ها به نوعی هویت فرهنگی ـ اجتماعی ما را شکل می دهند و این هویت نقش مهمی در شکل گیری شخصیت بچه های ما دارد. یکی دیگر از نکات مثبت این باز ی ها این است که کمتر رقابتی هستند.

ولی در بازی های سنتی ما اغلب دو گروه با هم رقابت می کنند؟

ـ بله، اما رقابت آنها یک رقابت سالم است که هرگز گروه یا فرد ضعیف را از صحنه رقابت حذف نمی کند و به او اجازه تمرین و قوی شدن می دهد.

به نظر شما آیا لازم نیست ما دوباره به همان بازی های قدیمی خودمان بازگردیم؟

ـ بازی های سنتی اگرچه خوب و لازم هستند اما کافی نیستند چون بچه ها باید متناسب با زمانه

پیش بروند و باز ی های جدید هم لازمه زندگی پیچیده و جدید امروز هستند.

یکی از انواع بازی ها، بازی های تخیلی هستند، همان بازی هایی که باعث می شد با تصور اینکه یک تکه چوب اسب بالداری است ساعت ها سرگرم می شدیم،

این بازی ها چه محاسن و معایبی دارند؟

ـ پیاژه بازی را از نظر رشد سنی به چند گروه تقسیم بندی می کند. بازی های تخیلی یکی از این بازی ها هستند که اوج آن در سنین ۲تا ۴ سالگی است، یعنی سنی که کم کم توانایی تجسم و تخیل در بچه ها شکل می گیرد. خاله بازی و مامان بازی از جمله این بازی ها هستند که اغلب گروهی بوده و باعث رشد خلاقیت در بچه ها می شود.

لطفا در مورد بازی های سایر گروه های سنی براساس این تقسیم بندی هم توضیح دهید.

بچه های زیر دو سال بازی های تقلیدی انجام می دهند و بچه های بزرگتر از ۷ سال کم کم بازی هایشان قاعده دار می شود، این بازی ها مثل هفت سنگ، شطرنج و یک قل دوقل هستند وحتی تا بزرگسالی هم ادامه پیدا می کنند.

بازی بچه ها چقدر تحت تاثیر نقش های خانواده و اجتماع قرار می گیرد و از چه زمانی بازی ها متناسب با جنسیت و نگرش های مربوط به آن می شود؟

ـ مسائل و نقش های مربوط به دختر و یا پسر بودن ذاتی و طبیعی نیست بلکه تحت تاثیر فرهنگ جوامع است. از حدود سه چهار سالگی کم کم جنسیت و به تبع آن انواع وظایف و باید ها و نبایدهایی که اجتماع، فرهنگ و خانواده برای هر جنس در نظر می گیرد وارد بازی کودکان می شود

. از همین سنین دخترها یاد می گیرند بیشتر مامان بازی و خاله بازی کنند و پسرها توپ بازی و ماشین بازی. البته عوامل دیگری مانند موقعیت جغرافیایی و منطقه ای و حتی آب و هوا هم در بازی های بچه ها تاثیر می گذارند، به طور مثال بازی و حتی ابزار بازی بچه هایی که کنار دریا زندگی می کنند با کودکانی که در کویر هستند متفاوت است. در بچه هایی که بیشتر در گروه های جمعی مانند مهدکودک هستند زودتر می توان ردپای جنسیت را در بازی های آنها دید.

آیا تداخل و علاقه بچه ها به بازی های جنس مخالف باید باعث نگرانی والدین شود، یا نه؟

ـ نه، این تداخل تا سنین پیش از دبستان خیلی عادی است و باید به بچه در انتخاب بازی هایش آزادی داد.

مداخله بزرگترها در بازی بچه ها خوب است یا بد؟

ـ اگرچه مشارکت آن هم به اندازه می تواند مثبت باشد، اما مداخله در بازی ممکن است باعث بی علاقگی بچه به بازی شده و او را از یک روش صحیح که به رشدش کمک می کند محروم کند. این بچه ها حتی گاهی به نشانه مخالفت شروع به لجبازی، پرخاشگری و تخریب می کنند. والدین تا حدی که خطری بچه را تهدید نمی کند باید او را در انتخاب و شیوه بازی آزاد بگذارند.

نظرتان در مورد لگو چیست؟

ـ لگو وسیله خوبی است چون خلاقیت بچه ها را پرورش می دهد و آنها را وادار به تفکر و ساختن می کند.

چه توصیه ای به والدین دارید؟

ـ در کنار خرید اسباب باز ی به کودکان خود یاد بدهند با وسایل ساده هم بازی کنند و حتی خودشان اسباب بازی های ساده بسازند. بچه پیش دبستانی به راحتی می تواند دومینو بسازد، فقط باید به او یاد بدهیم، او می تواند کاردستی درست کند و خیلی کارهای دیگر که باعث رشد خلاقیت و سازندگی او می شود و به رشد شناختی او هم کمک می کند.

اثر بازیهای رایانه ای بر کودکان و نوجوانان

منبع:سایت تبیان

این پدیده جدید دانش بشری که تقریباً درهمه شئون زندگی انسان راه یافته است، همچون دیگر ساخته های دست بشر دو رو دارد که یک روی آن استفاده صحیح در کارها و کمک به رشد و سعادت بشراست. و روی دیگرآن استفاده غلط است که معمولاً جز در موارد علمی وشغلی ازآن استفاده می شود. آنچه بیشتر کودکان و نوجوانان را شیفته خود می کند بازی های رایانه ای است. پیشرفت کیفیتی این بازی ها به فاصله کوتاهی در ایران رواج یافته و بازار اسباب بازی و لوازم سمعی و بصری را به تسخیر خود درآورده است .این بازی ها که دارای تصاویر دو بعدی است تا 50 درصد با تصاویر واقعی انطباق دارد و همچنین دارای موسیقی متن هست. چیزی که اخیراً بر تعداد طرفداران این بازیها افزوده، قیمت مناسب آنها برای مصرف کننده است. علاوه بر این چون کودک و نوجوان خود اجرا کننده و در بطن بازی است و همراه با سایر شخصیت های بازی درگیر ماجراهایی می شود که طراح بازی برای او تدارک دیده است، برای او بسیار جذاب است . این بازی ها با استفاده از تصاویر پرتحرک و صداهای مهیج، دنیایی از هیجان را به این انسانهای تشنه جنب و جوش ارزانی می کند و همین جذبه، روح و جسم آنان را مطیع خود می سازد و به عالمی از تخیلات می برد که خود را محور و قهرمان اصلی ماجرا می پندارند.

محـــاســـن بازیهــــای رایانـــــه ای

یادگیری را آسان و توجه بچه ها را جلب می کند.

با رایانه هرچند بار که بخواهند، می توانند موضوعی را ببینند و مرور کنند.

برنامه های بسیار متنوعی هستند که به کودکان امکان می دهد تا نقاشی ها یا داستانهایی را خلق کنند ، ویا بازی هایی هستند که کودکان را به تاریخ یا جغرافیا علاقه مند می کند.

برنامه آموزشی به کودکان کمک می کند تا مهارت هایی را تمرین کنند.

کودک بدون کثیف کردن لباسها و اطراف می تواند به راحتی نقاشی بکشد و رنگها را عوض کند. مثلا اگر از رنگ سبز لباس نقاشی اش خوشش نیامد به رایانه می گوید رنگ قرمز کن ، رنگ قرمز رضایت او را فراهم نکرد رنگ آبی و..

مفاهیم و مبانی ریاضیات را با کمک شکلهای کودکانه به کودک آموزش می دهد.

به عقیده بعضی از پزشکان ، بازیهای رایانه ای به کودکان کمک می کند که به داروهای مسکن کمتر احتیاج پیدا کنند.

بازی های رایانه ای بچه ها را وارد دنیایی می کند که کنترلش در دست آنهاست و به همین دلیل آنها از این بازی لذت می برند.

باعث هماهنگــــی چشم و دست و پرورش عضلات ظـــریف کودک می شود.

وسیله کمک آموزشی برای معلولین و پرکردن اوقات فراغت آنان است.

معایب بازیهـــای رایانـــه

الف ) آسیبهـــــای جسمانــــی: چشمان فرد به دلیل خیره شدن مداوم به صفحه نمایش رایانه به شدت تحت فشار نور قرار می گیرد و دچارعوارض می گردد. مشاهدات نشان داده است که نوجوانان چنان غرق بازی می شوند که توجه نمی کنند تا چه حد از لحاظ بینایی و ذهنی برخود فشار می آورند. به دلیل این که کودک در یک وضعیت ثابت تا ساعتها می نشیند ، ستون فقرات و استخوان بندی او دچارمشکل می شود. همچنین احساس سوزش و سفت شدن گردن ، کتف ها و مچ دست از دیگر عوارض کار نسبتاً ثابت و طولانی مدت با رایانه است . پوست فرد در معرض مداوم اشعه هایی قرار می گیرد که از صفحه رایانه پخش می شود. ایجاد تهوع و سرگیجه خصوصاً درکودکان و نوجوانانی که زمینه صرع دارند، از دیگر عوارض بازی ها ی رایانه ای است .
ب ) آسیبهـــای روانــــــی ـ تــــربیتــــی:1- تقــویت حس پرخاشگــــری :مهمترین مشخصه بازی های رایانه ای حالت جنگی اکثر آنهاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد ، استمرار چنین بازی هایی کودک را پرخاشگر و ستیزه جو بار می آورد. " خشونت " مهمترین محرکه ای است که در طراحی جدیدترین و جذابترین بازی های کامپیوتری به حد افراط از آن استفاده می شود، چهره های معروف هالیوود که در فرهنگ ما انسانهای ضد ارزش و غیراخلاقی هستند، در این بازی ها به صورت قهرمانهای شکست ناپذیر جلوه نمایی می کنند.
2- انـــــزواطلبـــــی :کودکانی که به طور مداوم با این بازی ها درگیرند درونگرا می شوند، در جامعه ، منزوی و در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران ناتوان می گردند. روحیه انزواطلبی باعث می شود که کودک از گروه همسالان جدا شود که این خود سرآغازی برای بروز ناهنجاری های دیگر است . مادری می گوید : فرزندم به بازی های رایانه ای معتاد شده است . او هرروز خود را به صفحه تلویزیون می رساند و از دنیای بیرون به کلی بی خبراست ، حتی متوجه رفت وآمد میهمانان نمی شود. وهمیشه بعد از دست کشیدن از این برنامه با سردرد وکسالت مواجه می شود.
ج) تنبــــل شـــدن ذهــــن: دراین بازی ها به دلیل این که کودک و نوجوان با ساختنی ها و برنامه های دیگران به بازی می پردازد و کمتر قدرت دخل و تصرف در آنها پیدا می کند اعتماد به نفس او در برابر ساختنی ها و پیشرفت دیگران متزلزل می شود. تصور بیشتر خانواده ها این است که در بازی های رایانه ای فرد در بازی مداخله فکری مداوم دارد. اما این مداخله، فکری نیست بلکه این بازی ها سلولهای مغزی را گول می زنند و از نظر حرکتی نیز فقط چند انگشت کودک را حرکت می دهند . ماهر چه دراین مسیر حرکت کنیم و بازی ها را گسترش دهیم، انسانهایی را تحویل جامعه خواهیم داد که سر خورده ، افسرده، غیر متحرک وغیرسازنده هستند و خود اتکایی آنها بسیار کم خواهد بود و ابتکار عمل نخواهند داشت. درحالی که برای جامعه ، نیاز به انسانهایی خلاق ، مبتکر و متفکر داریم.
د) تاثیــــر منفــــی در روابط خانـــــوادگـــی : با توجه به این که زندگی درکشور ما نیز به طرف ماشینی شدن پیش می رود و در بعضی خانواده ها زن و مرد شاغل هستند و یا بعضی ازمردان بیش از یک شغل دارند خود به خود روابط عاطفی و درکنار هم بودن خانواده کمتر شده وعده زیادی ازاین وضع و وجود تلویزیون به عنوان جعبه جادویی که باعث سرد شدن روابط خانوادگی شده ناراضی هستند وحالا نیز جعبه جادویی دیگری یا جاذبه ی سحر آمیزتری به نام رایانه اضافه براین وضعیت شده و مشکلات را دوچندان کرده است.
و) افـــــت تحصیلـــــــــــی: به دلیل جاذبه مسحور کننده ای که این بازی ها دارد، بچه ها وقت و انرژی زیادی را صرف بازی با آن می کنند، حتی بعضی از کودکان صبح، زودتر از وقت معمول بیدار می شوند تا قبل از مدرسه کمی بازی کنند و وقتهای تلف شده را هم بدین صورت جبران می کنند. یکی از والدین اظهار می دارد که در سال گذشته پسرم بهترین نمرات را داشت اما از وقتی که رایانه برایش خریده ایم روزی 2 الی 3 ساعت وقت خود را صرف بازی می کند و از لحاظ تحصیلی افت پیدا کرده است.

رهنمــــــــودهــا

اگر چنانچه قراراست از بازی های کامپیوتری استفاده کنید، بهتراست بازی های تصویری خلاق که کودکان باید به وسیله آنها، معما هایی را حل کنند، بیش از بازی های دیگر مورد توجه قراردهید.

بازی دسته جمعی کودکان ، با ابزارهای تصویری کمتر مسئله ساز است، این اسباب بازی ها ، زمانی مخرب خواهد بود که کودک به تنهایی برای ساعات طولانی ، غرق بازی شود.

والدین وقت بیشتری را به کودک و نوجوان خویش اختصاص بدهند. هر قدر وقت گذاری و ارتباط صحیح بین والدین و فرزندان بیشتر باشد زمینه چنین بازی هایی کمتر فراهم می شود. به اعتقاد پزشکان ایتالیایی وبعضی کشورهای دیگر اروپایی ، مقصران اصلی ، والدین هستند که فرزندان خود را برای ساعتهای طولانی درمقابل تلویزیون ، کامپیوتر، ویدئو گیم ، یا فیلم های ویدئویی رها می کنند.

بهتراست که والدین همراه فرزندان خود به کوهستان، باشگاهها و میادین ورزشی بروند و به بازی های مورد علاقه آنها بپردازند تا انرژی عصبی و روانی آنان تخلیه شده و توجهشان ازبازی ها ی رایانه ای منحرف شود.

به فرزندتان اجازه ندهید در فاصله نزدیکی از صفحه رایانه بنشیند.

ازرایانه های با صفحه کوچک استفاده کنید.

نور صفحه تلویزیون را کم کنید.

ضروری است بچه ها به طور مرتب بین دو نوبت بازی استراحت کنند.

چشمها باید مسلط به صفحه رایانه باشد.

روشنایی اتاق به نحوی تنظیم شود که زنندگی نور به حداقل برسد.

بهتر است والدین با کودکان صحبت کنند که فقط روزهای تعطیلی مجاز به استفاده ازاین بازی ها هستند.
با استدلال و منطق آسیب هایی را که کامپیوتر به کودکان وارد می آورد متذکر شوید.
مخربترین بازی های تصویری ، بازی هایی هستند که تصاویر آنها، به طور مکرر، بر صفحه ظاهر می شوند و کودک باید به تمام تصاویری که ازبرابر چشم وی می گذرند، شلیک کند، لذا توصیه می شود از این گونه بازی ها کمتر در دسترس کودک قرار گیرد.